حجتالاسلام والمسلمین سعید بهمنی، عضو شورای توسعه فرهنگ قرآنی، در گفتوگو با
خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، در مورد وضعیت هیئت پایش از دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی و کمیسیونهای این شورا، با اشاره به اینکه این کمیته بیش از 20 جلسه را برگزار کرده است، گفت: در گام اول بنا را بر این گذاشتیم که بررسیهای ما فرآیندی باشد، یعنی اصلاً بررسی کنیم که آیا فعالیتها مطابق منشور توسعه و آئیننامهها و مصوبههای مربوطه صورت گرفته است یا خیر. به دنبال آن بودهایم که چیدمان سازمانی آن شکل گرفته است یا خیر و برابر وظایفی که برای کمیسیونها تعیین شده است، اقدام کردهاند؟
تعیین 20 شاخص برای پایش دبیرخانه و کمیسیونهاوی افزود: در گام اول این موضوعات را با حضور خود اعضاء هیئت پایش در شاخصهای 20 گانهای تنظیم کردیم تا بشود کمیسازی شده و نشان داده شود. بحث ما این بود که اساساً ببینیم آن دستگاهی که قرار بود برای تمشیت امور قرآنی شکل بگیرد، آیا شکل گرفته است؟ و اگر ساخته شده آیا از آن برای تمشیت امور استفاده میشود؟ یا اینکه اگر پاسخها منفی است، مشخص شود دچار چه آسیبهای است؟ به طور خاص هدف این بوده که آن آسیبهای اساسی را شناسائی کنیم و به اعضاء شورا در صحن شورا گزارش شود.
این عضو شورای توسعه فرهنگ قرآنی تصریح کرد: یک کار دیگری هم میتوان اینجا انجام داد و آن پیامدسنجی و اثربخشی فعالیت شورای توسعه و کمیسیونها و دبیرخانه بوده است. اثربخشی و پیامدسنجی، مطالعات پیچیدهای میطلبد و کار یک جلسه و یک ستاد نیست. شاید مثلاً برای عنوان هر یک از اهداف و وظایف شورا لازم بود که پروژهای تعریف شود و گروهی از محققان و دانشمندان متخصص اثربخشی و پیامدسنجی آن را بسنجند و احیاناً مطالعات پیمایشی انجام دهند.
بهمنی با تأکید بر اینکه هیئت پایش یک گروه ستادی شامل جمعی از اعضای شورای توسعه هستند که باید جلساتی را تشکیل داده و مسائل را بررسی کنند، اظهار کرد: ما به قدر میسور و آن چه در استعداد این هیئت بوده اقدام کردهایم. برای این کار 20 شاخص تعیین شده است که به نظر من شاخصهایی هستند که تاکنون آسیبهای جدی دستگاهها و ظرفیتهای شورا را در کمیسیونها و دبیرخانه نشان داده است.
پیامدسنجی و اثربخشی پایش کار یک ستاد نیسترئیس هیئت پایش فعالیتهای دبیرخانه و کمیسیونهای شورای توسعه فرهنگ قرآنی همچنین با تأکید بر اینکه باید در جایگاه خود اثربخشی و پیامدسنجی این پایشها مورد مطالعه قرار گیرد، اذعان کرد: با این وجود اعتقاد من این است که این فرآیندی، پیچیده، علمی و طولانی دارد کار یک هیئت و یک ستاد نیست، این کار پژوهشی است. من در هیچ یک از کمیسیونها سراغ ندارم که حتی بر روی اثربخشیها مطالعه انجام شده باشد. اگر انجام شده بود ما از آنها استفاده میکردیم ولی تا آنجایی که من با مطالعات پیامدسنجی آشنا هستم، اساساً پیامدسنجی در کشور ما یک مطالعه کمسابقه است و کمتر جایی را شاهد هستیم که مطالعات را انجام داده باشند. به ویژه در حوزه فرهنگی و به ویژه در عرصههای ملی که بخواهند رد یک برنامه یا یک وظیفه ملی را بگیرند و آن را تا مرحله تحقق بیرونی دنبال کرده باشند. این مطلب برای این گفته شد که برای برخی این گمان پیش آمده است که در هیئت پایش، اثربخشی یا پیامدسنجی باید انجام گیرد.
وی با تأکید بر اینکه کاری که هیئت پایش انجام میدهد تلقی عمیقی از مطالعات اثربخشی و مطالعات پیامدسنجی نیست، گفت: آن چیزی که در هیئت پایش است مانیتور کردن جریان گذشته و موجود فعالیتها است. مانیتور کردن به معنای نشان دادن گذشته و حال است که دقیقاً ما از حیث فعالیت و فرآیند در کجا قرار گرفتهایم. اصلاً آیا فرآیند اتفاق میافتد یا نه تا نوبت به اثربخشی و پیامدسنجی برسد.
آخرین وضعیت پایش/ تعلل یکی از کمیسیونهابهمنی در ادامه در پاسخ به سوالی در مورد وضعیت فعلی هیئت پایش و اقداماتی که تاکنون انجام داده است نیز گفت: در حال حاضر گزارش کمیسیون پژوهش و آموزش عالی، کمیسیون آموزش عمومی و همچنین کمیسیون تبلیغ و ترویج به پایان رسیده است. تنها کمیسیون پژوهش در نظام سلامت باقی مانده است که تاکنون گزارشی ارائه ندادهاند. این کمیسیون اساساً فعالیت قابل توجهی هم ندارد، هر چند اعتباری چندمیلیاردی هم دریافت کرده است که باید نسبت به آن مسئول باشند و گزارش را بدهند، چون فعالیت قابل توجهی نداشتهاند در اولویت هم نبودهاند، اما باید گزارش را بدهند.
این عضو شورای توسعه فرهنگ قرآنی در ادامه این بخش از صحبتهای خود و در پاسخ به این سوال که گزارش نهایی تا چه زمانی دریافت میشود، گفت: از این موضوع اطلاعی ندارم؛ چرا که در اختیار من نیست، ما از آنها به طور مکرر خواستهایم تا گزارش را ارائه دهند، در حال حاضر نوبت به دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی برای ارائه گزارش رسیده است. دبیرخانه اولین بخش گزارش خود را طی دو یا سه شاخص اول گزارش کرده و برخی ملاحظات هیئت را دریافت کرده است که باید آنها اصلاح و مستندسازی کند.
احصاء چالشهای اصلی و مشترک بهمنی در ادامه با اشاره به اینکه اگر شورای توسعه فرهنگ قرآنی مهلت کافی در اختیار هیئت پایش قرار دهد دو فعالیت دیگر را انجام خواهیم داد، گفت: یکی اینکه شماری از چالشها و آسیبهای اصلی را از بین گزارشهای دریافتی که در همه گزارشها مشترک است، احصاء کنیم با تعدادی از کارشناسان که احتمالاً از شورا و کمیسیون باشند در میان بگذاریم و از آنها راه حل بخواهیم. بنای ما بر این است که وقتی گزارش را به صحن شورا میبریم، پیشنهادها را هم همراه با چالشها به صحن شورا ارائه کنیم. بنابر این این موضوع مقداری زمانبر است و باید برای آن چارهجویی شود.
ارائه چالشها به وزرای عضو شورا برای چارهجویی وی افزود: همچنین هیئت پایش مایل است که وقتی گزارشها در مورد کمیسیونها تکمیل شد و بعد از اینکه پیشنهادات هم آماده شد، آنها را با هر یک از وزراء که ریاست کمیسیونها را برعهده دارند، در میان بگذاریم و بعد از آن گزارشها را به صحن اصلی شورا ارائه دهیم. بنابر این ما سه کار پیش رو داریم یکی اینکه گزارشها را به پایان برسانیم، دوم چالشهای بزرگ را با صاحبنظران در میان بگذاریم و از آنها راه حل بخواهیم و بعد از تهیه گزارش نهایی چالشها و راهحلها آنها را اول با رؤسای کمیسیونها که وزراء هستند در میان بگذاریم تا آنها در صحن اصلی شورا یکباره با چالشها مواجه نشوند و اگر توضیحی یا راه حلی دارند آن را ارائه کنند.
با اعلام چالشها آنها را گسترش نمیدهیمرئیس هیئت پایش از دبیرخانه و کمیسیونهای شورای توسعه فرهنگ قرآن همچنین در پاسخ به سوالی در مورد مهمترین چالشهایی که تاکنون احصاء شده است، گفت: ما به دنبال این هستیم که درد را گسترش ندهیم، در واقع نقش مرهم خواهیم داشت؛ چرا که اگر این چالشها را اشاعه دهیم نقشی نخواهد داشت جز اینکه جامعه را غمگین کنیم، بنابر این ما همراه با چالشها و راهحلها به صحن شورا خواهیم رفت.
وی افزود: البته اینگونه نیست که هیچ کدام از این چالشها را نتوان بازگو کرد، به عنوان مثال یکی از مشکلاتی که در همه این کمیسیونها تا الان برای ما آشکار شده است یک مشکل ساختاری است. یعنی بعضی از آنها براساس منشور نیست. منشور خواسته است تا از طریق آن کمیسیون ساختاری را شکل دهد اما شکل نگرفته است، خود این شکل نگرفتن ساختار طبیعتاً سطح انتظار ما را کاهش میدهد. در مورد دیگر منشور از کمیسیونها خواسته است تا در سطحی مستقیم زیر نظر وزیر باشد، در حالی که برخی از این کمیسیونها عملاً ذیل یک اداره کل معاونت دنبال میشود. این یکی از مشکلات ساختاری است که باید به نوعی در هر چهار وزارتخانه یکپارچه شود.
حرکت و افق پایش این عضو شورای توسعه فرهنگ قرآنی در بخش دیگری از گفتوگوی خود با خبرگزاری قرآن در پاسخ به این سوال که مسیری در هیئت پایش طی میشود در نهایت میتواند یک خروجی خوب را داشته و باعث ارتقاء فعالیتها شود؟ گفت: برکت داشتن یک کار عوامل زیادی میخواهد، گاهی اوقات ما مطالب عمیقی را ممکن است درک کنیم اما اینها به بار نشیند و به هر دلیلی آن برکت را نداشته باشد. یکی از عوامل اخلاص افرادی که این پایش را انجام میدهند، است. من واقعاً نمیدانم این اتفاق میافتد یا خیر ولی عاجزانه از خدا میخواهم آن چیزی که ما پردازش میکنیم، سبب آسیبشناسی و معاینه منطقی شود و بعد با راهحلهای مناسب و اثربخش به بار بنشیند.
زمان پایان یافتن فرآیند پایش بهمنی در ادامه این گفتوگو در مورد زمان اتمام فرآیند پایش به اتمام آن بعد از دریافت گزارش دبیرخانه اشاره کرد و گفت: پیشنهاد من این بوده است که حدود 10 مسئله بزرگ را که بیشتر بین همه گزارشها مشترک است و مقداری هم خاص هستند، شناسایی کنیم تا اگر بتوانیم با شماری از صاحبنظران کشور در رابطه با هر کدام مشاوره داشته باشیم و راهحلها را دریافت کردیم، در ادامه نیز همانطور که گفته شد با روسای کمیسیونها جلسه بگذاریم تا بعد از آن نتیجه به شورا ارائه شود.
این عضو شورای توسعه فرهنگ قرآنی در پایان در پاسخ به این سوال که تمامی فرآیند پایش و ارائه گزارش به صحن شورا تا پایان سال به پایان میرسد یا خیر؟ گفت: فرآیند نسبتاً طولانی برای طرح در شورا ممکن است نیاز داشته باشد و از سوی دیگر نیز شورا هر دو ماه یکبار تشکیل میشود، در کنار آن موضوعات متعددی را نیز برای بررسی دارد و اگر گزارشهای هیئت پایش هم طرح شود جلسات متعددی را میطلبد و لذا شاید بشود برخی از گزارشهای به اتمام رسیده را در نوبت بررسی قرار دهیم و در عین حال ما نیز ادامه کار را پیگیری کنیم، مثلاً تمام اقدامات مربوط به یک کمیسیون را تمام کنیم و بعد به صحن شورا ببریم، اگر این کار را انجام دهیم ممکن است در اواخر بهار سال آینده آماده ارائه اولین گزارش به صحن شورا شویم.