هنر انقلاب هنر بیداری و استحاله است

سیدمسعود شجاعی طباطبایی، هنرمند نام‌آشنای کاریکاتوریست و کارتونیست که آثار او آوازه جهانی نیز دارد تاکنون در عرصه‌های گوناگون داخلی و خارجی حائز رتبه‌های برتر در این زمینه شده است و علاوه بر این دبیری بسیاری از جشنواره و مسابقات کارتون و کاریکاتور را نیز به عهده داشته که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به دبیری بخش کارتون و کاریکاتور چهارمین جشنواره جهانی «هنر مقاومت» اشاره کرد.

به بهانه دریافت جایزه چهره سال هنر انقلاب در هفته هنر انقلاب که به مناسبت سالروز شهادت شهید مرتضی آوینی در حوزه هنری برگزار شد و او این جایزه را به شهدای مدافع حرم تقدیم کرد، با این هنرمند کاریکاتوریست و کارتونیست گفت‌و‌گویی ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

ـ معرفی چهره سال انقلاب اسلامی علاوه بر اهمیتی که برای یک هنرمند با دغدغه‌های ارزشی و انقلابی دارد، به نظر می‌رسد مسئولیت و تعهدی نیز در شخصیت فردی و هنری او نیز پدید خواهد آورد، برای این جایزه چه اعتبار و جایگاهی قائل هستید؟  

این جایزه و معرفی چهره سال انقلاب اسلامی به طور قطع اعتبار و منزلت خود را از واژه مقدس انقلاب می‌گیرد؛ انقلاب اسلامی که در پی رهنمود و رهبری امام راحل محقق شد و دارای چنان ابعاد گوناگون ارزشی و متعالی بود که بتوان دست‌مایه فکری و خلاقیت هنری هنرمندان متعهد و انقلابی باشد.

حوادث جاری در جریان انقلاب اسلامی و اتصال آن به هشت سال دفاع مقدس و شرح و روایت سلحشوری رزمندگان و فرزندان جان بر کف این انقلاب از چنان ظرفیت و قابلیتی برخوردار بودند که بتوانند سوژه و موضوعی بکر و تازه را در اختیار هنرمندان برای روایت هنری در اختیارشان بگذارند و این ظرفیت و قابلیت وقتی مضاعف و از ابعاد گوناگون پرداخت، برخوردار می‌شود که متوجه این مسئله شویم که به‌ویژه در ایام دفاع مقدس و مقاطع حساس بعد از آن ایادی استکبار جهانی هر آن و لحظه با هدف ضربه زدن به بنیان‌های انقلاب در پی ترفند و نقشه جدیدی هستند که باید با ابزار گوناگونی همچون بیان هنری در پی افشاگری و نقش بر آب کردن این توطئه و خدعه‌های استکبار جهانی باشیم.

به طور قطع اختصاص این جایزه و معرفی چهره سال هنر انقلاب از سوی حوزه هنری به یک فرد خاص در هر دوره با در نظر گرفتن اهمیت و جایگاه هنر انقلاب در راستای تبیین ارزش‌های والای آن و همچنین نقش و اثربخشی که هر یک از هنرمندان ساعی در این زمینه داشته و دارند صورت گرفته و لذا همان‌طور که به‌درستی اشاره شد، وظیفه و رسالت سنگینی را زین پس نیز در پیشگاه هنرمند برگزیده قرار خواهد داد.

ـ شاید این پرسش کلیشه‌ای و تکراری باشد اما نظر شما چرا سالروز شهادت شهید آوینی به نام هفته هنر انقلاب نام‌گذاری شده است؟

انقلاب به معنای تحت‌اللفظی آن منقلب شدن و دگرگونی است و در این زمینه باید شهید آوینی را به عنوان یک سمبل و نماد در نظر داشت؛ فردی که با بروز بارقه‌های انقلابی و ارزشی در نهاد و شخصیتش در پی شنیدن نوای برحق امام راحل، استحاله‌ای را از خود آغاز کرد و شخصیتش هم به لحاظ حقیقی و هم هنری به‌شدت دگرگون شد تا آنجا که تمام دست‌نوشته‌هایش تا آن زمان را به دور ریخت و بنیان فکری جدیدی را با توسل به مبانی ارزشی انقلاب در نهاد خود جایگزین کرد.

هنر انقلاب، هنر بیداری است و رفع خلأهای موجود در زمینه بیان ارزش‌ها و عقاید دینی که مبانی انقلاب است و در همه عرصه‌ها به‌ویژه هنر باید به آنها پرداخت؛ خوشبختانه با تأسی به این گفتار و افکار ناب که در کلام شهید آوینی نیز متبلور است، از همان بدو پیروزی انقلاب اسلامی و با تشکیل حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی و آغاز دوران دفاع مقدس، شاهد این اتفاق بودیم که بسیاری از هنرمندان به‌ویژه در عرصه هنرهای تجسمی به دنبال پر کردن خلأهای احساس شده بودند و افرادی همچون کاظم چلیپا و حبیب‌الله صادقی به طراحی و خلق تابلوهای نقاشی با استفاده از موضوعات و مصادیق انقلاب اسلامی پرداختند.

ـ با وقوع انقلاب همواره داعیه صدور انقلاب اسلامی را به موقعیت‌های فرامرزی داشته‌ایم تا مگر به این واسطه مبانی ارزشی و فرهنگی انقلاب اسلامی الهام‌بخش همه انسان‌های آزاداندیش جهان قرار گیرد، از آنجا که هنرمندی هستید که در عرصه‌های گوناگون جهانی حضور پررنگ شاهد بودیم، تصور می‌کنید تا چه اندازه در صدور مبانی تفکری، ارزشی و فرهنگی انقلاب به دنیا موفق بوده‌ایم؟

در مورد حوزه فعالیتی خودم به جرئت می‌توانم بگویم بسیار زیاد البته باید به این نکته اشاره کنم که بسیاری از کشورهای جهان و محافل ادبی، فرهنگی و هنری موجود در آنها منطق ما در زمینه دیدگاه‌های انسانی و ارزشی را که به طور قطع در آثار هنری نیز متبلور هست را نیز پذیرفته‌اند.

در تمام کشورهایی که صاحب رویدادهای هنری در زمینه کارتون و کاریکاتور هستند باید به این موضوع اذعان کنم که ایران از جمله وزنه‌های هنری این رویدادها محسوب می‌شود و به عنوان نمونه در جریان مسابقه کارتون و کاریکاتور «پراسیکاوا» که در کشور برزیل برگزار می‌شود هر دوره علاوه بر فراخوان به زبان لاتین، مسئولان برگزاری این رویداد فراخوان را به زبان فارسی هم منتشر می‌کنند که این نشان دهنده آن است که حضور کاریکاتوریست‌های ایرانی در این مسابقه تا چه اندازه برای آنها حائز اهمیت است و این مشارکت به جشنواره و مسابقه آنها اعتبار می‌بخشد و در یک کلام باید بگویم در زمینه هنر کاریکاتور، ایران یکی از سه کشور مطرح و برتر دنیاست.

ـ هنر انقلاب، هنر مبتنی بر گفتمان انقلاب اسلامی است که سرلوحه آن مبارزه با استعمار و استکبار جهانی است؛ در زمینه کارتون و کاریکاتور، کشور ایران تا چه اندازه توانسته است در برگزاری رویدادهای هنری پیرامون این موضوع موفق عمل کند؟

بسیار زیاد، ما از دیرباز و با توجه به موضوع فلسطین که هم امام راحل و هم مقام معظم رهبری آن را مسئله نخست دنیای اسلامی برشمردند، در قالب برگزاری جشنواره و مسابقاتی سعی در بررسی موضوع از دیدگاه اثربخش کارتون و کاریکاتور داشتیم؛ مسابقه کاریکاتور «هولوکاست» و «فلسطین خانه ندارد» از این دست رویدادهاست.

هنر کاریکاتور و کارتون هنری به‌روز و پویاست و در راستای اهداف متعالی انقلاب از موضوعات روز همچون جنایت رژیم آل سعود در یمن و همچنین ظهور و بروز گروه تروریستی داعش و جنایات آنها به برگزاری مسابقاتی در سطح بین‌المللی پرداخته‌ایم که خدا را شکر، استقبال از این رویدادهای هنری با وجود آنکه برای آنها جوایز چشمگیری نیز در نظر گرفته نشده است از سوی هنرمندان کاریکاتوریست داخلی و خارجی بسیار جالب توجه بوده است که این نشان از آن دارد که این موضوعات دغدغه همه هنرمندان آزادیخواه در سراسر جهان است.

اخیراً هم در قالب مسابقه‌ای که این حقیر دبیری آن را به عهده دارم تحت عنوان مسابقه کارتون و کاریکاتور «ترامپیس» با موضوع پرداختن به شخصیت حقیقی دونالد ترامپ و البته ناهنجاری‌هایی که او در مقام ریاست جمهوری امریکا به وجود آورده است باز شاهد حضور چشمگیر هنرمندان بودیم که تا این لحظه هنرمندان کاریکاتوریست از 50 کشور جهان در آن مشارکت داشته‌اند و مهلت ارسال آثار به آن تا 15 اردیبهشت تعیین شده است.

امیر سجاد دبیریان