نزاع شیطان با مشرکان در روز قیامت/ زمینه‌های گرایش به شرک

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) بیست و یکمین جلسه تفسیر و تدبر در قرآن کریم توسط آیت‌الله سیدمحمدتقی مدرسی برگزار شد. آیت‌الله مدرسی در تفسیر آیه 51 سوره کهف: «مَا أَشْهَدْتُهُمْ خَلْقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلَا خَلْقَ أَنْفُسِهِمْ وَمَا كُنْتُ مُتَّخِذَ الْمُضِلِّينَ عَضُدًا: آنان را نه در آفرينش آسمان‌ها و زمين به شهادت طلبيدم و نه در آفرينش خودشان و من آن نيستم كه گمراه‌گران را همكار خود کنم» گفت: ما باید ببینیم ریشه شرک چیست؟ باید بررسی کنیم چرا بشر مشرک می‌شود؟

وی در توضیح چرایی گرایش مردم به سوی شرکت گفت: علت این که برخی مشرک می‌شوند این است که اینها خیال می‌کند ابلیس و شرکای او در پیدایش خلقت شرکت داشته‌اند و یک کاری به دست آنها است. در این آیه خداوند می‌فرماید اینها به هیچ وجه شریک در خلقت نبوده‌اند و اینها مخلوق من هستند. من آنها را نه شریک در خلق کردم و نه از آنها به عنوان یار و یاور استفاده کرده‌ام.

آیت‌الله مدرسی با اشاره به این که فرعون یکی از افرادی بود که مشرکین او را به عنوان پروردگار خود ستایش می‌کردند اظهار کرد: خیلی از قبطی‌ها در آب غرق شدند اما خداوند فقط بدن فرعون را از آب در آورد. نقل است که یکی از زنان بنی‌اسرائیل که حامله هم بود به زور عمّال حکومتی به صورت رایگان برای فرعون کار می‌کرد. روزی از بالای بام بر زمین افتاد و با عصبانیت رو به آسمان گفت «خدایا خوابی؟!». سال‌ها بعد وقتی دیگر پیرزن شده بود، روزی کنار آب نشسته بود. ناگهان بدن فرعون جلویش افتاد. از آسمان ندایی رسید که «خواب نیستم».

وی در ادامه گفت: اگر خداوند بخواهد کسی را به عنوان یاور بگیرد نمی‌آید افرادی را انتخاب کند که مردم را گمراه می‌کنند. آیا خدا از دشمنش کمک می‌گیرد؟ کسی ممکن است یار و یاور خدا باشد که در راه خدا باشد و مردم را به سوی خدا دعوت کند. لذا در این آیه عنوان می‌شود که اینها به هیچ وجهی شرکت در تدبیر جهان ندارند.

آیت‌الله مدرسی در ادامه به ذکر روایتی در خصوص هم نشینی با علما پرداخت و بیان کرد: در روایت آمده است که هم نشین کسی باشید که «یذکر الله رویته» یعنی دیدارش شما را به یاد خدا بیندازد. «یزهدکم فی الدنیا عمله» عملش شما را به دنیا بی‌اعتنا ‌کند. کلام و حرفش علم شما را زیاد می‌کند.

وی افزود: خیلی مهم است که یاد علما باشیم و حتی کوچه‌ها به نام آنها باشد. من در مجلسی در مشهد بودم آیت‌الله مروارید نشسته بود. یکی از منبری‌های خوب در مشهد منبر رفت و در ضمن صحبت‌هایش خیلی از علامه امینی مدح کرد بعد گفت که آیت‌الله مروارید از خودش خانه ندارد و سخنانی در تعریف از ایشان گفت. آیت‌الله مروارید صبر کرد تا منبر تمام شود. قبل از این که آن شخص بخواهد دعا کند ایشان به عصایش تکیه داد و گفت حرف‌هایی که درباره علامه امینی گفتی خیلی خوب بود اما چه کسی به تو اجازه داد که این سخنان را درباره من بگویی و از من تعریف کنی!

وی در ادامه به تفسیر آیات 52 و 53 پرداخت: «وَيَوْمَ يَقُولُ نَادُوا شُرَكَائِيَ الَّذِينَ زَعَمْتُمْ فَدَعَوْهُمْ فَلَمْ يَسْتَجِيبُوا لَهُمْ وَجَعَلْنَا بَيْنَهُمْ مَوْبِقًا: ياد كن روزى را كه خدا مى‏‌گويد آنهايى را كه شريكان من پنداشتيد ندا دهيد پس آنها را بخوانند واجابتشان نكنند و ما ميان آنان ورطه‏‌اى قرار دهيم.» روز قیامت خداوند به مشرکین می‌گوید بروید دنبال شرکایتان و آنان را بیاورید تا کمکتان کنند. مشرکین داد می‌زنند اما هیچ اعتنایی به آنها نمی‌شود. یکی از مشکلات فاسقین در روز قیامت، جنگی است که با شیاطین دارند. فرد مشرک به شیطان می‌گوید تو مرا اغوا کردی، شیطان می‌گوید تو مرا گمراه کردی. در جهنم هم همین است و اینها مدام با هم ستیز دارند. این خودش از عذاب‌ها است.

وی اضافه کرد: «وَرَأَى الْمُجْرِمُونَ النَّارَ فَظَنُّوا أَنَّهُمْ مُوَاقِعُوهَا وَلَمْ يَجِدُوا عَنْهَا مَصْرِفًا : و گناهكاران آتش [دوزخ] را مى‌‏بينند و درمى‏‌يابند كه در آن خواهند افتاد و از آن راه گريزى نيابند». وقتی مشرکین آتش جهنم را دیدند قبل از این که بروند در آتش، آتش را می‌بینند و می‌فهمند که باید در آتش بروند. این خودش عذاب است چون نمی‌توانند این عذاب را از خودشان دور کنند. ظن به معنای تصور است. مواقعه یعنی آتش برآنها محیط باشد. هرچه بخواهند فرار کنند نمی‌شود. یعنی انسان در برابر امر واقع شده قرار می‌گیرد و نمی‌تواند به هیچ طریق خودش را نجات دهد.

وی در پایان خاطر نشان کرد: اگر در زندگی به گناهی مبتلا شدیم برای این که این جنایت را از صحیفه اعمالمان پاک کنیم باید یک عمل صالحی انجام دهیم . البته امیدمان به خداست اما باز هم عمل صالحی انجام دهیم که آن اشتباهی که کردیم جبران شود. اگر اشتباه بزرگی کردیم باید کار خیر عظیمی انجام دهیم که جبران شود. این درسی است که از حضرت حر یاد می‌گیریم.

گفتنی است این جلسات از ابتدای ماه مبارک رمضان با موضوع تفسیر سوره مبارکه کهف آغاز شده است و تا آخر ماه رمضان ادامه دارد. این جلسات هر شب ساعت 23:30 در دفتر آیت‌الله مدرسی واقع در تهران خیابان 15 شرق، کوچه امامزاده یحیی، کوچه شهید تین نژاد برگزار می‌شود.