«واضح»؛ حاصل تلاش جمعی از جوانان نخبه کشور/ ارجحیت «واضح» بر «عثمان طه» و «نیریزی»

از آنجا که فونت طراحی شده «واضح» تحت وب است، لذا طراحان این فونت در گروه «افق رویداد» در ادامه مشغول به سرانجام رساندن این کار به واسطه طراحی اپلیکیشن آن هستند.

از آنجا که انتشارات «برهان نور» مسئولیت چاپ و نشر این فونت را به عهده دارد، لذا با محمد کرمانی، مدیر این انتشارات گفت‌و‌گویی ترتیب داده‌ایم که بخش نخست آن را در ادامه می‌خوانید:

ـ زمینه آشنایی‌تان با گروه «افق رویداد» که منجر به همکاری شما با آنها در زمینه چاپ و نشر «قرآن واضح» شد را بفرمایید؟

گروه «افق رویداد» گروهی از جوانان نخبه و دانش‌بنیان کشور ما هستند که شخصاً سال‌هاست توفیق حضور در جمع آنها را داشتم و در جریان فعالیت برخی از شرکت‌های زیرمجموعه این گروه نیز بوده و در مقاطعی آنها را همراهی کردم.

این گروه کارهای متعددی در حوزه سایبری و در ارتباط با کارهای نرم‌افزاری، آموزش مبانی دانش‌نامه‌نویسی به انجام رسانده است؛ این مسائل از جمله مواردی است که مرا ترغیب کرد که همکاری خود را با این گروه دوچندان کنم.

از طرفی گفتاری از زنده‌یاد علامه جعفر شهیدی همواره نصب‌العین من است؛ آنجا که ایشان در سال‌های پایانی عمر شریفشان بیان کرده بودند که در طول بیش از 60 سالی که کار علمی انجام داده‌اند، بجز اوقاتی که آن را در راه خدمت به قرآن و اهل بیت(ع) صرف کرد، در باقی اوقات احساس خسران دارند؛ این‌ها همگی موجب شد که به‌ویژه در مورد اخیر یعنی نشر «قرآن واضح» همراه این دوستان جوان و خلاق باشم و به همین دلیل حس خوشایندی دارم که بخشی از فعالیت‌های فرهنگی من و مؤسسه‌ای که آن‌را مدیریت می‌کنم در حوزه نشر قرآن و آموزه‌های آن باشد.

ـ با توجه به سوابق ارزنده حضرتعالی در حوزه نشر، طراحی و وضع «قرآن واضح» را تا چه اندازه ضروری می‌دانید؟

«واضح» یک رسم‌الخط است و همان‌طور که می‌دانید رسم‌الاملاءها از سال 91 به این سمت ممنوع شدند، با این وجود، نظر اغلب علماء، مراجع تقلید و کارشناسان قرآنی مبتنی بر این اصل است که ما نیز باید رسم‌الخط ایرانی در زمینه قرآن برای خود داشته باشیم؛ از میان نظر اغلب مراجع تقلید نظیر آیات عظام سبحانی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی، جوادی آملی و مکارم شیرازی، من به شکل مختصر به اظهار نظر دو تن از آنها یعنی جوادی آملی و مکارم شیرازی بسنده می‌کنم چرا که این مراجع از جمله مفسران قرآن نیز بوده‌اند.  

آیت‌الله العظمی جوادی آملی اظهار نظری نقل به این مضمون دارند که علاوه بر وجود یک رسم‌الخط بین‌المللی هر کشور باید بتواند متناسب با فرهنگ حاکم بر آن رسم‌الخطی داشته باشد که قرآن به واسطه آن آموزش داده و قرائت شود؛ هر ملتی با خطی که با فرهنگ خود سازگاری بیشتری دارد می‌تواند ارتباط مؤثری برقرار نماید... .

آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی که صاحب تفسیر نمونه نیز هستند نیز بارها به این مسئله اشاره داشتند که قرآن عثمان‌طه با سرمایه و تبلیغ فراوان هر ساله در تیراژ وسیعی به چاپ می‌رسد و حداقل این است که در ایام حج در میان حجاج توزیع می‌شود، با این وجود این قرآن اشکالات فراوانی دارد.

ایشان در جای دیگری نیز نقل به این مضمون اظهار می‌کنند که این رسم‌الخط قطعاً در زمان پیامبر اسلام(ص) نبوده است اما در شرایط کنونی بسیار شایع است و موجب گمراهی و اشتباه قاریان و خوانندگان قرآن می‌شود... .

شخصاً با بسنده به این دو اظهار نظر به سمتی هدایت شدم تا در جریان امور فرهنگی قرار گیرم که منجر به جایگزینی خط و فونتی مناسب‌تر از «عثمان‌طه» قرار گیرد؛ به‌ویژه در مورد «قرآن واضح» که مورد نظر برای تعالیم قرآنی است.

ـ «قرآن واضح» دارای چه ویژگی‌هایی است؟

گروهی که طراحی این فونت را در دست گرفتند از جمله متخصصان طراز اول و نخستین نسل از فارغ‌التحصیلان طراحی قلم در ایران هستند و لذا تلاش آنها در این زمینه بسیار ارزشمند و مایه مباهات است.

من در توصیف ویژگی‌های این قلم قرآنی به مواردی از 5 ویژگی عنوان شده از سوی واضعان و طراحان آن اشاره می‌کنم؛ از جمله مهم‌ترین آنها خوانایی و وضوح بالای آن است که حتی برای کودکان و نوآموزان قرآنی نیز بسیار کاربردی و مفید است.

متأسفانه رواج برخی رسم‌الخط‌ها در زمینه کتابت قرآن‌های چاپی منجر به این مسئله شده است که در مواجهه با نظام تعلیمی حتی در رده بزرگسالان نیز دچار مشکل در زمینه آموزش قرآن در ابعاد گوناگون به‌ویژه روخوانی آن شویم؛ طیفی از نخبگان دانشگاهی که در حوزه‌های دیگر علمی سرآمد هستند نیز در این زمینه با مشکل روبرو هستند.

زیبایی و سادگی این فونت از جمله دیگر ویژگی‌های آن است که آن را به یک رسم‌الخط اصیل ایرانی بسیار نزدیک کرده است و اهتمام در خطوط فارسی و هنر ایرانی در آن لحاظ شده است مضافاً بر اینکه این قلم قرآنی متناسب با فضای دیجیتال و پیکسلی طراحی شده است که به این واسطه آن را نسبت به نمونه‌های قبلی ارجحیت داده است.     

ـ  با توجه به اینکه فونت «واضح» از همان ابتدا برای فضای مجازی و تحت وب طراحی شده است لذا گفته می‌شود که در زمان انتقال به شکل نسخه چاپی بر روی کاغذ ممکن است دچار ضعف‌هایی در زمینه اجرای برخی حروف شود، واقعاً اینگونه است؟

خیر، به جرئت می‌توانم بگویم که در موارد بی‌شماری حتی «واضح» به نسبت «عثمان طه» و نسخ «نیریزی» از قابلیت و ویژگی بیشتری در اجرای حروف، نرمی و ملایمت برخوردار است به شکل که در پیاده‌سازی به عنوان نسخه چاپی بر روی کاغذ به نسبت موارد ذکر شده درصد بیشتری از قابلیت و کیفیت خود را حفظ می‌کند.

از جمله ویژگی‌های بارزی که در مورد «قرآن واضح» باید به آن اشاره کنم به دلیل روانی و سهولت در اجرای حروف در پیشگاه نظر قاری و خواننده قرآن، نیروی کمتری برای هجی و درست خوانی عبارت قرآنی خرج می‌شود و در نتیجه علاوه بر سهولت و تندی در قرائت قرآن به دلیل آنکه عضلات چشمان قاری کمتر دچار خستگی می‌شود، لذا این فونت قرآنی موجب خواهد شد که قاری در هر نوبت از قرائت قرآن تعداد صفحات بیشتری را قرائت کند و از ثواب و برکات موآنست با قرآن بیشتر بهره‌مند شود.

ـ علاوه بر قابلیت و ظرفیت‌های ذاتی فونت قرآنی «واضح» که در آینده و به احتمال زیاد موجب محبوبیت آن خواهد شد، تا چه اندازه حمایت مسئولان و نهادهای قرآنی را در تسریع رواج این فونت قرآنی مؤثر می‌دانید؟

برخلاف این تصور که همواره جریانی خلاق و مبتکر شاکی از این نکته هستند که مورد حمایت از سوی هیچ نهاد و مرجعی در به ثمر رساندن ابتکارات خود نیستند در مورد «واضح» باید بگویم که توجه و وقع مسئولان به این امر بسیار چشمگیر بود؛ در مراسم رونمایی که خبرگزاری ایکنا بانی آن شد و همینجا باید از آن نهاد مؤثر قرآنی تشکر کنم، مقامات و مسئولان بلندپایه قرآنی حضور داشتند و قول‌های مساعدی برای رواج این خط ابراز شد.

حقیقت این است که گروه «افق رویداد» و انتشارات «برهان نور» این فونت قرآنی را تنها متعلق به خود نمی‌داند و در وهله نخست اعتقاد دارد این فونت قرانی برای مصرف جمعیت بیش از 70 میلیونی ایران باید مورد استفاده قرار گیرد و در وهله دوم نیز برای 200 میلیون فارسی زبان در سراسر دنیا امکان استفاده آن وجود داشته باشد.

همین‌جا از اغلب سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها که به امر آموزش قرآن ویژه پرسنل خود اهتمام ویژه‌ای دارند درخواست دارم که نسبت به استفاده از این کار بزرگ در زمینه طراحی رسم‌الخط قرآنی حساس باشند، به‌ویژه وزارت آموزش و پرورش که این قلم قرآن می‌تواند اتفاق تازه‌ای را در زمینه ترغیب دانش‌آموزان در فراگیری مؤثر قرآن به وجود آورد کمااینکه این فونت برای سال‌های پایانی دوره ابتدایی و دوره اول مقطع دبیرستان بسیار مناسب است.

ادامه دارد...