دال‌های گفتمانی؛ تقویت‌کننده گفتمان قرآنی
گروه فناوری اطلاعات: یک استاد ارتباطات گفت: دال‌های گفتمان قرآنی شامل علاقه به روخوانی قرآن، علاقه به حفظ آن، رفتن به کلاس آموزشی، یادگیری تفسیر قرآن و دیگر موارد است؛ بنابراین همه این نکات دال‌هایی است که می‌تواند دال مرکزی را تقویت کند و گفتمان قرآنی را شکل دهد.
امیدعلی مسعودی، استاد ارتباطات، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، با اشاره به ایجاد مختصات گفتمان دینی در فضای مجازی، اظهار کرد: گفتمان یعنی در مباحثی که مطرح می‌کنیم، یک سری اهداف و برنامه‌هایی داریم که قصد داریم تا این معناها را تثبیت کنیم و به آن برتری بخشیم. در هر دوره‌ای، گفتمانی هژمونیک می‌شود و برتری خود را بر دیگر گفتمان‌ها نشان می‌دهد. برای مثال زمانی که انقلاب اسلامی شکل گرفت، گفتمان انقلابی، استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی بود. زمانی که این شعار تثبیت شد، قدرت گرفت و در نهایت قابلیت اجرایی یافت تا جایی که بسیاری از افراد برای این گفتمان حاضر بودند از جان خود بگذرند و شهید شوند.
وی افزود: هر نوع گفتمان و حتی گفتمان قرآنی، در یک بافت، امکان و مجال بروز و ظهور دارد. اگر رژیم شاه به مردم آزادی سیاسی داده بود و وابسته به آمریکا نبود، گفتمان جمهوری اسلامی زمینه شکل‌گیری پیدا نمی‌کرد و قدرت نمی‌یافت؛ با این تفاسیر گفتمان یعنی معناهایی را که تولید می‌کنیم، این معناها تثبیت شود و قدرت پیدا یابد.
این استاد ارتباطات تصریح کرد: گفتمان برای آنکه از نظر زبان‌شناسی قدرت یابد، نیازمند دال‌ها و مدروکاتی است. برای مثال تابلوی ورود ممنوع یعنی اگر راننده از آن عبور کند، جریمه می‌شود که این همان دال‌های شناور است، یعنی برای هر نشانه دال‌هایی وجود دارد که هر کسی معنای خود را از آن نشانه‌ها اثبات می‌کند. همچنین یکی دیگر از دال‌های قوانین راهنمایی و رانندگی، عدم عبور از چراغ قرمز است. همه این‌ها متأثراز دال‌های اصلی است.
وی بیان کرد: دال‌های گفتمان قرآنی شامل علاقه به روخوانی قرآن، علاقه به حفظ آن، رفتن به کلاس آموزشی، یادگیری تفسیر قرآن و دیگر موارد است؛ بنابراین همه این نکات دال‌هایی است که می‌تواند دال مرکزی را تقویت کند و گفتمان قرآنی را شکل دهد.
مسعودی اظهار کرد: اخیرا موردی در شبکه‌های اجتماعی شاهد بودیم مبنی بر اینکه مدیرعامل کارخانه چسب هل، کارمندانش را مجبور کرده بود که در اقامه نماز اول وقت شرکت کنند. طراح این امر نمی‌دانست که ابتدا باید نمازخواندن را برای کارمندانش معناسازی کند تا به جای ایجاد گفتمان، ضد گفتمان نسازد.
وی یادآور شد: ما باید همه گفتمان ها را کنار هم بگذاریم و دال‌ها و مدلول‌ها را مشخص کنیم که دال چیزی که وجود دارد و مدلول چیزی است که فرد آن را اثبات می‌کند. در بحث نماز اول وقت باید کاری کنیم که فرد براساس علاقه شخصی و نیاز حقیقی‌اش نماز بخواهد نه آنکه به خاطر کم نشدن حقوقش، نماز بخواند.در ایجاد گفتمان قرآنی هم باید تلاش کنیم تا ابهت قرآن را نشان دهیم و فرد بافت و زمینه را در خود بیابد.
این استاد ارتباطات تصریح کرد: گفتمان قرآنی زمانی باید جا بیفتد که مردم تشنه شوند که در این صورت مجالس قرآنی رونق می‌یابد و سپس انسان‌ها سعی می‌کنند به قرآن عمل کنند. متأسفانه بسیاری از آسیب‌های اجتماعی به دلیل مهجوریت قرآن است.
وی افزود: ما ابتداعا باید ببینیم چه دال‌هایی متوقف شده است یعنی سازمان‌ها و وزارتخانه‌هایی همچون وزارت ارشاد که صادقانه در حوزه قرآن خدمت می‌کنند باید فعالیت‌های‌شان را بررسی کنند.
مسعودی اظهار کرد: امروزه از طریق تکنولوژی و فضای مجازی توانسته‌ایم بسیاری از کارها را راحت کنیم؛ برای مثال می‌توانیم سی جزء قرآن را در گوشی خود داشته باشیم و یا تفسیر المیزان را همراه خود داشته باشیم و درکوتاه‌ترین زمان ممکن بخش مورد نظر را جستجو کنیم.
وی افزود: سواد رسانه‌ای را باید ترویج دهیم که همین ارتقای این نوع سواد سبب کمک به آموزش قرآنی می‌شود.سواد رسانه‌ای یعنی من بتوانم از رسانه استفاده کنم و پیام‌های رسانه را براساس نیازهای خود به درستی بگیرم بدون آنکه آسیبی به خودم وارد کنم. درواقع هرچه سواد رسانه‌ای فرد بالا باشد، می‌تواند به تولید محتوا بپردازد.
این استاد ارتباطات تصریح کرد: برای مثال فردی آیه‌ای از قرآن را می‌خواند و با تفسیر مناسبی از آیه روبرو می‌شود؛ بنابراین می‌تواند ان را در شبکه‌های اجتماعی بارگذاری کند. گفتمان قرآنی هم اینچنین می‌تواند گسترش یابد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: ارتباط در فضای مجازی، ارتباطی افقی است و همه می‌توانند نظر و اشتراک بگذارند. بحث قرآنی می‌تواند به افراد کمک کند تا از مطالب قرآنی بهره‌مند شوند.
