علی اله‌بداشتی:
عاشورا معلم اخلاق انسانی است/ لزوم همراهی دو بال معرفت و احساس
گروه اندیشه: تمامی رویداد‌های جریان کربلا حاوی درس‌های اخلاقی و تعلیم بزرگی و کرامت است؛ عاشورا مسئله‌ای محدود و منحصر به جامعه ما نیست بلکه برای تمامی بشریت و بسیاری از حرکت‌های اجتماعی و سیاسی آزادی‌خواه در تاریخ درس‌آموز است.
علی اله‌بداشتی، دانشیار دانشگاه قم، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) و در پاسخ به این پرسش که نقش اخلاقی ایام محرم در جامعه چیست؟ گفت: در ابتدا فرارسیدن این ماه و ایام شهادت بزرگ‌ترین انسان مظلوم تاریخ بشریت را به همه انسان‌هایی که قلب‌شان برای انسانیت می‌تپد، تسلیت عرض می‌کنم.
وی ادامه داد: عاشورا مسئله اختصاصی جامعه ما نیست و مسئله محرم و امام حسین(ع) مسئله تاریخ انسان، بشریت و همه جوامع اسلامی و غیراسلامی است. همه دنیا تحت تاثیر قیام عاشورا هستند و این نکته را در واقع به خاطر که نکات مهم اخلاقی است که از امام حسین(ع) آموختند و یکی از این نکات ایستادن در مقابل ظلم، ستم و تجاوز به حقوق مردم است و اینکه ما نباید در این صورت سکوت کنیم.
این دانشیار دانشگاه قم افزود: ماهاتما گاندی، رهبر فقید هند می‌گوید، من درس مبارزه را از حسین بن‌علی(ع) آموختم. گاندی با این درسی که از ایشان گرفت، برای نجات ملت هند قیام کرد و ایشان را از زیر یوغ استعمار و استثمار آن روز یعنی انگلیس نجات داد.
وی افزود: در جوامع اسلامی اگر نگاه کنید، عاشورا درس ایثار، گذشت، انسانیت، مروت و ظلم ستیزی می‌دهد که مباحث اخلاقی است. انقلاب ما متاثر از قیام امام حسین(ع) و محرم بوده و واقعا اگر توجه داشته باشید، تاریخ انقلاب را رقم بزنید، شاهد پرشورترین راهپیمایی‌ها در تاسوعا و عاشورا در تهران و شهرهای بزرگ بود که انجام شد و به همراه خود محکومیت ستم و ستمکاران دوران را به همراه داشت.
اله‌بداشتی با بیان اینکه اصحاب امام حسین(ع) در شهادت بر هم پیشی می‌گرفتند، گفت: حضرت ابوالفضل(ع) نمونه بارز ایثار و نمونه یک حرکت اخلاقی است. برادر امام حسین(ع) آن قدر ایثار داشت که تحمل شرایط موجود در اردوگاه حسینی را نکرد و می‌خواست هر چه زودتر به میدان برود. اما امام حسین(ع) ایشان را باز می‌داشت تا در آخرین لحظات که به اصطلاح برای آب، که با همه خطراتی که می‌دانست دارد و حضور نیروهای دشمن خود را به آب رساند و به جای اینکه اول خودش سیراب شود، به یاد تشنگی فرزندان امام حسین(ع) آب گوارا و آماده را ننوشید و به جای این کار، آب را بر دوش کشید تا به دست فرزندان برادرش برساند که در همین راه شهید قساوت لشکر یزید شد.
وی افزود: همه رویداد‌های جریان کربلا حاوی درس‌های اخلاقی است و به ما تعلیم بزرگی و کرامت اخلاقی می‌دهد. جریان عاشورا معلم اخلاق انسانی است و ما باید درس‌آموز این مکتب اخلاقی باشیم. به همین خاطر است که عاشورا مسئله‌ای محدود و منحصر به جامعه ما نیست و همه مسلمانان و انسان‌های جهان می‌توانند از آن درس اخلاق بیاموزند و همان‌طور که اشاره شد بسیاری از حرکت‌های اجتماعی و سیاسی در تاریخ که در راستای آزادی‌خواهی بوده‌اند، از این رویداد درس‌آموزی کرده‌اند.
اله‌بداشتی در پاسخ به این پرسش که چگونه عزاداری‌های حسینی می‌تواند به ارتقای وضعیت اخلاقی جامعه منجر شود؟ گفت: ما می‌توانیم عزاداری‌های این ایام را تقسیم بکنیم و از دو دسته عزاداری یاد بکنیم؛ یک دسته از عزاداری‌ها، عزاداری‌های بامعرفت است که بر معرفت شرکت‌کنندگان می‌افزاید.
این دانشیار دانشگاه قم تصریح کرد: این دسته از مراسمات با معرفت بیشتری همراه است و سخنرانان در این نوع مراسم به جای بیان سخنان احساسی از از سجایای اخلافی امام حسین(ع) و از بزرگواری، کرامت نفس، ظلم‌ستیزی، بزرگواری و از جان‌گذشتگی ایشان و اصحاب بزرگوارشان سخن می‌گویند که این در روح انسان و مخاطبی که با عشق آمده است، تأثیرگذار است.
وی ادامه داد: اما دسته دیگر مراسم‌ها بیشتر احساسی است. در بعضی از جلسات، مرثیه ما صرفا به زلف علی‌اکبر و جوانی او و قاسم نوداماد و چیزهایی از این دست احساسی می‌پردازند که نمی‌تواند تاثیرگذار باشد. ابعاد اخلاقی حرکت عاشورا بسیار مهم است و چنان که گفته شد می‌تواند درس‌آموز باشد و وضعیت اخلاقی جامعه را افزایش دهد. با توجه به اینکه مخاطبان حرکت عاشورا عموم انسان‌ها هستند، می‌توان با بیان این نکات اخلاق را در جامعه تقویت کرد.
اله‌بداشتی تصریح کرد: مجالس عزاداری را باید به دو دسته تقسیم کنیم؛ مجالسی که درس‌آموز هستند و باعث رشد انسان و اخلاق می‌شوند و مجالسی که صرفا احساسی هستند و مانند این هستند که عزاداران برای عزیزی از خانواده خود گریه می‌کنند و مداحی می‌آید و حضار تحت تاثیر احساسات قرار می‌گیرد.
وی با بیان اینکه کارهای احساسی نتایج عمیق و بلندمدت ندارد، گفت: مجالسی که واقعا تحلیل عاشورا می‌پردازد و فلسفه عاشورا را بیان می‌کند و اصحاب امام حسین(ع) و ارزش‌هایی که در عاشورا را مطرح می‌کند، تاثیرگذار است و در روحیه مخاطبین به‌ویژه جوانان اثر می‌گذارد؛ بنابراین این تاثیرگذاری عزاداری‌های عاشورا در وضعیت اخلاقی جامعه به این باز می‌گردد که ما چگونه این مراسم را برگزار کنیم.
وی ادامه داد: عاشورا مسئله اختصاصی جامعه ما نیست و مسئله محرم و امام حسین(ع) مسئله تاریخ انسان، بشریت و همه جوامع اسلامی و غیراسلامی است. همه دنیا تحت تاثیر قیام عاشورا هستند و این نکته را در واقع به خاطر که نکات مهم اخلاقی است که از امام حسین(ع) آموختند و یکی از این نکات ایستادن در مقابل ظلم، ستم و تجاوز به حقوق مردم است و اینکه ما نباید در این صورت سکوت کنیم.
این دانشیار دانشگاه قم افزود: ماهاتما گاندی، رهبر فقید هند می‌گوید، من درس مبارزه را از حسین بن‌علی(ع) آموختم. گاندی با این درسی که از ایشان گرفت، برای نجات ملت هند قیام کرد و ایشان را از زیر یوغ استعمار و استثمار آن روز یعنی انگلیس نجات داد.
وی افزود: در جوامع اسلامی اگر نگاه کنید، عاشورا درس ایثار، گذشت، انسانیت، مروت و ظلم ستیزی می‌دهد که مباحث اخلاقی است. انقلاب ما متاثر از قیام امام حسین(ع) و محرم بوده و واقعا اگر توجه داشته باشید، تاریخ انقلاب را رقم بزنید، شاهد پرشورترین راهپیمایی‌ها در تاسوعا و عاشورا در تهران و شهرهای بزرگ بود که انجام شد و به همراه خود محکومیت ستم و ستمکاران دوران را به همراه داشت.
اله‌بداشتی با بیان اینکه اصحاب امام حسین(ع) در شهادت بر هم پیشی می‌گرفتند، گفت: حضرت ابوالفضل(ع) نمونه بارز ایثار و نمونه یک حرکت اخلاقی است. برادر امام حسین(ع) آن قدر ایثار داشت که تحمل شرایط موجود در اردوگاه حسینی را نکرد و می‌خواست هر چه زودتر به میدان برود. اما امام حسین(ع) ایشان را باز می‌داشت تا در آخرین لحظات که به اصطلاح برای آب، که با همه خطراتی که می‌دانست دارد و حضور نیروهای دشمن خود را به آب رساند و به جای اینکه اول خودش سیراب شود، به یاد تشنگی فرزندان امام حسین(ع) آب گوارا و آماده را ننوشید و به جای این کار، آب را بر دوش کشید تا به دست فرزندان برادرش برساند که در همین راه شهید قساوت لشکر یزید شد.
وی افزود: همه رویداد‌های جریان کربلا حاوی درس‌های اخلاقی است و به ما تعلیم بزرگی و کرامت اخلاقی می‌دهد. جریان عاشورا معلم اخلاق انسانی است و ما باید درس‌آموز این مکتب اخلاقی باشیم. به همین خاطر است که عاشورا مسئله‌ای محدود و منحصر به جامعه ما نیست و همه مسلمانان و انسان‌های جهان می‌توانند از آن درس اخلاق بیاموزند و همان‌طور که اشاره شد بسیاری از حرکت‌های اجتماعی و سیاسی در تاریخ که در راستای آزادی‌خواهی بوده‌اند، از این رویداد درس‌آموزی کرده‌اند.
اله‌بداشتی در پاسخ به این پرسش که چگونه عزاداری‌های حسینی می‌تواند به ارتقای وضعیت اخلاقی جامعه منجر شود؟ گفت: ما می‌توانیم عزاداری‌های این ایام را تقسیم بکنیم و از دو دسته عزاداری یاد بکنیم؛ یک دسته از عزاداری‌ها، عزاداری‌های بامعرفت است که بر معرفت شرکت‌کنندگان می‌افزاید.
این دانشیار دانشگاه قم تصریح کرد: این دسته از مراسمات با معرفت بیشتری همراه است و سخنرانان در این نوع مراسم به جای بیان سخنان احساسی از از سجایای اخلافی امام حسین(ع) و از بزرگواری، کرامت نفس، ظلم‌ستیزی، بزرگواری و از جان‌گذشتگی ایشان و اصحاب بزرگوارشان سخن می‌گویند که این در روح انسان و مخاطبی که با عشق آمده است، تأثیرگذار است.
وی ادامه داد: اما دسته دیگر مراسم‌ها بیشتر احساسی است. در بعضی از جلسات، مرثیه ما صرفا به زلف علی‌اکبر و جوانی او و قاسم نوداماد و چیزهایی از این دست احساسی می‌پردازند که نمی‌تواند تاثیرگذار باشد. ابعاد اخلاقی حرکت عاشورا بسیار مهم است و چنان که گفته شد می‌تواند درس‌آموز باشد و وضعیت اخلاقی جامعه را افزایش دهد. با توجه به اینکه مخاطبان حرکت عاشورا عموم انسان‌ها هستند، می‌توان با بیان این نکات اخلاق را در جامعه تقویت کرد.
اله‌بداشتی تصریح کرد: مجالس عزاداری را باید به دو دسته تقسیم کنیم؛ مجالسی که درس‌آموز هستند و باعث رشد انسان و اخلاق می‌شوند و مجالسی که صرفا احساسی هستند و مانند این هستند که عزاداران برای عزیزی از خانواده خود گریه می‌کنند و مداحی می‌آید و حضار تحت تاثیر احساسات قرار می‌گیرد.
وی با بیان اینکه کارهای احساسی نتایج عمیق و بلندمدت ندارد، گفت: مجالسی که واقعا تحلیل عاشورا می‌پردازد و فلسفه عاشورا را بیان می‌کند و اصحاب امام حسین(ع) و ارزش‌هایی که در عاشورا را مطرح می‌کند، تاثیرگذار است و در روحیه مخاطبین به‌ویژه جوانان اثر می‌گذارد؛ بنابراین این تاثیرگذاری عزاداری‌های عاشورا در وضعیت اخلاقی جامعه به این باز می‌گردد که ما چگونه این مراسم را برگزار کنیم.
