تبیین مفهوم جهاد در منظر قرآن و متون دینی/ خمیرمایه فرهنگ جهادی، معنویت است

وی با بیان اینکه معنای جهاد در قرآن و متون دینی و به ویژه سنت نبی مکرم(ص) و ائمه طاهرین(ع) بسیار گسترده‌تر و کلی‌تر از معنای قتال و حرب معرفی شده است، افزود: قتال یا همان جنگیدن به طور مشخص درگیری مسلحانه در جنگ‌هاست اما جهاد بسیار متفاوت‌تر از این معناست و اگر کسی این معنا را با معنای حرب و جنگیدن اشتباه بگیرد سخت مسیر حرکت و مشی زندگی خود را دچار بحران و ضلالت کرده است و این همان اتفاقی است که توسط جریان های تکفیری و داعش امروز در بخشی از خاورمیانه و جهان اسلام به بهانه جهاد رخ می‌دهد.

پورعلی یادآور شد: جهاد به معنای تلاش و کوشش در مبارزه با دشمن است چه این دشمن یک فرد ستمگر باشد و یا این دشمن در درون خود انسان لانه کرده و از جمله وسوسه‌های شیطانی باشد؛ مومن در هر دوی این دو عرصه‌ها با مفهومی به نام جهاد خود را روبه‌رو می‌بیند.

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی ادامه داد: همچنین جهاد کلمه‌ای مشتق از ریشه جهد و به معنای به کار بردن تمام توان و نیرو و تمام اراده فرد برای رسیدن به هدف است؛ برخی مواقع به معنای مشقت و به معنای مبالغه و شدت در کار هم به کار رفته است و علاوه بر این جهاد معنای دیگری هم دارد و آن خرج کردن تمام آنچه انسان در وسع و توان دارد و تحمل کردن مشقت‌ها در راه رسیدن به یک هدف معلوم و مشخص است.

جهاد در دو جبهه رخ می‌دهد

وی با بیان اینکه این معانی جهاد در دو جبهه رخ می‌دهد، گفت: جهاد اول متوجه درون است و در این رابطه با مفهوم جهاد اکبر آشنا هستیم یعنی تلاش برای رسیدن انسان به حقیقت ذات خویش و بعد از آن رسیدن به پروردگار و و دوم جهادی که متوجه عالم خارج است یعنی جهاد اصغر؛ این نوع جهاد رساندن دیگران به حقیقت درونی‌شان و سپس رساندن آن‌ها به پروردگارشان است.

مقدس‌ترین وظیفه پیامبران جهاد است نه حرب و قتال

پورعلی با تأکید بر اینکه مقدس‌ترین وظیفه پیامبران جهاد است نه حرب و قتال، گفت: هیچ منافعی اعم از فردی و جمعی نباید اطاعت خدا و رسول و جهاد را تحت الشعاع قرار دهد.

وی با بیان اینکه جهاد یک امر ساری و جاری و در زندگی روزمره ماست، گفت: در آیه 24 سوره توبه، خداوند معادله هشت‌گانه‌ای را معرفی می‌کند که این معادله می‌تواند به سه موضوع مهم و حیاتی در زندگی انسان اجازه ظهور و بروز ندهد. پدران، فرزندان، برادران، همسر، عشیره، اموال، تجارت و مساکن به عنوان منافع می‌تواند مانع نزدیکی به خدا، رسول و جهاد شود.

انسان باید ردای جهاد را در همین دنیا و زندگی روزمره بر تن کند

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی اظهار کرد: متابعت از خدا و رسول(ص) و جهاد موکول و منوط به این است که بین این منافع و آن منافع یک نسبت قابل اعتنایی صورت گیرد؛ بنا نیست که امر اطاعت از خدا و رسول و جهاد موکول به جای دیگری شود. انسان در همین دنیای مادی و همین عرصه زندگی رومزه و با همه این تعلقات باید بتواند متابعت از امر خدا و رسول(ص) و جهاد به معنای عام کلمه را دنبال کند و مشی پیامبر مکرم اسلام(ص) را محور و مدار زندگی خود قرار دهد و ردای جهاد را در همین دنیا و زندگی روزمره بر تن کند و حتی به همین تعلقات و موضوعات هشت‌گانه مادی بتواند رنگ و بوی الهی ببخشد.

وی با تصریح اینکه آن 8 عامل مذکور می‌تواند تحت تأثیر متابعت از خدا و رسول(ص) و جهاد قرار گیرد، گفت: اگر حاکمیت حب خدا، رسول(ص) و جهاد در سرزمین وجودمان استقرار بیابد معادله شکل مناسب خود را پیدا می‌کند.

پورعلی با بیان اینکه هیچ راهی به جز تزکیه و تهذیب نفس و پاک کردن خویش از هر گونه آلودگی‌ها و خباثت‌ها برای متعالی کردن خود وجود ندارد، گفت: مفهوم آیات ذکر شده به معنای بریدن پیوندهای دوستی و محبت و نادیده گرفتن عواطف انسانی نبوده و نخواهد بود بلکه منظور این است که اگر انسان بر سر دو راهی منافع و حب رسول خدا(ص) و جهاد قرار گرفت بتواند به سمت حب خدا و رسول و جهاد حرکت کند و خداوند در این زمینه نیز به گروهی که عواطف و تعلقات خود را بر رضای خدا، متابعت از رسول(ص) و جهاد مقدم می‎شمارند، هشدار می‎دهد.

معنویت ستون خیمه فرهنگ جهادی است

وی با یادآوری اینکه این هشدار تقدم زمینه‌ساز قهر الهی است آن هم قهر و غضبی نامعلوم، گفت: برتری دادن امور مادی بر معنویت به تعبیر همین آیه نشانه فسق است و مرز ایمان و فسق هم رها کردن معنویت است و معنویت ستون خیمه فرهنگ جهادی است.

پورعلی ادامه داد: اگر ما فرهنگ را در عناصر زبانی و ذهنی به معنای اخلاقیات، باورها، آرمان‌ها و نگرش‌ها، به معنای ارزشی و هنجاری‌اش، یعنی اخلاقیات و به معنای رفتاری‌اش یعنی سبک زندگی، مسیر، عادت و گرایش و به معنای عنصر نهادی یعنی مناسبت‌های سازمانی قلمداد کنیم چتر معنویت باید بتواند همه این عناصر را در بربگیرد.

خمیر مایه فرهنگ جهادی معنویت است

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی با تأکید بر اینکه همه عناصر فرهنگی است، چون خمیر و خیمه فرهنگ جهادی معنویت است، گفت: فرهنگ جهادی به این روحیه یعنی روحیه معنویت‌گرایی و طاعت‌گرایی و متابعت از رسول و ولی وابسته و پیوسته است.

وی در ادامه سخنان خود با بیان اینکه در طول حیات 37 ساله جهاد دانشگاهی 7 بار خدمت مقام معظم رهبری رسیدیم و در این دیدارها توصیه‌ها و تاکیداتی داشتند و ما این توصیه‌ها و راهنمایی‌ها و تاکیدات را مرتب باید مرور کنیم، گفت: کلید واژه‌های اصلی هر دیدار می‌تواند بخشی از وجود فرهنگ مدیریت جهادی را بیان کند.

پورعلی با یادآوری منویات معظم‌له در دیدار 24 مرداد سال 86 که دیداری متفاوت با سایر دیدارها بوده و ایشان در فضای جهاد دانشگاهی حضور یافته بودند، گفت: به تعبیر ایشان این اقدام به معنای اوج علاقه و قدرشناسی نسبت به جهادگران بوده است.

وی با بیان اینکه معظم‌له در این دیدار به یک تیپ‌شناسی فردی و سازمانی در قالب اشاره به جهادگر برجسته مرحوم کاظمی آشتیبانی و موسسه رویان اشاره کردند، گفت: ایشان فرمودند موسسه رویان یک موسسه موفق و یک نمونه کامل و چشمگیر از آن چیزی بود و هست که انسان آرزویش را می‌کند یک آرزوی تحقق یافته بر روی زمین و در مورد مرحوم کاظمی آشتیبانی قریب به همین مضمون اشاره کردند و فرمودند علت اینکه به آن مرحوم علاقه داشتم همین است حرکت و نحوه کار و مدیریت پیگیری او یک مجموعه کامل از آن چیزی است که آدم دوست داشته و آرزو دارد.

پورعلی اضافه کرد: این الگوی مطلوب فردی و ساختاری یکی از زمینی‌ترین و قابل لمس‌ترین و محسوس‌ترین الگوی فرهنگ و مدیریت جهادی است و این موسسه و مرحوم کاظمی آشتیبانی در بیان مقام معظم رهبری دارای ویژگی‌هایی بودند که لازم است حراست جهاد دانشگاهی نیز به این موارد توجه کند.

وی گفت: مقام معظم رهبری فرمودند موسسه رویان و مرحوم کاظمی آشتیبانی ترکیبی از علم، ایمان و تلاش هستند و مجموعه این ها اگر در یک فرد و جمعی کنار هم بودند، در حقیقت یک امر آسمانی را به یک امر زمینی و محقق یافته تبدیل می‌کند.

پورعلی همچنین فرازهایی از آیه 108 سوره توبه را یادآور شد و گفت: در این نکته قرآنی مقام معظم رهبری جهاد را به مثابه یک نهاد با مفهوم مسجد هم‌خوانی کرده است و مردان و زنان این نهاد به کسانی تعبیر کرده است که دوست دارند پاکیزه باشند و خداوند هم به خاطر همین نیت پاکیزگی آن‌ها را دوست دارد و مورد لطف و عنایت قرار می‌دهد.

مجموعه جهاد دانشگاهی به مثابه یک مسجد است

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه مجموعه جهاد دانشگاهی به مثابه یک مسجد است، روحیات و رفتارهای فردی که وارد مسجد می‌شود را یادآور شد و گفت: ستون خیمه فرهنگ جهادی، معنویت و ایمان این نهاد است و فضای معنوی، عاطفی و روحانی آن نیز باید فضای مسجدی باشد که بر اساس تقوا بنا شده است و نمی‌توانیم در مسجد و در جایگاه عبادت به عنوان انسان مومن و عبد خدا هر رفتار و نگرش و کرداری گویشی و زبانی را به کار ببریم.

وی با یادآوری وظایف بخش حراست جهاد دانشگاهی تأکید کرد که حراست باید بر ایمان، تقوا، پاکی و طهارت بیفزاید و جهادگران هم باید بر ایمان، پاکیزگی و جهد و تلاششان بیفزایند.

جهاد به معنویت است نه ساختمان و تجهیزاتش

پورعلی با بیان اینکه جهاد به ساختمانش و تجهیزات و امکاناتش نیست بلکه جهاد به معنویت و ایمان تزلزل‌ناپذیری جهاد است، گفت: به تبع ارتقای این معنویت و ایمان در جهاد دانشگاهی، یک سنت الهی است و امکانات، تجهیزات و اعتبارات هم می‌آیند اما آنچه که باید به آن توجه کنیم، ایمان و معنویت کارکنان ماست که تاکنون سعی کردیم آن را به بهترین نحو حفظ کنیم.

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی اظهار کرد: یکی دیگر از ویژگی‌های این فرهنگ تحقق یافته آن است که به مفهوم جهاد وسعت ببخشد و تا جایی که می‌تواند جهاد را از حرب و قتال دور کند؛ جهاد علمی، فرهنگی، اقتصادی یا مبارزه اقتصادی، فرهنگی و این‌ها از وجوه دیگر جهاد است.

وی باز هم فرمایشات مقام معظم رهبری را مورد تأکید قرار داد و گفت: معظم له تأکید کردند که باید خصم را شناسایی و تحت فشار قرار دهید؛ جهاد معنای اتم و اکملش این است که جهد و تلاشی باشد که دشمن را هدف گرفته باشد و تلاش نیز تلاش دشمن‌شکنانه بوده و علم و حرکت و تحقیق جهاد باید ناظر بر دشمن‌شکنی باشد.

پورعلی با تأکید بر اینکه سطح فعالیت و تحرک عنصر جهادی باید جهادی باشد، گفت: عوام‌گرایی و عوام‌پسندی در کار، عنصر جهادی و فرهنگ جهادی جای خود را به حرکت‌های گزین نمی‌دهند و عنصر جهادی باید حرف برتر را به میدان بیاورد و این تحقق پبدا نمی‌کند مگر اینکه آن معادله شکل بگیرد و بر ایمان و تقوایمان مراقبت کنیم.

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی با یادآوری اینکه مقام معظم رهبری فرمودند از اول که جهاد دانشگاهی را شناخته‌ایم بر اساس دین و تقوا بوده و بر این اساس آن را باید نگه داشت، گفت: تعبیر دیگر در بیان مقام معظم رهبری بحث حفظ جهت‌گیری و هویت عنصر جهادی در این نهاد است.

وی گفت: گناهان و سخن‌چینی‌ها و طمع‌ها می‌توانند ما را محاصره کنند و بر اساس آن‌ها می‌توان هویت و جهت‌گیری‌های خود را تغییر داد لذا روح و هویت عنصر جهادی باید در مقابل این وسوسه‌ها محکم و استوار بایستد و هویت و شخصیت فرد و نهاد جهادی اگر بر مبنای تفکر درست و منطقی و صحیحی شکل گرفته باشد در گذر ایام نه تنها کمرنگ نخواهد شد بلکه روشن‌تر، واضح‌تر، شفاف‌تر و همچنین مستحکم‌تر می‌شود.

پورعلی با بیان اینکه یکی دیگر از ویژگی‌های عنصر جهادی این است که انقلابی است، گفت: نباید بگذاریم مفهوم انقلابی بودن دستخوش تحریف ماهیت شود؛ این یکی از نکاتی است که مقام معظم رهبری بر آن تأکید کرده و می‌فرمایند عنصر انقلابی هیچ نسبتی با بی انضباطی، اغتشاش، بی نظمی، شلوغی و سردرگمی ندارد و در مقابل می‌فرمایند محکم‌ترین و قوی‌ترین انضباط‌ها انضباط جهادی و انقلابی است.

انسان انقلابی دارای محکم‌ترین انضباط است

وی با تأکید بر اینکه انسان انقلابی دارای محکم‌ترین انضباط بوده و قانونمندترین فرد و حامی و پاسدار قانون است، گفت: فراموش نکنیم که عنصر جهادی و فرهنگ جهادی به هستی پر از اعتماد و مملو از توکل به خداوند و باورمند به وعده الهی است.