رابطه دینداری و وقوع بلایا/ ضرورت مدیریت ترس ربانی در زمان بحران
گروه جامعه: چهره برتر تبلیغ کشور اظهار کرد: وقتی جامعه گرفتار ترس شیطانی شد همه کارها عقب می‌افتد اما اگر مدیریت ترس ربانی داشته باشیم و بجای این کارها مردم از نشانه الهی درس و عبرت بگیرند و فضاهایی را برای مدیریت بحران ایجاد کنیم، قطعا آسیب‌های کمتری را شاهد خواهیم بود.
به گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا)، کشور ما سال‌هاست که هر از چندگاهی شاهد وقوع زلزله‌های کوچک و بزرگی است؛ زلزله‌هایی که با خودشان تلخی‌ها و سوالات بسیاری را به همراه دارند؛ در زمان بروز چنین حوادثی، هر فردی به‌نوعی تحت تاثیر قرار می‌گیرد و به دنبال انجام وظیفه‌ای می‌رود که احساس می‌کند بر او لازم است. عده‌ای در پی کمک‌رسانی به آسیب‌دیدگان می‌شتابند، که البته کاری ضروری و موقعیتی بزرگ در امتحان الهی است که فردی به کمک مسلمان دیگری برود؛ برخی هم در پی یافتن علل مادی زلزله و علل خرابی‌های ناشی از آن می‌گردند و به فکر محکم کردن خانههای خود افتاده و به بررسی نحوه ساختمان‌سازی می‌پردازند.
همچنین افرادی هم که به عالم غیب، خدا و نیز به عمل و بازتاب آن معتقدند و می‌دانند که خداوند، خشم و رضا داشته و قدرت ابراز آن را به هر نحوی دارد و ملاک خشم و رضای او، فقط عمل بندگان است؛ مسلما تنها بررسی عوامل طبیعی و مادی زلزله، برای این معتقدان قانع کننده نیست، بلکه منتظرند با علل حقیقی و فوق مادی زلزله نیز آشنا شوند تا به رفع آنها اقدام کنند.
حال پس‌از گذشت زلزله ویرانگر بم و بعد از آن زلزله غرب، تهران و سایر نقاط کشور، مهم‌ترین سوال عموم مردم، این بود که چرا این اتفاق بزرگ رخ داد؟ چه عوامل یا حکمتی می‌تواند در چنین حادثه‌های دهشتناکی موجود باشد؛ در آیات قرآن، روایات و ادعیه و همچنین در سیره انبیاء و ائمه (ع) که بالاترین نوع بلا را چشیده، صبر نموده و تربیت شده‌اند، بهترین جواب‌ها و بالاترین تحلیل‌ها عرضه شده است.
برای پاسخ به این سوال که زلزله چقدر با اعمال بشر ارتباط داشته و برای اثبات این مطلب که آیا زلزله و تمام بلایای تلخ، ریشه در کردارهای آدمی دارد و اینکه چگونه می‌توان پناه آوردن بشر به خدای متعال در زمان بلایای طبیعی را جاودانه کرد، به قرآن و حدیث پناه آورده و چراغ هدایت را از این درگاه فیض اقتباس می‌کنیم. با توجه به این مسئله به سراغ حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسین خادمیان، استاد حوزه و دانشگاه و چهره ماندگار تبلیغ کشور رفتیم.
وی درگفت‌وگو با ایکنا گفت: انسان در دنیایی زندگی می‌کند، که این دنیا دارای شرایط، ابزار و ادوات خاص خودش است؛ در این میان توانسته‌ایم به بعضی از علل، حکمت‌ها و واقعیت‌های این فضای دنیایی از طریق کمک عقل و یا وحی پی ببریم، اما هنوز نتوانسته‌ایم به قسمت اعظم این مسئله برسیم. آنچه که فهم و عقل ما درک کرده، این است که هر چیزی که در دنیا در حال رخ دادن است، حکمتی داشته و یا اراده یک حکیم در پس آن است، پس در نهایت یک هدف و نتیجه دارد.
زلزله یک واقعیت الهی است و نباید وقوع آن را نتیجه گناهان دانست
وی با بیان اینکه زلزله مانند غروب و طلوع خورشید است، گفت: همانطور که خورشید منافعی دارد، اگر بتوانیم از آن به درستی استفاده کنیم و می‌تواند مضراتی هم داشته باشد اگر نتوانیم به درستی از آن استفاده کنیم.حضرت علی(ع) به‌عنوان وصیت خود به امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در آخرین روزهای عمر پر برکتشان، می‌فرمایند: «اگر شما خورشید را وسیله دیدن کنید نور کنید، او باعث می‌شود فضای اطراف خود را ببینید، چاه و راه را تشخیص دهید، در چاه نیافتید و به مقصد خود برسید، اما اگر به خورشید خیره شوید و به خود خورشید نگاه کنید آن نور شما را کور می‌کند»؛ این یعنی استفاده از خورشید هم اصولی دارد و اگر بتوانید از نور و گرمای آن استفاده کنید موفق می‌شوید و اگر نه که کور خواهید شد؛ بر این اساس زلزله هم یک واقعیت الهی است و نباید حتما اینطور فکر کنیم که وقوع آن نتیجه گناهان است.
این چهره ماندگار تبلیغ کشور تصریح کرد: متاسفانه این روزها برخی افراد جرئت کرده و آیات قرآن و روایات را هرگونه که می‌خواهند تفسیر می‌کنند؛ در حالی که در گذشته کسی حق نداشت حدیث بخواند مگر اینکه از یک صاحب حدیث و محدث اجازه نقل حدیث را کسب می‌کرد. متاسفانه امروز برخی فکر می‌کنند که می‌توانند یک کتاب را بردارند حدیثی را انتخاب کنند و در پس هر اتفاقی آن را بخوانند و تفسیر کنند با اینکه معلومات ندارند.
این استاد دانشگاه با ارائه پیشنهادی ادامه داد: با توجه به اتفاقات رخ داده در نقل حدیث پیشنهاد و درخواست می‌کنم که سنت صحیح و حسنه «اجازه نقل حدیث» که بالاتر از اجازه اجتهاد است در حوزه‌ها زنده شود تا هرکسی نتواند حدیثی را تفسیر و جامعه را گرفتار دگرگونی کند. مثلا اینکه حدیثی آمده که بر اثر وقوع کثرت گناهان کبیره و صغیره زلزله آمده است؛ اما باید بدانیم که همیشه این گناهان بوده و در زمان حضرت محمد(ص)، حضرت امیر المومنین علی(ع) و سایر معصومین هم بوده و گناهانی مانند ربا، گران‌فروشی، زنا و امثال آن بوده، و لذا دلیل نمی‌شود که بگوییم این گناهان باعث زلزله شده بر اثر اینها وقوع پیدا کرده است و کار به جایی برسد که متاسفانه برخی آن را هم به سخره بگیرند.
حجت الاسلام خادمیان افزود: در زمان معاویه آنقدر اجناس گران شد که معاویه دست به دروغگویی زد و به مردم گفت: مگر روزی دست خدا نیست؟ لذا خدا دوست دارد رزقش را به شما گران بدهد؛ در این میان یکی از اصحاب حضرت امیر المومنین علی(ع) بلند شد و گفت: ما برای رزق خدا ارزش قائل هستیم ولی تو ارزاقی را که در حکومتت احتکار کرده و استاندارانت از مردم دزدی می‌کنند به مردم هرطور که می‌خواهی می‌فروشی و علت گرانی این است.
وی با اشاره به مثال دیگری گفت: طلبهها به مرحوم حائری(ره) می‌گفتند که همه چیز گران شده، اما شما هنوز شهریه گذشته یعنی همان 3 ریال را دریافت می‌کنید؛ ایشان اعتنا نمی‌کرد، تا اینکه در یک مراسم، که مرحوم حائری و بزرگان دینی حضور داشتند و طلبه‌های بسیاری آمده بودند، خطیبی منبر رفت و در بالای منبر گفت که آقایان طلبه می‌دانید آن چه یکی است که دو نمی‌شود؟ پاسخ دادند که خدا است؛ پرسید می‌دانید آن چه دویی است که سه نمی‌شود پاسخ دادند که شب و روز است و در نهایت پرسید می‌دانید که چه سه‌ایست که چهار نمی‌شود؟ هرکسی پاسخی داد و در نهایت، خطیب گفت، که هیچ پاسخی درست نبود، بلکه آن سه‌ای که چهار نمی‌شود، همان 3 ریال شهریه آقای حائری است که با وجود این همه گرانی زیاد نشده و 4 نشده است. لذا باید بدانیم که گرانی و گناه همیشه بوده و تا شیطان هست گناه هم وجود دارد.
این استاد حوزه با بیان اینکه مسئله زلزله یک ترس خوب است، تصریح کرد: ایجاد ترس اگر مدیریت شود چیز خوبی است. مدیریت ترس یعنی ما از این ترس رشد عقلانی را ثمر بدهیم. همان ایجاد ترسی که خدا در حضرت موسی(ع) القا کرد و فرمود چوبت را بر زمین بگذار تا تبدیل به مار شود و موسی ترسید و خدا این ترس را مدیریت کرد و از این ترس یک ظالمی را مانند فرعون بر زمین زد.
حجت الاسلام خادمیان تصریح کرد: از قدیم به ما گفته‌اند وقتی که زلزله می‌آید، باید نماز آیات بخوانیم و این یعنی اینکه نشانه‌ها را پیدا کنیم. بلاد غربی و اهل کفر با استفاده و عبرت از این آفات و حوادث، رشد علمی پیدا کردهاند اگر چه در تعالی معنوی غافل ماندهاند. پس به جای اینکه بگوییم بر اثر گناه چنین و چنان شد؛ بفهمیم این آفات به اهالی بلاد توحیدی به صراحت درس می‌دهد برای زندگی طبیعی باید به رشد علمی نیز رسید. انسان مومن باید بفهمد اگر خانه‌ای سست ساخت از آسیب ایمن نخواهد بود. از رَسُولُ اللَّهِ(ص) روایت است که می‌فرمایند: «مَنْ بَاتَ عَلَى سَطْحٍ غَیْرِ مُحَجَّرٍ فَأَصَابَهُ شَیْءٌ فَلَا یَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَهُ»اگر روی پشت بامی خوابیدی که دیوار نداشت و به تو آسیبی رسید هیچ کس را جز خودت ملامت نکن. این حقیقت برای مومن و عاصی یکسان است که تحقق توکل به خدا در ساختن دیوار محافظ برای بام خانه است، نه سخره گرفتن عقل و علت‌ها.
وی اظهار کرد: در متون روایی ما احادیث صریحی درباره ساختمان سازی و استحکام آن و استفاده از علوم عالیه در احداث بنا وجود دارد. به عنوان مثال امام صادق(ع) صراحتا می‌فرماید: «مَنْ بَنَى فَاقْتَصَدَ فِی بِنَائِهِ لَمْ یُؤْجَرْ»، یعنی هرکسی ساختمان بسازد اما در آن کوتاهی و کم فروشی کند، خداوند هرگز به او اجر نمی‌دهد؛ و لذا حضرت خاتم الانبیاء(ص) فرمود: «وَ لَكِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُحِبُّ عَبْداً إِذَا عَمِلَ عَمَلًا أَحْكَمَهُ»؛ خداوند دوست دارد هرکسی هرکاری که می‌کند محکم کاری کند. همچنین در روایت است که امام کاظم(ع) دستور دادند خانه‌ای را که سست ساخته شده بود، ؛ تخریب کنند و در آن اجازه سکونت نفرمودند.
مسئولان و روحانیت باید ترس را در جامعه مدیریت کنند
چهره ماندگار تبلیغ ادامه داد: اهل منبر ما باید با خواندن احادیث و با گفتن اینگونه سابقه کاری‌ها، ترس را برای مردم مدیریت کنند. همچنین تلویزیون، رسانه‌ها، دانشگاه‌ها و آموزش و پرورش باید این ترس را به نوعی مدیریت کنند که مردم نسبت به آن آگاه شوند و به نوعی به آنها بگویند که به دنبال استحکام‌سازی باشید و بنا‌های خود را زیاد بلند نسازید. این ساختمان‌های بلند ضمن اینکه معضلی برای جامعه شهری است، ساخت آنها در اسلام کراهت دارد؛ لذا وظیفه ما این است که ذائقمان را با دین تطبیق دهیم نه دین را با ذائقه‌ها؛ اما امروز وقتی زلزله می‌آید این مسائل را مشاهده می‌کنیم.
اگر بهای شیطانی ترس را بدهیم
حجت الاسلام خادمیان بیان کرد: ما اگر بهای شیطانی ترس را ندهیم قرآن می‌فرماید که شیطان هم شما را از فقر و مرگ و امثال آن می‌ترساند. وقتی جامعه گرفتار ترس شیطانی شد، همه کارها عقب می‌افتد و مردم به بازار و سرکار نمی‌روند و همیشه از زلزله ترس دارند؛ پمپ‌های بنزین و جاده‌ها و پارک‌ها شلوغ می‌شوند و اینها بخاطر این است که مردم ما مدیریت ترس را از دین و آیین‌شان نیاموخته‌اند. اگر مدیریت ربانی کنیم و بجای این کارها مردم را با نشانه الهی آشنا کنیم، آنها از این وقایع درس و عبرت بگیرند و ضعف‌هایی که در خانه‌هایشان وجود دارد را مستحکم کنند و اضافات خانه‌هایشان را انفاق دهند و بجای ایستادن و منتظر ماندن برای زلزله مدیریت داشته باشند شرایط کاملا متفاوت خواهد شد. اما اگر منتظر باشیم تا زلزله بیاید بم، سر پل ذهاب و کرمانشاه را تخریب کند و بعد به صورت نمادین عده‌ای ورزشکار و طلبه و هنرمند کمکی کرده و بعضی‌ها هم بهانه‌ای کنند و از مدار طلبگی خارج شوند و کارهای حرامی انجام دهند نتیجه چیزی جز شرایط فعلی نخواهد بود.
ترس ربانی برای رشد عقلی و دینی انسان است
وی تاکید کرد: باید قبل از اینکه زلزله‌ای سنگین بیاید از این زلزله‌های فعلی درس بگیریم و درس ربانی بیاموزیم؛ از این ترس به همسایه‌های خود کمک کنیم و فضاهایی را ایجاد کنیم برای اینکه مدیریت بحران و مدیریت یک ترس خوب را داشته باشیم؛ این یعنی ترس ربانی؛ ترس ربانی هم برای این است که انسان به رشد عقلی و دینی برسد، ترس ربانی یعنی اینکه مرگ و حادثه‌ها به ما نزدیک است و ما برای زندگی در این دنیا خلق نشده‌ایم و هرکسی به یک عنوانی باید از این دنیا خارج و وارد زندگی ابدی خود شود.
