شیوه اجرای امر به معروف و نهی از منکر در جامعه لوث شده است

حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمدعلی ایازی در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان، ضمن بیان این مطلب اظهار کرد: ارشاد به معنای راهنمایی است، یعنی کسی را که اطلاع و آگاهی ندارد، آگاه می‌کنند؛ البته چنین راهنمایی و ارشادی باید همراه با اقناع و پذیرش باشد و به گونه‌ای انجام شود که مخاطب فقط از مسئله آگاه نشود، بلکه نسبت به آن قانع نیز بشود؛ اما در امر به معروف و نهی از منکر، مخاطب از زشتی یا زیبایی مسئله آگاه است و در واقع عرف جامعه هنجار یا ناهنجار بودن مسئله را می‌شناسد؛ بنابراین به آنچه که می‌داند، امر شده یا از آن نهی می‌شود.
وی با بیان اینکه باید میان ارشاد و امر به معروف و نهی از منکر تفکیک قائل شویم، گفت: ارشاد از مقوله آگاه کردن و امر به معروف و نهی از منکر از مقوله دستور دادن یا نهی کردن از انجام کاری است.
این استاد حوزه و پژوهشگر قرآن با بیان اینکه امر به معروف و نهی از منکر یکی از فرائض اساسی برای سلامت جامعه محسوب شده و به حیات اجتماعی آن مربوط می‌شود و در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز از آن با عنوان اصل نظارت عمومی یاد شده است، تصریح کرد: در قرآن کریم، امر به معروف و نهی از منکر شرایطی دارد، اولا انجام آن کار هر کسی نیست، قرآن می‌فرماید:«وَلتَکُن مِنکُم...»، یعنی گروهی از مردم باید این مسئولیت را بر عهده بگیرند و از آگاهی لازم برای انجام این مسئولیت برخوردار باشند؛ آگاهی صرف دانستن معروف و منکر نیست، بلکه چگونگی و نحوه صحبت کردن و ادای این وظیفه را نیز شامل می‌شود. اگر فرد عصبانی باشد و یا قدرت بیان و انتقال معنا را نداشته باشد، صلاحیت انجام امر به معروف و نهی از منکر را ندارد.
وی ادامه داد: کسی که امر به معروف و نهی از منکر را انجام می‌دهد، باید احتمال تأثیر در مخاطب را نیز بدهد، اگر احتمال بدهد که انجام این کار تأثیری ندارد، وظیفه‌ای نیز بر ذمه او نیست. از طرف دیگر، امر به معروف و نهی از منکر متناسب با معروف یا منکر بودن دسته‌بندی می‌شود، یک طرف مواردی که مهم و اساسی و الزامی به حساب می‌آید، مثل نقد اعمال خلافی که حکومت‌ها انجام می‌دهند و امیرالمؤمنین(ع) در نهج‌البلاغه از آن با عنوان «کَلِمَۀ حَقٍ عِندَ اِمام باطل» یاد می‌کند و در طرف دیگر، مراتب و درجات پایین‌تر قرار می‌گیرند.
ایازی با اشاره به آفت‌ها و عواملی که باعث خدشه‌دار شدن فریضه امر به معروف و نهی از منکر می‌شود، گفت: ممکن است کسانی که انجام این مسئولیت را بر عهده می‌گیرند، آن را خوب انجام ندهند و یا اینکه اولویت‌ها را در نظر نگرفته و در عوض، به مسائل جزئی و موردی بپردازند. از طرف دیگر، امکان دارد که جامعه آمادگی پذیرش مسئله‌ای را نداشته باشد و آمران به معروف و ناهیان از منکر بخواهند آن را مطرح کنند، در صورت زمینه‌سازی و ایجاد آگاهی لازم است.
وی بیان کرد: قرآن کریم در آیه 125 سوره نحل می‌فرماید:«اُدعُ الی سَبیلِ رَبِکَ بِالحِکمَۀِ وَ المَوعِظۀ الحَسَنۀ وَ جادِلهُم بالتی هِیَ اَحسَن»، برای دعوت و ارشاد مردم باید از حکمت و منطق و موعظه و اگر کسی اهل موعظه نیست، باید از جدال احسن استفاده کرد. در مورد امر به معروف و نهی از منکر هم می‌بینیم که امام حسین(ع) هنگام مخالفت با حکومت یزید، علت خروج و قیام خود و این کار بزرگ و عظیم را امر به معروف و نهی از منکر ذکر می‌کنند.
این پژوهشگر قرآن در پایان خاطرنشان کرد: متأسفانه در کشور ما برای انجام امر به معروف و نهی از منکر، از روش‌های غلط استفاده می‌شود و بعضا بر موضوعات ساده، جزئی و حتی نامناسب انگشت گذاشته شده و مسائل اساسی که ظلم به افراد و جامعه است نادیده انگاشته شده و به همین دلیل، با همه عظمتی که این فریضه دارد، در جامعه ما لوث شده و آن را بد می‌دانند؛ مثلا اگر کسی در روزنامه‌ای نقد علمی راجع به شرایط و اوضاع اجتماعی بنویسد، آن را به حساب امر به معروف و نهی از منکر نمی‌گذارند، اما مسائل جزئی را که در خیابان‌ها اتفاق می‌افتد، به عنوان الگو و مصداق امر به معروف و نهی از منکر معرفی می‌کنند. ضایع ساختن یک مسئله این است که انسان از آن بد دفاع کند و در عرف جامعه ما، همین اتفاق برای این دو فریضه رخ داده است.
انتهای پیام