فرآیند تشکیل جامعه ایمانی عدالت‌خواه در قرآن
گروه اندیشه ــ آیت‌الله مدرسی با استناد به سوره حدید به بیان فرآیند تشکیل جامعه انسانی بر محوریت ایمان و حرکت آن در مسیر عدل و قسط پرداخت و اظهار کرد: از نظر قرآن ایجاد قسط از وظایف بشر و ابعاد تکاملی اوست.
به گزارش ایکنا؛ آیت‌الله مدرسی در ادامه جلسه تفسیر قرآن کریم با محوریت سوره حدید، گفتار خود را با قرائت آیات 25 و 26 سوره حدید آغاز کرد: «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنْزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَ مَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِيَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا وَإِبْرَاهِيمَ وَجَعَلْنَا فِي ذُرِّيَّتِهِمَا النُّبُوَّةَ وَالْكِتَابَ فَمِنْهُمْ مُهْتَدٍ وَكَثِيرٌ مِنْهُمْ فَاسِقُونَ؛ به راستى [ما] پيامبران خود را با دلايل آشكار روانه كرديم و با آنها كتاب و ترازو را فرود آورديم تا مردم به انصاف برخيزند و آهن را كه در آن براى مردم خطرى سخت و سودهايى است پديد آورديم تا خدا معلوم بدارد چه كسى در نهان او و پيامبرانش را يارى مى‌كند آرى خدا نيرومند شكست‌ناپذير است و در حقيقت نوح و ابراهيم را فرستاديم و در ميان فرزندان آن دو نبوت و كتاب را قرار داديم از آنها [برخى] راهياب [شد]ند و[لى] بسيارى از آنان بدكار بودند».
آیت‌الله مدرسی عنوان کرد: به نظر می‌رسد آیه کریمه‌ای که قرائت شد محور سوره حدید است و از آیاتی است که حقایق زیادی در بر دارد و به مجموعه‌ای از حقایق اشاره دارد که قرآن کریم در آیات دیگر به طور مفصل در آن خصوص بحث کرده است. بشر به یک نهضت درونی نیاز دارد تا به آن رشدی که خدا برایش معین کرده است برسد. تا آنجا برسد که: «وَلَقَدْ آتَيْنَا إِبْرَاهِيمَ رُشْدَهُ؛ و در حقيقت پيش از آن به ابراهيم رشد [فكرى]اش را داديم»(انبیا/ 51).
وی افزود: هر موجودی یک حد اخیری دارد که باید بدانجا برسد. حد تکامل بشر بیش از آنچه ما فکر می‌کنیم است. برای رسیدن به این موضوع چند نیازمندی وجود دارد: یکی اینکه بینش مردم اصلاح شود که این وظیفه توسط انبیا محقق می‌شود. پیامبران این وظیفه را از سه طریق انجام می‌دهند. حضرت علی(ع) می‌فرمایند: «لِيَسْتَأْدُوهُمْ مِيثَاقَ فِطْرَتِهِ وَ یُذَکِّرُوهُمْ مَنْسِیَّ نِعْمَتِهِ وَ یَحْتَجُّوا عَلَیْهِمْ بِالتَّبْلِیغِ وَ یُثِیرُوا لَهُمْ دَفَائِنَ الْعُقُولِ؛ پس پيامبران را به ميانشان بفرستاد. پيامبران از پى يكديگر بيامدند تا از مردم بخواهند كه آن عهد را كه خلقتشان بر آن سرشته شده، به جاى آرند و نعمت او را كه از ياد برده‌اند، فرا ياد آورند و از آنان حجّت گيرند كه رسالت حق به آنان رسيده است و خردهاشان را كه در پرده غفلت، مستور گشته، برانگيزند».
آیت‌الله مدرسی ادامه داد: این راه‌ها بینات است. بینات یعنی مطالبی که پیامبران به انسان می‌گویند و انسان از طریق فطت و عقل خودش به آن حقایق می‌رسد. وقتی بینات بیان شد عده زیادی از مردم به کمال خود رسیدند. در آن هنگام کتب آسمانی بر پیامبران نازل شد و قانون اساسی مشخص شد: «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ». در آن هنگام نیاز به قاضی پیدا شد تا مسائل کتب مقدس را بر مصادیق تطبیق دهد و بگوید حق این است و باطل این است. این کار میزان می‌خواهد. اعلای موازین حجج خداوند هستند و اعلای آنها امیرالمومنین(ع) است.
وی خاطر نشان کرد: بشر نیاز به امام دارد: «كُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْنَاهُ فِي إِمَامٍ مُبِينٍ؛ هر چيزى را در كارنامهاى روشن برشمردهايم» (یس/ 12). اگر بخواهیم در درجات عالیاتی که به بهشت می‌رسد قدم بگذاریم نیازمند پیشرو است. بهشت دارالضیافه الهی است ولی رسیدن به آن لیاقت می‌خواهد. انسان باید در راه انبیا حرکت کند تا در او تحول حقیقی ایجاد شود. ما دو قسمت هستیم: یک قسمت نوری و یک قسمت ناری. این دو قسمت با هم مبارزه دارند. باید یکی از این دو بر دیگری غالب شود. یا ظلمات بر نور غالب شود یا ظلمات بر نور. اگر نور غالب شود انسانی نوری می‌شود: «إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ؛ در حقيقت نماز من و [ساير] عبادات من و زندگى و مرگ من براى خدا پروردگار جهانيان است» (انعام/ 162). گاهی انسان در روز قیامت به این مرحله می‌رسند. برخی در قیامت هم نمی‌رسند و به همین دلیل به جهنم می‌روند تا پاک شوند. در این دنیا خیلی راحت‌تر است و می‌شود توبه کرد.
وی تاکید کرد: اساس میزان، میزان حق و باطل است. در این هنگام هدف دیگری با عنوان عدالت مطرح می‌شود. عدالت یک حلقه وسطی است که میان حق و قسط است. قسط یعنی عدالت در حقوق مادی و فیزیکی مردم. اینجا خداوند می‌فرماید: «لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ». یکی از ابعاد تکامل بشر این است که مردم باید متصدی عدالت و قسط باشند: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ؛ اى كسانى كه ايمان آوردهايد پيوسته به عدالت قيام كنيد» (نسا/ 135).
مدرسی افزود: این کار یک ابزار می‌خواهد و آن حدید است. حدید قوه قهریه است. آیا مردم حق دارند به وسیله قوه قهریه قسط را اقامه کنند؟ مرحله اول امر به معروف «تواصی» و دعوت کردن است. اگر تواصی اثر نداشت چه باید کرد؟ تا آنجایی که بنده تحقیق کردم اگر بخواهیم جامعه را رها کنیم که هرکس با حدید اقامه قسط کند نتیجه آن داعش می‌شود؛ لذا امر به معروف به ید، وظیفه همه مردم است اما با اذن حاکم جامعه.
انتهای پیام
