سرمایه‌های اجتماعی دچار فرسایش شده است

علی قنبری در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان، در خصوص سرمایه‌های اجتماعی، اظهار کرد: داشته‌ها و اندوخته‌های فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و سیاسی که به انسجام اجتماعی، وحدت ملی و ثبات اجتماعی کمک می‌کند و باعث می‌شود جامعه احساس آرامش روانی، اجتماعی، فرهنگی داشته باشد، سرمایه اجتماعی محسوب می‌شود.
وی افزود: ممکن است یک سیاستمدار از سرمایه اجتماعی تعریف دیگری داشته باشد، اما در علوم اجتماعی، سرمایه اجتماعی را به عنوان دماسنجی در نظر می‌گیرندکه نشان دهنده وضعیت آرامش روانی، اجتماعی و احساس خوشایند و رضایت از وضع موجود در جامعه است.
این استاد دانشگاه بیان کرد: برای تعیین سرمایه‌های اجتماعی متغیرهای متعددی برای آن در نظر گرفته می‌شود. معمولا در ادبیات علوم اجتماعی مهمترین شاخص‌هایی که برای سنجش سرمایه اجتماعی استفاده می‌کنند؛ میزان تعلق، تعهد، آگاهی، مشارکت و از همه مهمتر میزان اعتماد اجتماعی افراد به نهادها، سازمان‌ها، اصناف، گروه‌ها و همه لایه‌های اجتماعی است والبته در ادبیات جدید میزان رضایت از وضعیت زندگی، کیفیت زندگی، میزان آرامشی که در جامعه وجود دارد و در شاخص‌های کلان‌تر برخی موارد مثل میزان چک‌های برگشتی و میزان پرونده‌هایی که در فرآیند قضایی وجود دارند، مورد توجه قرار گرفته است.
قنبری در پاسخ به این سوال که چه عواملی موجب تقویت سرمایه اجتماعی می‌شود و چه عواملی این سرمایه‌ها را خدشه‌دار می‌کند، اظهار کرد: عوامل مختلفی می‌تواند باعث کاهش و یا فرسایش سرمایه‌های اجتماعی شود؛ کیفیت زندگی مبتنی بر میزان رضایت از وضعیت زندگی، اعتماد اجتماعی و کارایی و عملکرد نظام اجتماعی است، یعنی به هر اندازه که کارایی و عملکرد نظام اجتماعی در نگاه مردم بالاتر باشد، سرمایه‌های اجتماعی قوی‌تر است.
وی افزود: برخی عوامل تاریخی را نیز نباید در این زمینه نادیده گرفت، گاهی اوقات داشته‌های تاریخی ما می‌تواند یک پتانسیل قوی برای تقویت سرمایه اجتماعی باشد، به هرحال سرمایه اجتماعی شامل اسطوره‌ها و هر آن چیزی می‌شود که جامعه به آن افتخار می‌کند و نسبت به آن احساس تعلق و تعهد دارد. باید دید که جامعه و افکار عمومی به چه چیزی احساس تعلق می‌کند، آنها را تقویت کنیم. به نظر می‌آید که برای این کار رسانه‌ها نقش مهم و پر رنگ دارند، رسانه‌ها می‌توانند با سنجش افکار عمومی این عوامل را مشخص کنند.
وی در خصوص وضعیت جامعه ایران از لحاظ سرمایه اجتماعی گفت: پژوهش‌های علمی که انجام شده نشان می‌دهد که سرمایه اجتماعی در جامعه ما دچار فرسایش شده و این فرسایش بیشتر در حوزه شاخص‌های مربوط به اعتماد اجتماعی است. تعداد زیاد چک‌های برگشتی ما در طی سال‌های اخیر باعث مخدوش شدن اعتماد مردم نسبت به همه لایه‌های اجتماعی و مدیریتی جامعه شده و یا تعداد پرونده‌‎هایی که در محاکم قضایی وجود دارد. همه اینها شاخص‌های کلانی هستند که نشان دهنده تنزل سرمایه اجتماعی در جامعه است.
قنبری ادامه داد: البته گاهی مواقع اتفاقاتی در جامعه ما ایجاد می‌شود که نشان می‌دهد این شاخص‌ها به تنهایی برای داوری کافی نیستند، برای مثال زلزله کرمانشاه نشان داد انسجام و احساس با هم بودن و احساس تعهد داشتن مردم نسبت به هم وطنشان را نشان داد.
این استاد دانشگاه افزود: به نظر می‌آید در برخی از شاخص‌های خُرد، سرمایه‌های اجتماعی ما دچار فرسایش شده اما در مواقع حساس و مواقعی که جامعه نیازمند بسیج عاطفی است، فرهنگ ما این وحدت ملی را در خود دارد که برخی کاستی‌ها را ترمیم کند.
وی ادامه داد: پیمایش‌های ملی نشان می‌دهد که استان اصفهان جزء ضعیف‌ترین استان‌ها از لحاظ سرمایه‌های اجتماعی است که در طی سال‌های اخیر به رتبه‌های پایین تنزل پیدا کرده که این موضوع مسئولیت محققان، دانشگاهیان، رسانه‌ها و مدیران استانی را سنگین‌تر می‌کند.
انتهای پیام