هنری مذهبی که به حمایت نیاز دارد/ رنج تعزیه خوانان از نداشتن مکان ثابت

به گزارش ایکنا از خراسان‌جنوبی، تعزیه، نمایش آلام و مصاعب و تجلی سوگ و اندوه انسان در صحنه چالش نور، ظلمت، وجاهت و کراهت است. تعزیه نمایش مقابله نور با ظلمت است و تعزیه‌خوانان حقیقی سخنورانی هستند که با حرکات سنبلیک، نمایش مصاعب آدم و بنی آدم را به عهده می‌گیرند.
هنر والای تعزیه یا شبیه‌خوانی افزون بر جنبه‌های اعتقادی و عاطفی، جلوه‌های تصویری و حرکات نمایشی چشم‌گیری به همراه دارد.
این نمایش نوعی نمایش مذهبی و سنتی ایرانی-شیعی و بیشتر درباره کشته‌شدن حسین بن علی و مصائب اهل بیت (ع) است. هنر تعزیه از یک‌ سو به بالندگی تئاتر در ایران کمک کرده و از سوی دیگر، نشانی هنری از مذهب شیعه است.
تاریخچه تعزیه در فرهنگ ایرانی
تاریخ پیدایش تعزیه به صورت دقیق پیدا نیست. برخى با باور به ایرانى بودن این نمایش آئینى، پاگیرى آن را به ایران پیش از اسلام به پیشینه سه هزار ساله سوگوارى بر مرگ «سیاوش»؛ پهلوان مظلوم داستان‌هاى ملى ایران نسبت داده و این آئین را مایه و زمینه‌ساز شکل‌گیرى آن دانسته‌اند.
برخى دیگر با استناد به گزارش‌هایى پیدایش آن را مشخصاً از ایران بعد از اسلام و مستقیماً از ماجراى کربلا و شهادت امام حسین(ع) و یارانش مى‌دانند. بعد از ورود اسلام به ایران و تحکیم تشیع در دوره صفویه مبانی و اصول تشیع نیز گسترش یافت.
از آنجا که حادثه جان گداز کربلا و شهادت امام حسین(ع) برای جهان تشیع در همه ادوار داغی تازه بوده است، شیعیان همیشه سعی در زنده نگه داشتن این مصیبت بزرگ داشتند. یکی از این تلاش‌ها برای نشان دادن فاجعه عظیم کربلا نمایش مذهبی به نام تعزیه است.
از دوران صفویه و بعد از آن سلسله‌های بعد یعنی زندیه، قاجار، پهلوی همواره در ایام محرم تعزیه اجرا می‌شد. ولی با گذشت زمان تغییراتی در نسخ خطی ایجاد شد و گاهی تعزیه رنگ تشریفاتی به خود گرفت اما همیشه این یادآوری حادثه کربلا کم یا زیاد، ساده یا با تکلف بوده و ادامه دارد.
با یکی از گروه‌های تعزیه خوان در بیرجند آشنا شدم. به محل تمرینشان رفتم. آنان با شوق بسیار مشغول تمرین کردن بودند. گروهی هنگام بیان مصائب کربلا اشک می‌ریختند و گروهی با ذوقی که نشانی از ارادت داشت مشغول آماده کردن لباس و چهره تعزیه خوانان بودند.
درک مصائب اهل بیت(ع)؛ بزرگ ترین ره آورد سال‌های اجرا
علیرضا محمدی، یکی از اعضای گروه تعزیه خوانی عاشقان اهل بیت(ع) بیرجند در گفت‌وگو با ایکنا اظهار کرد: حدود چهار سال است که این گروه فعالیت دارد.
وی افزود: در سال‌های اخیر، تعزیه بیشتر مورد توجه مردم قرار گرفته و این امر در درک نوجوانان و جوانان از مصائب اهل بیت(ع) بسیار تاثیرگذار است.
این عضو گروه تعزیه خوان با تاکید بر مطالعه تعزیه خوانان و اجرای تعزیه براساس مستندات موجود، تصریح کرد: همواره با بهره گیری از کتب مختلف و علم اساتید و اهل دانش و نگارش صاحبان ذوق و ادب تعزیه را اجرا می کنیم و این امر مهم ترین دلیل تداوم کار ما است.
محمدی با بیان اینکه تعزیه خوانان در حوزه موسیقی تعزیه نیز آموزش می‌بینند، افزود: این گروه تعزیه خوان در حوزه آموزش جوانان مستعد نیز وارد شده اند و آموزش تعزیه خوانی به آنان می‌دهند.

هنر مذهبی ایران نیاز به حمایت دارد
وی با تاکید بر استفاده از روش‌های جذاب برای جذب مخاطب به تعزیه ادامه داد: تنها هنری که در سطح کشور ثبت یونسکو شده هنر تعزیه ایران است که باید بیشتر به آن بها داد تا از یاد نرود.
او از مشکلات این هنر مذهبی نیز صحبت و اظهار کرد: متاسفانه در این حوزه دست تنها هستیم و ادوات تعزیه هزینه بالایی دارد که گاهی نمی توان آن ها را تهیه کرد.
این عضو گروه تعزیه خوان بیان کرد: متاسفانه با توجه به اینکه تعزیه یک هنر مذهبی است اما چندان از آن حمایت مادی و معنوی نمی‌شود.
محمدی تصریح کرد: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و میراث فرهنگی حمایتهایی از این هنر دارند اما باید بیشتر از این‌ها به تعزیه بها داد.
وی با اشاره به مشکلات به ثبت رسیدن گروه‌های تعزیه خوان، افزود: تعزیه خوانان حتی محل ثابتی برای کار و تمرین ندارند که این امر بسیار آزاردهنده است.
این عضو گروه تعزیه خوان با بیان اینکه در ایام مختلف و همراه با مناسبت‌های مذهبی تعزیه را برگزار می‌کنیم، تصریح کرد: همراهی نسل جوان و دانش‌آموزان با تعزیه از اتفاقات دوست داشتنی این سالهاست که کمک می کند تعزیه از یاد نرود.
محمدی ادامه داد: در حال حاضر که نسل جوان با هجمه فضای مجازی مواجه‌اند و از مفاهیم اصلی دینی فاصله گرفته‌اند، یک ضرورت است که با بهره گیری از هنر تعزیه، ارتباط آنان را با مفاهیم دینی مستحکم تر کنیم.
وی با تاکید بر تربیت نسل جوان برای تعزیه خوانی، افزود: متاسفانه بسیاری از مباحث سنتی در حوزه دین و مباحث اجتماعی با هجمه‌های فرهنگی که گاهی زبان ما را نیز تحت تاثیر قرار داده روبرو بوده و حال تعزیه راهکاری برای برون رفت از این فضا است.
این عضو گروه تعزیه خوان بیان کرد: باید دست به دست یکدیگر دهیم تا این فرهنگ غنی و قدیمی را سینه به سینه حفظ کنیم و بدانیم که تعزیه به علت مفاهیمی که در خود دارد ماندگار می‌ماند تنها ما نباید از آن غفلت کنیم.
محمدی خاطرنشان کرد: رسانه‌ها با انعکاس این هنر غنی اسلامی می‌توانند در تداوم این راه کمک رسان تعزیه خوانان باشند تا این هنر به فراموشی سپرده نشود.
اجرا در نقاط مختلف برای ترویج فرهنگ اسلام
صادق شهابادی، سرپرست گروه تعزیه خوانی عاشقان اهل بیت(ع) بیرجند نیز در گفت‌وگو با ایکنا گفت: گروه تعزیه خوانی عاشقان اهل بیت(ع) بیرجند یک سال در حال تمرین کردن بود و حدود چهار سال است که در مکان‌های عمومی و در مناسبت‌های مختلف به اجرا می‌پردازد.
وی افزود: در طول این سال‌ها در شهرهای مختلف استان و همچنین شهرهای مختلف کشور اجرا داشته‌ایم چرا که این فرهنگ غنی اسلام متعلق به یک مکان نیست.
سرپرست گروه تعزیه خوانی عاشقان اهل بیت(ع) بیرجند با بیان اینکه به طور متوسط 85 نفر در این گروه دست اندرکار اجرای تعزیه هستند، تصریح کرد: کمبود گروه تعزیه در مرکز استان حس می‌شد و ما با توجه به ضرورت وجود گروهی منسجم برای تعزیه در استان، به تشکیل این گروه پرداختیم.
شهابادی اظهار کرد: تعزیه رشادت‌های اهل بیت(ع) را در چند ساعت نشان می‌دهد و به علت اینکه تصویری است، تماشاچی ارتباط بهتری با آن برقرار می‌کند.

مکان ثابتی برای اجرا نداریم
وی با گلایه از کم بهادادن به تعزیه، افزود: تعزیه خوانان این استان، مکان ثابتی برای تمرین و اجرا ندارند و این یک ضعف برای استان است.
سرپرست گروه تعزیه خوانی عاشقان اهل بیت(ع) بیرجند ادامه داد: قبل از اینکه تئاتر وارد ایران شود تعزیه در ایران اجرا می شده، چرا که ریشه در فرهنگ اسلامی ما دارد بنابراین باید بیشتر حمایت شود.
نمایش رادمردی‌ها در سوگ نامه‌ای به نام تعزیه
سیدعلی زمرم، معاون امور هنری و سینمایی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان‌جنوبی نیز در گفت‌وگو با ایکنا اظهار کرد: تعزیه یکی از هنرهایی است که به آن سوگواره نیز می‌گویند.
وی تصریح کرد: غم نامه یا سوگ نامه بیان تصویری و نمایشی از شرح بلایا و مصائبی که بر اهل بیت(ع) به خصوص امام حسین(ع) و یاران با وفایش گذشته است و نمایش رادمردی، دلاوری، حماسه سازی در راه دین و از همه مهم‌تر ظلم ستیزی آن امام همام و یارانش را نمایش می‌دهد.
معاون امور هنری و سینمایی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان‌جنوبی خاطرنشان کرد: تعزیه در نقطه مقابل پستی و زبونی ستمکاران خونخوار و بی رحمی و شقاوت و عاقبت ظالم که جز پیروزی حق بر باطل نیست را برای عموم به نمایش می‌گذارد.
وی یادآور شد: گروه‌های تعزیه خوان استان در شهادت‌های ائمه اطهار(ع) در نقاط مختلف استان و در مکان‌های مناسبی که برای آنان درنظرگرفته میشود به اجرای تعزیه می‌پردازند.
هنر والای تعزیه، در واقع نمایش تاریخچه فرهنگ اسلامی و بیان زندگانی ائمه اطهار(ع) است که نباید به فراموشی سپرده شود و چراغ آن باید تا سال‌ها و یا حتی قرن‌ها، برای معرفی اسلام حقیقی روشن بماند.
گزارش از زهرا حمیدی
انتهای پیام