مؤلفه‌های مشترک ادیان برای مقابله با جریان تکفیر/ تأکید زرتشت بر آزاداندیشی و راستی‌جویی

به گزارش ایکنا؛ نشست بررسی «پدیده تکفیر از منظر ادیان» صبح امروز، دوشنبه، ۱۰ دی‌ماه، به همت کنگره جهانی مقابله با جریان‌های افراطی و تکفیری در دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه تهران برگزار شد.

در این نشست پدرام سروش‌پور، موبد زرتشتی به ایراد سخن پرداخت و اظهار کرد: وقتی تمام ادیان را از نظر تاریخی بررسی می‌کنیم به نکته نکته مشخص برخورد می‌کنیم و آن اینکه در دوره حضور پیامبران، پیروان آن‌ها بیشتر به حقیقت الهی نزدیک بوده‌اند. وقتی پیامبر در میان قوم خود حضور دارد مسیر رسیدن به حقیقت الهی را برای پیروان خود می‌گشاید. هر چه از زمان حیات پیامبر فاصله می‌گیریم در اثر رواج مادی‌گرایی و قدرت‌طلبی، پیروان از مسیر اصلی که پیامبر بانی آن بوده است فاصله می‌گیرند. این فرآیند تاریخی فراز و نشیب داشته، اما در کل، یک رویکرد طبیعی است که همه ادیان با آن مواجه بوده‌اند.

وی در ادامه گفت: مسئله این است که چگونه می‌توانیم خود را به آن حقیقت مشترک نزدیک کنیم؟ یکی از بزرگترین ظرفیت‌ها برای رسیدن به حقیقت مشترک، بهره‌گیری از فرهنگ است. هم‌زیستی و گفت‌وگو بهترین مسیر است تا پیروان یک فرهنگ، بتوانند خود را به حقیقت نزدیک کنند. یکی از بزرگترین گنجینه‌هایی که در اختیار ما قرار دارد فرهنگ ایرانی است. ما به واسطه فرهنگ غنی خود آموخته‌ایم که همه چیز در جنگ خلاصه نمی‌شود و لازم است با فرهنگ خود، اندیشه‌هایمان را غالب کنیم. به همین خاطر در دنیای امروز، ایران می‌تواند نقطه عطفی برای تفکر و دین‌گرایی باشد.

سروش‌پور تأکید کرد: ما باید به سمت گفت‌وگوی فرهنگ‌های واقعی گام برداریم. گفت‌وگوی ادیان حساسیت‌های خاص خود را به همراه دارد، گفت‌وگوی تمدن‌ها هم راجع به تمدن است؛ ولی موضوعی که از ظرفیت مناسب در این زمینه برخوردار است گفت‌وگوی فرهنگ‌هاست. گام اول برای گفت‌وگوی فرهنگ‌ها این است که فرهنگ خود را بشناسیم. شناختن فرهنگ رمز پیشرفت برای شناساندن ظرفیت‌های در این حوزه است.

موبد زرتشتی در ادامه به بحث درباره بن‌مایه‌های مشترک ادیان و تأثیر آن در کم‌رنگ شدن جریان‌های تکفیری پرداخت و اظهار کرد: از نظر دین زرتشت یکی از مشترکات ادیان «بهمن» است. بهمن از «به» و «من» ترکیب شده و به معنای نیک‌اندیشی است. آشو زرتشت اعتقاد دارد آنچه به انسان ارزش می‌دهد اندیشه انسان است. اگر انسان می‌خواهد به خدا برسد باید از راه دانایی این مسیر را طی کند. همه ادیان به اندیشه اعتقاد دارند، ولی باید اولویت‌ها را مشخص کنیم. در کنار خرد باید وجدان و دئنا نیز در وجود انسان باشد تا به بهمن برسد. بهمن در ایران باستان نماد صلح است و آن را با رنگ سفید نشان می‌دهند. به همین دلیل سفیدترین ماه سال را بهمن نامیده‌اند. در مقابل بهمن «دشمن» به معنای اندیشه بد است. به همین دلیل اعتقاد داریم اگر اندیشه و خرد در دنیا حاکم شود دنیای آمیخته از صلح و آرامش خواهیم داشت.

وی در ادامه تصریح کرد: یکی دیگر از مشترکات ادیان ارج‌گذاری به آزادی اندیشه است. زرتشت می‌گفت بهترین سخنان را با گوش خود بشنوید و با اختیار یکی را برگزینید. اگر اندیشه بخواهد رشد پیدا کند در مسیر آزادی این اتفاق رخ خواهد داد. اولین ایراد به تکفیری‌ها این است که از راه تعقل خارج می‌شوند و آگاهی را در انحصار قرار می‌دهند؛ یعنی می‌گویند ما فکر می‌کنیم، دیگران عمل کنند. من به عنوان یک موبد وظیفه دارم هرکس را از راه اندیشه به خدا برسانم. کلمه دین برگرفته از واژه «دئنا» و به معنای دیدن است. از نظر زرتشت دیندار بودن یعنی اینکه چشم درون افراد روشن باشد. اگر چشم درونی حقایق را ببیند شخص دیندار به شمار می‌رود.

سروش‌پور افزود: یکی دیگر از مشترکات «راستی» است. راستی زیربنای اخلاق است. زرتشت معتقد است اگر راستی را در دنیا نهادینه کنید بدی وجود نخواهد داشت؛ بدین توضیح که هیچ انسانی از فریب و دروغ خوشش نمی‌آید، ولی وقتی در جامعه ناراستی رواج پیدا می‌کند، بدی‌ها پنهان می‌شوند. نکته دیگر، راستی جویی است. آیا من فقط باید خودم راست بگویم یا تلاش کنم جهانی بر اساس راستی شکل بگیرد؟ در گروه‌های تکفیری راستی محو می‌شود و صفت دیگری به نام ریا شکل می‌گیرد.

وی به چهارمین مولفه مشترک ادیان اشاره کرد و گفت: بحث نواندیشی یکی دیگر از ویژگی‌های تمام پیامبران بوده است. همه پیامبران از دو صفت بهره‌مند بودند: یکی آزاداندیشی و دیگری راستی‌جویی. اگر کسی آزاداندیش نباشد نمی‌تواند ناراستی‌ها را پیدا کند. تمام پیامبران در زمان خودشان اگر آزاداندیش نبودند نمی‌توانستند کفر و بت پرستی را تشخیص دهند و با آن مقابله کنند. باید توجه داشت پیامبران آغازگر راه بودند. اگر ما بیاموزیم از فکر‌های نو نترسیم، پیوند‌های خوبی شکل خواهد گرفت و میان دین و نوگرایی پیوند ایجاد می‌شود.

این موبد زرتشتی در پایان سخنان خود به موعودگرایی ادیان اشاره کرد و گفت: بحث پایانی من درباره سوشیانس است. ما بحث نجات‌بخش را در ادیان مختلف داریم. سوشیانس به معنای سودرسان است و از این نظر می‌توان قائل شد که مقصود از آن یک نفر نیست بلکه مقصود، همه آزاداندیشان راست‌جویی است که جهان را یک پله به سمت نیکویی سوق دادند. در طول تاریخ پیروان ادیان بدعت‌هایی را حول هسته مرکزی دین شکل داده‌اند. بنا بر آموزه‌های دین زرتشت، سوشیانس با بدعت‌های نادرست می‌جنگد و اجازه می‌دهند چهره حقیقی دین آشکار شود.
انتهای پیام