ایجاد محدودیت به نام دین، سبب دین‌گریزی می‌شود

حجت‌الاسلام محمدتقی فاضل‌میبدی، عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم در گفت‌و‌گو با ایکنا از اصفهان، با بیان اینکه در جامعه ما دین‌ستیزی وجود ندارد و آنچه هست، فرار از دین یا بی‌تفاوتی نسبت به آن است، اظهار کرد: به جای واژه دین‌گریزی، بهتر است بی‌تفاوتی نسبت به اعتقادات یا مناسک دینی را جایگزین کنیم. این بی‌تفاوتی از عوامل اجتماعی و درونی ناشی می‌شود. امکان دارد یک جوان به اهداف و انتظارات خود در جامعه دینی دست پیدا نکند که یا به دلیل مشکلات تئوریکی و ایدئولوژیکی است، یا در اثر موانعی می‌باشد که بر سر راهش قرار می‌گیرد.
وی افزود: مثلاً جوانی می‌خواهد به سینما برود، ولی به او می‌گویند رفتن به سینما از نظر فکری و عقیدتی کار درستی نیست، یا اینکه ممکن است برای رفتن به سینما پول کافی در اختیار نداشته باشد و چون این جوان در جامعه‌ای دینی زندگی می‌کند، چه از راه فکری و ایدئولوژیکی از چیزی محروم شود و چه به لحاظ اقتصادی موانعی برایش به وجود بیاید، همه اینها را از ناحیه دین و متولیان آن می‌داند و عمده‌ترین عاملی که باعث فرار جوانان از دین می‌شود، این است که نتوانند به اهداف خود دست یابند، چون به آنها می‌گوییم که اسلام و قرآن اهدافی را برای شما مشخص کرده و از جامعه اخلاقی، معنوی و عقلانی دم می‌زنیم، جامعه‌ای که در آن کسی بی‌هویت و بیکار نیست و صاحب اقتصاد و معیشت است. در تئوری اینها را گفته‌ایم، ولی با گذشت سالیان سال، جوانان می‌بینند که آنچه به آنها وعده داده شده، محقق نشده، بنابراین با دین خداحافظی می‌کنند.
عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: مقصر اصلی در این زمینه، برخی از متولیان دین و روحانیون هستند، چون می‌خواهند همه چیز را به دین تحمیل کنند و می‌گویند دین آمده تا همه مشکلات شما را حل‌و‌فصل کند و وقتی اکثر مسائل و مشکلات جوانان حل نمی‌شود، تصور می‌کنند که دین مقصر است. اگر ما به مردم و جوانان بگوییم که دین برای حل‌و‌فصل مسائل معنوی، اخلاقی و روحی انسان آمده و بسیاری از مسائل دیگر را باید با عقل و تخصص و تجربه بشری حل کرد و در واقع این مسائل را از هم جدا کنیم، آن وقت جوانان متوجه می‌شوند که مشکل از کجا است.

ناتوانی در پاسخگویی به مشکلات جامعه به دین‌گریزی منجر می‌شود
حجت‌الاسلام فاضل میبدی خاطرنشان کرد: ما ادعا کردیم که جامعه ما جامعه‌ای دینی بوده و دین پاسخگوی تمام مشکلات است، از طرف دیگر مدعی هستیم که نحوه حل مشکلات بشر را به لحاظ دینی می‌دانیم. اگر در پس ادعاها، عملی محقق نشود، اقتصاد معیوب، امنیت اجتماعی ضعیف و مفاسد اجتماعی زیاد باشد و دست به دست هم بدهد، دین‌گریزی در جامعه بیشتر می‌شود.
وی با اشاره به عامل درونی که می‌تواند موجب دین‌گریزی شود، گفت: ممکن است افراد به لحاظ فکری و عقیدتی قانع نشده باشند که باید به خدا، پیامبر و اسلام اعتقاد پیدا کنند، یعنی دچار قصور یا تقصیر فکری می‌شوند. سابق بر این، دینداران مقلد بودند و گفته‌های سخنرانان و منبری‌ها را قبول می‌کردند، ولی امروز نسل جوان به دلیل افزایش میزان تحصیلات و وجود شبکه‌های اجتماعی که با آنها ارتباط دارد، هر چیزی را به شکل تقلیدی قبول نمی‌کند، بلکه باید به لحاظ عقلی خود را قانع سازد تا بتواند به چیزی اعتقاد پیدا کند و اگر کسی او را از این نظر قانع نکند، برایش شک و شبهه ایجاد ‌شده و در این صورت، به عقاید و ادیان دیگر گرایش پیدا می‌کند.

مبانی اعتقادی؛ پشتوانه مبانی اخلاقی
عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم با تأکید بر اینکه دین یکی از محکم‌ترین پشتوانه‌های بنیان اخلاقی بشر است، افزود: اگرچه اخلاق منهای دین نیز قابل فهم است و می‌توان آن را این‌گونه تصور کرد، ولی آنچه می‌تواند پشتوانه اخلاق قرار گیرد، دین است. اگر مردم جامعه‌ای به خصوص جامعه دینی نسبت به دین بی‌تفاوت شوند، نسبت به اخلاق نیز بی‌تفاوت خواهند شد. جوامع سکولار اخلاق و دین را از یکدیگر جدا کرده‌اند و مردم آنها، اخلاقی ولی بی‌دین هستند. اگر نهادهای دینی و اعتقادی در جامعه ما سست شود، به بنیادهای اخلاقی نیز لطمه وارد می‌کند، چون در جامعه ما اخلاق در دین تنیده شده و مردم کارهای زشت مرتکب نمی‌شوند، چون دین به آنها گفته که جهنمی در کار است و خداوند انسان‌ها را مؤاخذه می‌کند؛ بنابراین اگر مبانی اعتقادی ما در هم بریزد، مبانی اخلاقی نیز در هم شکسته شده و افراد بی‌هویت می‌شوند.
وی اضافه کرد: جوامع شرقی و به خصوص کشورهای اسلامی با جوامع غربی خیلی تفاوت دارند. جوامع غربی حدود سیصد الی چهارصد سال است که لائیک یا سکولار شده‌اند، ولی جامعه ما چون دیندار بوده و ارزش‌های اسلامی را از راه دین می‌شناخته و به آنها عمل می‌کرده است، اگر زیربنای مذهبی‌اش سست شود، زیربنای اخلاقی آن نیز سست می‌شود، آن وقت جامعه آسیب‌های زیادی خواهد دید و مفاسد اجتماعی افزایش می‌یابد که هزینه زیادی نیز صرف مبارزه با آنها می‌شود.

نادیده گرفتن نیازهای طبیعی جوانان باعث دین‌گریزی می‌شود
حجت‌الاسلام فاضل میبدی با بیان اینکه در برابر دین‌گریزی با مشکلات عملی و نظری مواجه هستیم، گفت: مشکل عملی این است که ما حکومت را دینی ساخته و مدعی هستیم که از راه حکومت دینی مشکلات جامعه را حل می‌کنیم، ولی متأسفانه بسیاری از مشکلات ما حل نشده باقی مانده و حتی مفاسد اخلاقی و اقتصادی نیز افزایش یافته است. از طرف دیگر، کجی‌ها و اعوجاج‌هایی که در رفتار برخی از مسئولان به چشم می‌آید، یکی از عوامل مهمی است که باید اصلاح شود. ما یا باید از پایگاه دین، وعده حل مشکلات را به مردم ندهیم و یا اگر این کار را انجام دادیم، باید مشکلات آنها را حل کنیم. امام صادق(ع) می‌فرماید: «کونوا دعاه الناس بغیر السنتکم؛ مردم را از راه عمل به دین دعوت کنید، نه از راه گفتار». ما در زمینه عمل خیلی ضعیف بوده و حتی کاری کرده‌ایم که به قول شهید مطهری، میان نیازهای طبیعی جوانان و دین فاصله انداخته‌ایم، مثل وقتی که مانع برگزاری برنامه‌های شاد برای جوانان شده و به نام دین، نیازهای طبیعی جوانان را نادیده می‌گیریم.
وی در پایان گفت: به لحاظ نظری، نوع تبلیغی که برای دین در جامعه و به خصوص صدا و سیما انجام می‌شود، بسیار خطرناک است. بعضاً سخنرانی‌هایی از صدا و سیما پخش می‌شود که اصلاً با عقل و روح اسلام سازگاری ندارد و وقتی جوانان این مطالب را می‌شنوند، از دین فراری می‌شوند. نگاه ما به دین کاملاً خرافاتی است و جوانان نمی‌توانند این نوع نگاه را بپذیرند.
انتهای پیام