نقش جهاد دانشگاهی در تحقق اهداف سند‌های پایه‌ای کشور در افق ۱۴۰۴

به گزارش ایکنا؛ به نقل از روابط عمومی جهاد دانشگاهی، سیدحمیدرضا طیبی، رئیس جهاد دانشگاهی در گفت‌وگو با اداره کل روابط عمومی این نهاد که  بخش نخست آن را می‌توانید اینجا بخوانید، تاکید می‌کند؛ موضوعی که جهاد دانشگاهی را از سایر نهاد‌ها و سازمان‌های قبل و بعد انقلاب متمایز می‌کند، نگاه درست به عناصر اصلی تحقق پیشرفت در یک کشور یعنی توسعه فرهنگی، توسعه علمی و فناورانه و توسعه آموزش‌های مهارتی و انتخاب آن‌ها در اساسنامه به‌عنوان زمینه‌های فعالیت نهاد در اوایل انقلاب یعنی سال ۱۳۵۹ و انجام الگوسازی‌های بسیار مناسب و موفق در طول فعالیت خود است. وی معتقد است فکر نمی‌کنم هیچ نهادی به‌اندازه‌ جهاد دانشگاهی برای حل مشکلات وابستگی کشور و رفع آن‌ها برنامه‌ریزی و تلاش کرده باشد. در ادامه بخش دیگری از این گفت‌وگو که مناسبت ورود به دهه پنجم حیات انقلاب اسلامی انجام گرفته از نظر می‌گذرد؛

نگاه دیگران به جهاد دانشگاهی و میزان ارتباطات برون‌نهادی آن
نگاه مردم و افکار عمومی به جهاددانشگاهی در مدت چهل سال عمر انقلاب چگونه می‌باشد؟ آیا پیمایش دقیقی تا به‌حال دراین‌باره انجام شده است؟
جهاد دانشگاهی علی‌رغم این‌که یک نهاد برآمده از متن انقلاب و با فرهنگ جهادی است، اما یک نهاد کاملا تخصصی و حرفه‌ای است و لذا به عملکرد آن باید از منظر متخصصان در محیط‌های فرهنگی، علمی، فناورانه، صنعتی و آموزشی نگاه کرد. پیمایش دقیقی تابه‌حال انجام نداده‌ایم، اما بدون این‎که هیچ‌گونه تعصبی داشته باشیم، جهاد دانشگاهی از منظر عموم افرادی که تابه‌حال در طی دوران فعالیت خود به‌ویژه دوران مدیریتی خود چه در واحد و چه در دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی سروکار داشته‌ایم، با دید احترام به این نهاد نگاه می‌کنند. نظر مسئولین ارشد نظام از رهبری نظام و انقلاب اسلامی تا روسای محترم جمهور، روسای سایر قوا و سایر مسئولین ارشد هم مبین عملکرد خوب جهاد دانشگاهی است.

میزان ارتباط جهاد دانشگاهی با دیگر سازمان‌ها، وزارت‌خانه‌ها و نهاد‌های کشوری چگونه و در چه سطح است؟ آیا این ارتباطات رضایت‌بخش است؟
جهاد دانشگاهی به‌شدت در تلاش است که رابطه خود را با تمام سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مرتبط افزایش دهد. البته به خاطر شرایط تحریم، کمبود منابع مالی برای فعال شدن پروژه‌ها، نبودن اراده برای حمایت هدفمند از توسعه فناوری در داخل و علاقه به خرید خارجی، از تلاش‌های خود، آن نتیجه‌ای را که انتظار داریم نمی‌گیریم. کشور هم فاقد برنامه مشخص برای توسعه فناوری و حمایت از تولید داخل است، چون نظام ملی نوآوری کشور هم از کارآیی لازم برخوردار نیست، بنابراین مأموریت همه سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها در اراده دانش‌بنیان کشور و تحقق اقتصاد دانش‌بنیان مشخص نیست و لذا، چون ما اعتقاد به اهمیت توسعه توان داخل داریم، تلاش‌مان بیشتر یک‌طرفه است و سرعت نتیجه‌گیری بسیار کند، ولی بالاخره به اهداف خود می‌رسیم، چون راهمان را درست انتخاب کرده‌ایم.

البته با بیت رهبری و معاونتی که مرتبط با جهاد دانشگاهی است، ارتباط خوبی داریم. در آبان ماه دیداری خصوصی با مقام معظم رهبری به اتفاق ۲۵ نفر از نسل انقلاب جهاد دانشگاهی جهت ارایه دستاورد‌های فناورانه جهاد دانشگاهی داشتیم و این دستاورد‌ها فوق‌العاده مورد توجه ایشان قرار گرفت و دستور دادند ارتباط جهاد با وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مرتبط جهت استفاده از دستاورد‌های آن فراهم شود و متعاقباً جلسات بسیار خوبی برگزارشده و بازهم پیگیر هستیم. حضور معاون اول و معاون علم‌وفناوری رییس‌جمهور در رونمایی از ۱۰ طرح فناورانه و تمجید و قدردانی آن‌ها از دستاورد‌ها و عملکرد جهاددانشگاهی، حاکی از ارتباط خوب با دولت و رضایت آن‌ها، از عملکرد جهاددانشگاهی است. از بیرون، جهاددانشگاهی را نهادی موفق در برقراری ارتباط می‌دانند، ولی در داخل از نتیجه خودمان به علت عدم استفاده از ظرفیت کامل جهاد، طبیعی است که راضی نباشیم.

نگاه به رقبا و چشم‌انداز فعالیت‌های ملی و بین‌المللی
نگاه جهاد دانشگاهی به رقبا در حوزه‌های مختلف چگونه است؟
جهاد همیشه تلاش کرده است در زمینه‌هایی وارد شود که دیگران ورود نکرده‌اند و نیاز کشور رفع نشده است. وقتی شما ورود کنید و کار موفق هم انجام می‌دهید، این اعتمادبه‌نفس و خودباوری در دیگران ایجاد می‌شود که آن‌ها هم باید وارد شوند و این همان هدفی است که ما به دنبال آن هستیم. از رقابت تا زمانی که شیطنت در کار نباشد، باید استقبال کرد. فعالیت‌های نوآورانه جهاد وقتی به درجه‌ای از بلوغ می‌رسند، باید از بدنه جهاد جدا و به‌صورت حرفه‌ای در جامعه فعالیت و رقابت کنند.

رسالت جهاد دانشگاهی از آغاز دهه‌ پنجم انقلاب با توجه به سوابق گذشته به چه سمتی هدایت خواهد شد؟ آیا این نهاد برای ۴۰ یا ۵۰ سال آینده‌ خود، چشم‌انداز مدونی دارد؟
توسعه فرهنگی، توسعه علمی و فناورانه، توسعه آموزشی و کارآفرینی جزو لاینفک تحقق پیشرفت در هر کشور است و لذا به‌صورت طبیعی این فعالیت‌ها در جهاددانشگاهی باید ادامه داشته و سال‌به‌سال هم برای ارتقای آن‌ها کار شود. تا زمانی که کشور هم فاقد برنامه درست برای اداره دانش‌بنیان کشور و تحقق اقتصاد دانش‌بنیان همراه با عدالت و اخلاق است، کار الگوسازی‌های موفق این نهاد باید ادامه پیدا کند، از طرف دیگری گروهی را بنام کانون تفکر درست کرده‌ایم که با آینده‌نگاری و رصد تحولات در حوزه‌های مختلف در دنیا، برای روش ادامه فعالیت جهاددانشگاهی در آینده پیشنهاد ارائه کنند.

چشم‌انداز توسعه‌ فعالیت‌های بین‌المللی جهاد دانشگاهی چیست؟
تا زمانی که تحریم با این شدت و هوشمندی وجود دارد، طبیعی است که نمی‌توان انتظار داشت فعالیت‌های بین‌المللی جهاد توسعه‌ی چشمگیر یابد. درعین‌حال به‌شدت در حال تلاش برای توسعه فعالیت‌های بین‌المللی هستیم و برخی از واحد‌های موفق ما نیز دارای سطح مناسبی از این فعالیت‌ها هستند، ولی توسعه قابل‌قبول آن منوط به رفع تحریم‌ها است. امیدواریم با تصویب راه‌اندازی سازمان بین‌المللی فعالیت‌های علمی، فناورانه و آموزشی جمهوری اسلامی (ایریکا) توسط جهاددانشگاهی، سطح همکاری‌های بین‌المللی از توسعه‌ی بسیار مناسب‌تری برخوردار شود.

جهاد دانشگاهی در شرایط تحریم چگونه می‌تواند به نظام جمهوری اسلامی خدمت کند؟
وقتی تمام فعالیت شما در جهاد بر اساس رفع نیاز‌های کشور شکل داده می‌شود، این همان کمک این نهاد به حل شدن مشکلات حاصل از تحریم است. فکر نمی‌کنم هیچ نهادی به‌اندازه جهاد دانشگاهی برای حل مشکلات وابستگی کشور و رفع آن‌ها برنامه‌ریزی و تلاش کرده باشد. همان‌طور که در یکی از سوالات قبلی اشاره کردم، بعد از دیدار خصوصی آبان‌ماه با مقام معظم رهبری و ارایه دستاورد‌های فناورانه جهاددانشگاهی خدمت معظم له و مورد تحسین قرار گرفتن پروژه‌های گزارش‌شده، ایشان هم دستور دادند شرایط ارتباط جهاد با وزرا و روسای وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مرتبط جهت استفاده از دستاورد‌ها و پیشنهاد‌های جدید جهاد فراهم‌شده و هم در سایر جلسات با مسئولان در استفاده از دستاورد‌ها و توانمندی‌های جهاد دانشگاهی در حل مشکلات تاکید می‌کنند. نتیجه این حمایت‌ها هم حضور فعال جهاد در جلسات مرتبط با حل مشکلات تحریم و رفع وابستگی‌ها و هم تهیه‌ لیستی از توانمندی جهاد دانشگاهی برای تولید فناوری‌های موردنیاز کشور و تامین منابع برای آن‌ها در بودجه‌ی سال ۹۸ بوده است.

ارتباط رسانه‌ای جهاد دانشگاهی با دولت‌ها و مسائل پیش روی آن
ارتباط جهاد دانشگاهی با وجود داشتن خبرگزاری‌های موثر با دولت‌های مختلف چگونه بوده و چه راهبردی را در این ۴۰ سال طی کرده است؟
اگر بخواهم صادقانه صحبت کنم، ما در جهاد دانشگاهی با یک دوگانگی در مورد خبرگزاری‌های خود به‌ویژه ایسنا مواجه هستیم. عدم توسعه‌یافتگی درست سیاسی و این‌که سیاسیون ما فکر می‌کنند یا باید با آن‌ها باشی و موافق آن‌ها یا بر آن‌ها و مخالف آن‌ها. تصور اینکه یک‌نهاد فرهنگی و علمی و فناورانه که اتفاقاً وظیفه آن الگوسازی‌های موردنیاز مسیر پیشرفت کشور است، می‌تواند وجود داشته باشد و خارج از بلوک‌بندی سیاسی به‌صورت مستقل از آن‌ها و دارای ارتباط با هر دو و با منش بیان موفقیت‌ها و نقد منصفانه‌ مشکلات در حوزه‌ خبری خود که آن‌هم یک الگوسازی موفق مثل ایسنا است عمل کند، قابل قبول نیست؛ لذا در دو دوره مسئولیت من در دولت نهم و دهم و یازدهم، دیدم سعی می‌شود برای خبرگزاری‌های ما، مسئولیتی از بیرون و از جناح خودشان منصوب شود که البته من با هر دو مورد مخالفت کردم و اتفاقاً دلیل برکناری من در دولت دهم، همین مقاومت در برابر انتصاب فردی از بیرون برای ایسنا بود، اگرنه از عملکرد من در سایر حوزه‌ها بسیار هم راضی بودند؛ لذا سیاست ما در جهاد و رسانه همان شعار همیشگی تبعیت از رهبری و حمایت از دولت بوده است. البته حفظ استقلال و رعایت اعتدال نسبت به همه‌ جریان‌های سیاسی، کامل رعایت شده است. دقت در سلامت و سرعت اخبار و همین رعایت اعتدال باعث شده که رسانه‌های ما مورد توجه هم دولت‌مردان و هم جناح‌های سیاسی موافق و مخالف دولت و دارای دیدگاه‌های معتدل باشد؛ البته تیغ نقد ما قدری کند شده است، چون دولت در کشور کارفرمای بزرگ است و مسائل را به هم مرتبط می‌کنند.

نقش این نهاد در تحقق اهداف سند‌های پایه‌ای نظام جمهوری اسلامی برای آینده به‌خصوص در سند افق ۱۴۰۴ چگونه دیده شده است؟ و به چه میزان به آن خواهد رسید؟
از ویژگی‌های جهاد دانشگاهی مأموریت محور حرکت کردن واحد‌های جهاد دانشگاهی به‌ویژه در حوزه پژوهش و فناوری بود و جهاد تلاش کرد هم‌پوشانی فعالیت‌ها در این نهاد به حداقل برسد و این موضوع باعث تخصصی کار کردن و افزایش بهره‌وری از منابع محدود مالی در خدمت به توسعه کشور بود؛ البته تعداد واحد‌های موفق ما محدود بودند. از سال ۱۳۸۵ و با توجه به ابلاغ سند چشم‌انداز نظام در افق ۱۴۰۴، برای این‌که جهاددانشگاهی نقش ممتاز و موثری در تحقق اهداف سند چشم‌انداز نظام داشته باشد، ابتدا سند جایگاه جهاد دانشگاهی در افق ۱۴۰۴ را که به عبارتی سند چشم‌انداز این نهاد هم محسوب می‌شود، تهیه شد و با تبدیل اهداف کیفی سند به اهداف کمی در افق ۱۴۰۴ و سپس تبدیل آن‌ها به اهداف کمی سه‌ساله‌ برنامه‌های توسعه، اهداف سه‌ساله‌ جهاد دانشگاهی تدوین شد. این ابتکار با ایجاد معاونت هماهنگی و راه‌اندازی اداره کل برنامه‌ریزی در این معاونت به‌صورت جدی دنبال شد. هم‌اکنون برنامه چهارم و پنجم جهاد اجرا شده و برنامه ششم جهاد دانشگاهی با تبدیل زمان از ۳ ساله به پنج‌ساله با دقت بسیار زیادتری تهیه شده است تا همه‌ واحد‌های جهاد دانشگاهی بر اساس نیاز‌های ملی و مزیت‌های استانی خود بتوانند فعالیت‌های شاخص داشته باشند.

اهداف به‌خوبی تدوین‌شده و مشکل اصلی، تامین منابع مالی برای اجرای برنامه‌ها است. به هر صورت شکل‌گیری فعالیت‌های پژوهشی و فناورانه ارزشمند در برخی واحد‌ها مثل خوزستان در ساخت مته‌های حفاری، در خراسان‌رضوی در حوزه‌های پزشکی و غذایی، در واحد صنعتی امیرکبیر در تولید تور‌های پرورش ماهی در قفس و تولید فناوری‌های جدید در واحد‌ها و کمک موفق به جهاد و شکل‌گیری فعالیت‌های خوب پژوهشی در حوزه‌ علوم انسانی مثل پیمایش ملی خانواده در واحد استان البرز در کنار فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی در اکثر واحد‌های سازمانی جهاد دانشگاهی، حاصل برنامه‌ریزی و تلاش‌های انجام گرفته است. متاسفانه، چون هنوز اراده برای پیشرفت دانش‌بنیان در کشور شکل نگرفته و زمان حدودا ۳ تا ۱۰ سالی که برای اثبات خود در توان انجام کار‌های بزرگ باید صرف کنیم، باعث می‌شود آثار برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته بسیار دیرتر نمایان شود. قطعا جهاد دانشگاهی در آینده، نقش بسیار پررنگی در تحقق اهداف سند چشم‌انداز خواهد داشت.

نقش جهاد دانشگاهی در شورای عالی انقلاب فرهنگی چگونه است، آیا نمونه‌هایی از جریان‌سازی یا هشدار از جانب این نهاد در این شورا اتفاق افتاده است؟
اولا این حقیقت را باید بگویم که علی‌رغم توقعی که از این شورا می‌رود، شورا نقش پراهمیت سیاست‌گذار عالی در توسعه فرهنگی و توسعه علمی و فناورانه کشور را ندارد. دولت‌های ما هنوز نپذیرفته‌اند که سیاست‌گذاری عالی اصولاً باید در خارج از دولت، ولی با حضور رئیس دولت و روسای دو قوه‌ی مقننه و مجریه انجام پذیرد تا هماهنگی‌های لازم جهت اجرایی شدن سیاست‌گذاری‌های عالی صورت گرفته توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام شود. وارد دلایل چرایی این وضعیت نمی‌شوم؛ از طرف دیگر در کمال تعجب دوقطبی موجود در سیاست کشور در شورای عالی نیز حاکم است؛ لذا مجموعه‌ای مثل جهاددانشگاهی که می‌خواهد مستقل از جناح‌های سیاسی بوده و با آن‌ها نیز کار کند و به شعار همیشگی خود که تبعیت از رهبری و حمایت از دولت منتخب را جامعه عمل بپوشاند، باید با دقت عمل نماید. ولی می‌توانم بگویم جهاددانشگاهی در شورای عالی، جریان ساز حمایت از توان داخل است. دو نفر از اعضای شورای عالی، چندین بار هم به خودم و هم در جلسات دیگر گفتند که شما خسته نشده‌اید که از دولت نهم و دهم تا دولت یازدهم و دوازدهم مرتب مواضع خود را در حمایت از توان ملی و تولید ملی هم در جلسات اقماری دبیرخانه و هم در صحن شورای عالی تکرار می‌کنید.

 

انتهای پیام