تشکیل بانک اطلاعات کودکان کار با اسکن عنبیه چشم / کسبه رفتار درست با کودکان کار را فرامی‌گیرند

سیدسعید آرام، مدیر بهزیستی شهر تهران، در گفت‌وگو با ایکنا، به تشریح طرح «حمایت‌های اجتماعی از کودکان کار و خیابان» پرداخت و در پاسخ به این سؤال که آیا شهر تهران بیشترین تعداد کودکان کار ایران را دارد؟ گفت: اطلاعات و آمار درستی از تعداد کودکان کار و خیابان وجود ندارد و در هر منطقه با توجه به شرایط آن منطقه، کودکان کار وجود دارند، ولی تعداد کودکان خیابان در شهر تهران زیاد است.

وی در پاسخ به اینکه فقر یا مهاجرپذیر بودن، کدام یک عمده‌ترین دلیل حضور گسترده کودکان کار خیابان در تهران است؟ اظهار کرد: عوامل متعددی در شکل‌گیری این آسیب نقش دارند. البته بررسی‌ها نشان می‌دهد، بیش از 80 درصد کودکان کار خیابان از اتباع بیگانه هستند. در اجرای طرح ضربتی خردادماه سال گذشته نیز از 381 کودکی که به بهزیستی سپرده شد، 83 درصد کودکان اتباع بیگانه بودند. بسیاری از کودکان کار خیابان‌های تهران نیز از استان‌ها و قومیت‌های مختلف بودند. برخی از این کودکان قطعاً به خاطر مسائل اقتصادی و کمک به اقتصاد خانواده وارد این روند شده‌اند و بسیاری از این کودکان به صورت سازمان‌یافته در معابر و خیابان‌ها حضور دارند.

آرام به تشریح طرح «حمایت‌های اجتماعی از کودکان کار و خیابان» که قرار است از اواخر خردادماه در تهران اجرا شود، پرداخت و افزود: در تدوین این طرح از تجارب طرح‌های گذشته استفاده و نقاط ضعف‌ طرح‌های قبلی شناسایی و حذف شدند؛ ما این طرح را با چند رویکرد بسیار مهم، که به عنوان اولویت‌های اجرای طرح در نظر گرفته شده، اجرا می‌کنیم.

اجرای طرح دوستدار کودک

مدیر بهزیستی شهر تهران تصریح کرد: در اجرای این طرح نباید فراموش کنیم که با کودک روبه‌رو هستیم. همه برنامه‌ها، برخوردها و توانمندسازی‌ها باید مبتنی بر توانمندسازی کودک باشد. مهم‌ترین موردی که در اجرای طرح توانمندسازی کودکان کار و خیابان مد نظر داریم این است که این طرح دوستدار کودک است و با توجه به ویژگی‌های کودکان طراحی شده است.

وی نکته دوم مورد اهمیت در اجرای این طرح را توانمندسازی خانواده‌ها اعلام کرد و ادامه داد: علت عدم موفقیت طرح‌های گذشته این بود که به توانمندسازی خانواده کودکان توجه نشده بود. اما در این طرح به صورت اخص به توانمندسازی خانواده‌ها توجه می‌شود تا با حل این مشکل، زمینه حضور بچه‌ها در خیابان‌ها از بین برود.

آرام در پاسخ به اینکه وقتی حتی آمار کودکان کار مشخص نیست، چگونه می‌توان خانواده‌های آنها را پیدا و توانمند کرد؟ گفت: یکی از مشکلات طرح‌های گذشته این بود که بانک اطلاعاتی جامع از کودکان کار خیابان نداشتیم و طی سال‌های متمادی یک کودک چندین بار وارد مراکز بهزیستی می‌شد، خدمات دریافت می‌کرد و بعد از خروج از مرکز به خیابان‌ها بازمی‌گشت. در سال‌های گذشته روند جمع‌آوری نیز به بچه‌ها صدمه روحی وارد می‌کرد و کودکان ترس زیادی را در زمان جمع‌آوری تجربه می‌کردند. اما در طرح حمایت اجتماعی از کودکان خیابانی، یکی از اقداماتی که برای اولین بار انجام می‌شود، اسکن عنبیه چشم است تا بانک اطلاعاتی جامعی از کودکان تهیه کنیم و بدانیم که در طی زمان چه اقداماتی برای کودکان انجام شده و آیا اقدامات موجب شده که کودک از محیط خیابان خارج شود یا خیر.

صدور کارت اقامت یا رد مرز

مدیر بهزیستی شهر تهران از در نظر گرفتن اقدامات قانونی برای خانواده‌های بچه‌های کار نیز سخن گفت و اضافه کرد: این طرح مخصوص کودکان کار خیابان ایرانی و یا کودکانی است که کارت اقامت در ایران دارند. در این طرح با هماهنگی اداره کل اتباع خارجی بعد از جمع‌آوری کودکان اتباع، این کودکان تا 21 روز به صورت اسکان موقت نگه‌داری می‌شوند و طی این مدت اداره کل اتباع برای این کودکان تعیین تکلیف یا کارت اقامت صادر می‌کند که در آن صورت فرایندی که برای کودکان ایرانی انجام می‌شود برای این کودکان نیز انجام خواهد شد یا اینکه برنامه دیگری از قبیل رد مرز و ... برای آنها انجام می‌شود. در اجرای طرح از افغانستانی‌های تحصیل‌کرده و سازمان‌های مردم‌نهاد و تشکل‌هایی که از اتباع خارجی تشکیل شده‌اند نیز کمک خواهیم گرفت.

آرام ویژگی دیگر این طرح را مبتنی بودن آن بر فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد اعلام کرد و افزود: شناسایی و اجرای طرح با همکاری سازمان‌های مردم‌نهادی که در حوزه آسیب‌های اجتماعی به ویژه کودکان کار و خیابان فعالیت می‌کنند انجام می‌شود. برای ما اهمیت زیادی دارد که مردم چطور با این کودکان برخورد می‌کنند. بر همین اساس اقدام ویژه‌ای را در حوزه آگاه‌سازی جامعه در دست اجرا داریم که بر اساس آن با هماهنگی صداوسیما برنامه‌ای را با عنوان «شکلات تلخ» آماده کرده‌ایم که با موضوع آسیب‌های اجتماعی به ویژه کودکان کار خیابان از شنبه، 24 خردادماه، از شبکه پنجم سیما پخش می‌شود.

مدیر بهزیستی شهر تهران از انجام تبلیغات محیطی در اماکن پرتردد شهر که تجمع کودکان کار و خیابانی وجود دارد نیز خبر داد و گفت: برای کسبه‌ شاغل در مناطق پرتردد کودکان کار خیابان بروشورهایی آماده کرده‌ایم تا هم برخورد مناسب با کودکان را یاد بگیرند و هم به بهزیستی در اجرای طرح کمک کنند.

کمک مالی به کودکان کار؛ عامل تثبیت حضور آنها

وی تصریح کرد: مردم انسان‌دوست و خیری داریم که وقتی با یک کودک کار مواجه می‌شوند، دوست دارند، کمک کنند، اما واقعیت این است که اگر به یک بچه با وضعیت نامناسب بهداشتی سر چهارراه کمک کنید، فردا با همان لباس باز هم در همان چهارراه حضور خواهد داشت. یعنی کمک مالی مستقیم نه تنها کمکی به کودک نمی‌کند، بلکه شرایط تثبیت حضور کودک در خیابان را فراهم می‌کند.

آرام از مردم درخواست کرد کمک‌های خود را در مسیرهای هدفمند قرار دهند و افزود: سازمان‌های مردم‌نهاد و تشکل‌هایی که برای توانمندسازی کودکان گام بر می‌دارند به جامعه معرفی می‌کنیم تا کمک‌ها از طریق این مراکز در جهت توانمندی کودکان کار و حذف حضور آنها در خیابان‌ها هزینه شود و به تدریج جامعه را از این پدیده ناهنجار پاک کنیم.

وی در پایان گفت: اعتقادی به کار ضربتی ندارم؛ چرا که کار ضربتی، کار موقتی است که برای یک مدت کوتاه چهره شهرها را از حضور کودکان کار پاک می‌کند، اما بعد از اتمام طرح، دوباره همان کودکان در تعداد بیشتری وارد خیابان‌های می‌شوند، اما این طرح به صورت آهسته تداوم داشته و با تکیه به ارائه دانش کافی به جامعه، خانواده‌ها و کودکان صورت می‌گیرد و قطعاً تا پایان سال ادامه دارد، البته پیش‌بینی می‌کنیم در سال‌های بعد هم اجرایی شود.