نقش‌آفرینی سازمان تبلیغات در زیست‌بوم فرهنگی کشور

به گزارش ایکنا، آنچه در پی می‌آيد، گزارش كار سازمان تبلیغات اسلامی و مؤسسات زیرمجموعه آن نیست. قرار نبوده بر اساس چارت این سازمان، معاونت‌ها، مؤسسات و ادارات مختلف معرفی شده یا كارنمای هر یك اعلام شود. این گزارش تلاش می‌کند تا گوشه‌ای از نقش و سهم خانواده سازمان تبلیغات اسلامی را در زیست‌بوم فرهنگی کشور نشان دهد. 

مهمتر از نقش‌آفرینی در زیست‌بوم فرهنگی کشور، باید درباره نسبت‌هایی صحبت كرد که این سازمان و خانواده‌اش با نهضت اسلام ناب دارند؛ نهضتی كه مردمی‌ است، اصالت دارد و موتور محرک انقلاب اسلامی‌ محسوب می‌شود. سازمان تبلیغات اسلامی در گام دوم انقلاب، مهمترین وظیفه و رسالت خود را حمایت از این نهضت می‌داند. برای انجام این حمایت، گاهی تسهیل‌گری و پشتیبانی می‌كند، گاهی تغذیه فکری و پژوهشی، گاهی حمایت رسانه‌ای و هنری و گاهی به الگوهایی ختم می‌شود كه تا پیش از این تجربه نشده بودند. 

رهبر معظم انقلاب در حكم خود به حجت‌الاسلام محمد قمی، چهار ‌مأموریت را به سازمان تبلیغات اسلامی واگذار كردند. تبیین و عرضه‌ فکر و فرهنگ و معارف اسلامی، توجه به نیازهای روز، نوآوری در ادبیات و روش‌ها و رصد و مقابله‌ هوشمندانه با تهاجمات فکری و فرهنگی و تبلیغی و رسانه‌ای دشمنان دین و انقلاب و کشور.  در ادامه و در 10 طبقه، انواع اقدام خانواده سازمان تبلیغات اسلامی در عرصه‌های گوناگون مرور شده تا شاخصی برای داوری اندیشمندان و فرهیختگان جامعه باشد كه معلوم شود فعالیت پنج ساله سازمان تبلیغات اسلامی تا چه اندازه توانسته مأموریت‌های یاد شده را به نتیجه برساند. 

در این سال‌ها تصاویری از محافل مذهبی کشور خلق شد که در تاریخ ماند. از جشن میلاد امام رضا(ع) در مشهد که با حضور و شور غریب مردم برگزار شد تا جشن میلاد پیامبر اکرم(ص) در کردستان که بزرگترین جشن تاریخ سنندج بود. از ساماندهی فوق‌العاده عموم هیئت‌ها در ماجرای کرونا تا البته بزرگترین مراسم پیاده‌روی جاماندگان اربعین و البته، بزرگترین جشن ولایت حضرت امیر(ع) در تاریخ؛ مهمونی 10 کیلومتری. غیر از آن، آئین‌ جمعی چون جشن فرشته‌ها، روزه‌اولی‌ها و یا اجرای سلام فرمانده در گوشه و كنار كشور، همگی نشان داد كه اگر با مدیریت درست كار به مردم سپرده شود، چه نتایج درخشانی به بار خواهد آمد. 

انجام سه مأموریت ابتدایی نیاز به آموزش دارد؛ بخشی از این آموزش به تبلیغ سنتی و دروس حوزوی وابستگی دارد و بخشی دیگر مربوط به فعالیت‌هایی است كه به انجام امور هنری یا یادگیری ابزارهای نوین می‌پردازد. شاید غیر از سازمان تبلیغات اسلامی نتوان نهادی را یافت كه با چنین گستره‌ای مواجه باشد اما اكنون برای این طیف متنوع، برنامه‌ریزی‌های جداگانه‌ای در مؤسسات تابعه دنبال می‌شود. همچنین، برای سرانجام رسیدن مأموریت چهارم، چند مؤسسه در سازمان تبلیغات اسلامی جداگانه با مأموریت‌های مشخص، مشغول رصد و پژوهش هستند.

تمرکز سازمان تبلیغات در حوزه نوجوانان

تلاش بر این است كه فضای پژوهشی سازمان با تقسیم مأموریت بین نهادهای مختلف سامان یابد تا مجموعه این حرکت‌های پژوهشی، برای اقدامات مختلف خانواده سازمان تبلیغات تبدیل به پشتیبانی محتوایی شود. در این سال‌ها یکی از راهبردهای اصلی سازمان فعالیت ویژه و تمرکز بر حوزه نوجوان‌ها بوده است. حاصل این تمركز برنامه‌های مفیدی بود كه در كوتاه‌مدت و برخی دیگر در میان‌مدت به ثمر می‌نشستند. پویش هیسطوری در ساحت كتابخوانی یك نمونه است كه توانست نوجوانان زیادی را جذب كند. 

جریان دانش‌آموزی «دختران حاج قاسم» که اكنون در همه استان‌ها با حضور بیشتر از 10 هزار دختر دانش‌آموز شکل گرفته یا «نوآوین» كه با حضور هزاران دانش‌آموز پسر در سطح کشور فعالیت می‌كند، نمونه‌های دیگری هستند در كنار مدارس صدرا كه نشان می‌دهند زمین بازی در زمینه فعالیت خانواده سازمان تبلیغات اسلامی برای نوجوانان چه اندازه وسعت دارد. 

یکی از مهمترین مأموریت‌های سازمان تبلیغات، حمایت و پشتیبانی از برگزاری محافل مذهبی و هیئت‌ها در سراسر کشور است. هیئت‌هایی که متعلق به مردم هستند و درقلب ایرانی‌ها ریشه دارند؛ نمونه‌ای از این حمایت در دوره كرونا رخ داد، اما فراتر ازآن تشكیل سازمان هیئت و تشکل‌های دینی بود كه به تكمیل شبکه ارتباطی با سخنرانان و ذاکران اهل بیت(ع) منجر شد و از سوی دیگر به برگزاری رویدادها و کنگره‌ها و مهرواره‌های این مجموعه شکل گرفت. 

همه این‌ها نشان می‌دهد علیرغم تلاش‌های زیاد خانواده سازمان تبلیغات اسلامی در ساحت هیئت، هیچ‌گاه قرار نبوده نقش تصدی‌گری داشته باشد. شاید تصور بر آن باشد كه نهادهای مختلفی در كشور درحال حاضر برای اعتلای مسجد فعالیت می‌كنند، اما واقعیت آن است كه در این دوره از مدیریت سازمان تبلیغات اسلامی برای اینكه جایگاه مسجد معتبرتر و جدی‌تر شود، بنیاد هدایت تأسیس شد. این بنیاد در پی ایجاد یك شبكه و نقش تازه‌ای برای مسجد و امام محله بوده و همچنان آن را دنبال می‌كند. 

اتفاقاتی مانند برگزاری مهرواره‌های محله همدل، محله اربعینی، مهرواره بانور و مانند آن‌ها در همین راستا قابل ارزیابی است. مأموریت بالادستی بنیاد هدایت، تدوین سند ملی مسجد بود كه نسخه دوازدهم آن، پائیز 1402 تحویل شورای‌ عالی انقلاب فرهنگی شد. در كنار همه این‌ها راه‌اندازی سامانه شمع كه فرآیند دعوت برای تبلیغ را ساده می‌كند، اتفاق فرخنده‌ای بود كه در این دوره شكل گرفت.  

کتاب یکی از مهمترین اولویت‌های سازمان در گام دوم بوده و اصلا دلیل تأسیس بنیاد کتاب نیز همین مسئله است. بنیادی که وظیفه راهبری و هماهنگی دستگاه‌ها و انتشارات مختلف سازمان در حوزه کتاب را بر عهده دارد، هرچند كه هرکدام از مؤسسات انتشاراتی سازمان، رسالت و مخاطب خاصی دارند. برای مثال سوره مهر علاوه بر تمرکز بر ادبیات پایداری و اندیشه و هنر انقلاب اسلامی، مهرک و کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان را هم به طور جدی ارتقا بخشید یا امیرکبیر که صاحب کتاب‌های مهمی در زمینه‌های تاریخی، فلسفی و ادبیات است، در این سال‌ها کتاب‌های مهمی را بعد از چندین سال تجدید چاپ کرد که مخاطبانش مدت‌ها بود چشم‌انتظار تجدید چاپ آنها بودند.

فعالیت فرهنگی مؤسسه تبیان

اتفاق دیگر در دنیای كتاب، حضور سماوا در ساحت كتاب صوتی بود. خانواده سازمان تبلیغات اسلامی از ابتدای انقلاب، صاحب رسانه‌هایی جدی بوده كه در این سال‌ها مؤثرتر و گسترده‌تر شده‌اند. تهران تایمز علیرغم سابقه زیادی كه دارد در همین چند ماه، چند مرتبه توانسته با انتشار گزارش‌هایی خاص، جایگاه خود در رسانه‌های جهانی را ارتقا ببخشد. این درحالی است كه مؤسسه‌ای مانند تبیان با ریزرسانه‌هایی كه ایجاد كرده، توانسته بازدید زیادی در فضای مجازی به دست آورد. 

افزون بر این‌ها حضور پررنگ در اکران‌های شهری با تابلوها و بیلبوردها، روی عرشه پل‌های شهری که نقش مهمی در جریان‌سازی دارند و از آن مهمتر، دیوارنگاره‌های میدان انقلاب و میدان فلسطین، همگی محصول این خانواده محسوب می‌شوند.  تا پیش از این دوره، به جز مستند خانواده، سازمان ورود جدی به حوزه تلویزیون نداشت اما حالا تلویزیون با برنامه‌هایی مثل محفل می‌تواند مخاطب جذب كند؛ برنامه‌ای كه سازمان تبلیغات نقشی اساسی و محوری در تولید آن داشت. افزون بر این جنس برنامه‌ها، مشاركت در تولید سریال هم از دیگر فعالیت‌های رسانه‌ای سازمان تبلیغات برای سازمان صدا و سیماست. سریال‌هایی مانند سوران و كاتب اعظم با چنین نگاهی تولید و روانه آنتن شدند. 

ازسوی دیگر توجه به نسل جدید و نیازهای فرهنگی آن‌ها موجب شده سازمان در تولید انیمیشن‌های باكیفیت و پرمحتوای تلویزیونی نیز فعال باشد. حوزه هنری از همان ابتدا در سینمای پس از انقلاب نقشی جدی داشت؛ چه در تولید و چه در پخش و توزیع. با این حال چند سالی می‌شد که کمتر اسم حوزه هنری بین مؤثرین عرصه سینما به گوش می‌خورد. در این پنج سال اما تولید سینمایی دوباره راه افتاد و جهش قابل ملاحظه‌ای در فضای تولیدات سینمایی حوزه هنری و سازمان سینمایی سوره دیده شد.

افزون بر این، ماجرای سینماداری حوزه هنری هم به طرز چشمگیری ارتقا یافت؛ سالن‌هایی كه مستعمل بودند، نوسازی شدند تا مخاطبان سینما در شرایط بهتری فیلم‌های روی پرده را به تماشا بنشینند. حوزه هنری در این سال‌ها پذیرای رویدادهای مختلف هنری و فرهنگی بوده که در زمره سرآمدترین و جریان‌سازترین اتفاقات بوده‌اند. هفته هنر انقلاب یا رویدادهای باسابقه‌ای مثل در حلقه رندان و شب خاطره از این جمله‌اند. افزون بر این‌ها حوزه هنری كه از دیرباز در زمینه هنرهای تجسمی فعالیت داشته، در چند سال اخیر زمینه‌های فراگیری و تاثیر این حوزه را گسترش داده است. كما اینكه درباره نمایش نیز آثار ارزشمند و پرمخاطبی ازسوی حوزه روی صحنه رفته‌اند. مرکز موسیقی حوزه هنری نیز همچنان آثار باكیفیتی باتوجه به مأموریت تعریف شده خود تولید می‌كند.