آیت الله علیرضا اعرافی بیان کرد
لزوم حکمرانی اندیشه دینی و نگاه برون‌گرای حوزه علمیه در عصر رسانه‌ها
مدیر حوزه‌های علمیه کشور بر اهمیت شناخت دقیق پس‌زمینه‌های مواجهه تمدنی و نحوه مدیریت رسانه‌ای تأکید کرد و گفت: ذات حوزه ذات برون‌گراست؛ خروجی حوزه در همه سطوح باید در خدمت فکر، فرهنگ و هدایت جامعه باشد. عالمان دین پس از پرداختن به خود، مهم‌ترین رسالت‌شان ساختن و پرداختن به جهان بیرون است.
به گزارش ایکنا، به نقل از پایگاه اطلاع رسانی عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی، آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه کشور در مراسم رونمایی از سایت «حوزه و روحانیت» خبرگزاری تسنیم که امروز در سالن همایش‌های مدرسه معصومیه قم برگزار شد، ضمن قدردانی از برگزارکنندگان و اصحاب رسانه گفت: ذات حوزه ذات برون‌گراست؛ خروجی حوزه در همه سطوح باید در خدمت فکر، فرهنگ و هدایت جامعه باشد. عالمان دین پس از پرداختن به خود، مهم‌ترین رسالت‌شان ساختن و پرداختن به جهان بیرون است.
مدیر حوزه های علمیه با اشاره به بخشی از پیام رهبر معظم انقلاب درباره مأموریت‌های حوزه علمیه افزود: حوزه موظف به «بلاغ مبین» است. گستره انقلاب اسلامی و تعالیم توحیدی از وظایف فردی تا سبک زندگی، محیط زیست و دیگر ابعاد حیات انسانی را در برمی‌گیرد. از این رو، حوزه‌های علمیه در طول تاریخ همواره وظیفه سنگین تبلیغ دین را بر دوش داشته‌اند و بسیاری از عالمان با روش‌های گوناگون به این عرصه وارد شده‌اند.
عضو شورای عالی حوزه های علمیه در ادامه با اشاره به چالش‌های تبلیغ دینی در فضای کنونی جامعه اظهار داشت: آشنایی با فرهنگ عمومی و ایجاد تناسب میان پیام‌های تبلیغی با واقعیت‌های فکری و فرهنگی مردم، به‌ویژه جوانان، یک ضرورت جدی است. امروز صدها نشریه، سخنرانی و برنامه رسانه‌ای به تنهایی پاسخگوی سیل تحولات و نیازهای تبلیغ نوین نیست.
آیت الله اعرافی همچنین با تأکید بر جایگاه رسانه‌ها در مسیر هدایت اجتماعی گفت: از همه رسانه‌هایی که به مقوله هدایت و روشنی‌افزایی می‌پردازند تشکر می‌کنم. رسانه‌ها نقش مکمل و یاری‌گر حوزه در رساندن پیام دین به جامعه‌اند.
بازخوانی و تکمیل مجموعه ۴۰ جلدی دستاوردهای حوزه
وی در بخش دیگری از سخنان خود از مجموعه آثار مکتوب حوزه خبر داد و بیان کرد: مجموعه‌ای ۳۵ جلدی درباره دستاوردها و فعالیت‌های حوزه در یک سده اخیر، بویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تدوین شده است که چند جلد آن به رسانه و تبلیغ اختصاص دارد. این مجموعه اکنون در حال بازخوانی و تکمیل است و پس از افزایش به بیش از ۴۰ جلد، ان‌شاءالله به‌طور منظم منتشر خواهد شد.
مدیر حوزه های علمیه تأکید کرد که علاوه بر معرفی دستاوردها و نوآوری‌ها، باید نگاهی انتقادی به خلأها، چالش‌ها و مسیرهای پیشرو نیز داشت.
معرفی دستاوردهای علمی و دانشی حوزه علمیه
آیت‌الله اعرافی با اشاره به محتوای این مجموعه بیان کرد: در بخش نخست، تصویری از حوزه‌های دانشی ارائه شده است؛ از جمله دستاوردها و نوآوری‌های حوزه علمیه قم در قلمروهایی چون فقه، اصول، فلسفه، کلام، حدیث، تفسیر و همچنین علوم انسانی و اجتماعی از منظر اسلامی. در این بخش، رشته‌ها، مهم‌ترین آثار، نظریه‌ها و نوآوری‌های حوزوی معرفی و برجسته شده است.
بخش دوم: کارکردها و عملکردهای حوزه علمیه
مدیر حوزه‌های علمیه ادامه داد: بخش دوم «تطورات حوزه» به مسائل کارکردی و عملکردی اختصاص یافته و در چند جلد منتشر شده است. این بخش به بررسی نظام تبلیغی، مدیریتی، برنامه‌ریزی و سایر ابعاد کاربردی حوزه می‌پردازد و نوآوری‌های این عرصه را بازتاب می‌دهد.
عضو فقهای شورای نگهبان تصریح کرد: تاکنون حدود ۳۰۰ نفر از محققان و نویسندگان در تدوین این مجلدات مشارکت داشته‌اند. هرچند انتشار این آثار به صورت محدود انجام شده، اما به دلیل نیاز به تکمیل و ارتقا، انتشار گسترده آن به تأخیر افتاده است
ضرورت تقویت نگاه انتقادی
عضو شورای عالی حوزه های علمیه با تأکید بر لزوم جامع‌تر شدن مقالات و برجسته‌تر شدن نوآوری‌ها در این آثار گفت: لازم است دبیرخانه این طرح نگاه نقادانه را تقویت کند تا علاوه بر معرفی دستاوردها، به خلأها و چالش‌ها نیز با جدیت پرداخته شود.
آیت‌الله اعرافی با اشاره به توصیه‌های رهبر معظم انقلاب درباره آینده حوزه افزود: معظم‌له بارها بر نگاه پیشرو و توجه به خلأهای موجود در حوزه تأکید کرده‌اند. این مجموعه نیز بر همین اساس تلاش دارد هم موفقیت‌ها و نوآوری‌ها را بازتاب دهد و هم بر چالش‌ها و راه‌های نرفته تمرکز کند.
مسائل کلیدی پیش‌روی حوزه علمیه
مدیر حوزه‌های علمیه در ادامه به برخی از مسائل کلیدی اشاره کرد و گفت: در حوزه بانوان، عرصه بین‌الملل، نظامات مدیریتی، طراحی‌های آموزشی و پژوهشی و همچنین نظام تبلیغ و رسانه‌ای، هنوز نیازمند یک حکمرانی جامع و راهبردی هستیم.
عضو شورای عالی حوزه های علمیه تأکید کرد: اگرچه اقدامات بزرگی انجام شده، اما در کارزار رقابت‌های پیشرو، همچنان مسیرهای نرفته و خلأهای مهمی وجود دارد که باید با نگاه جامع و آینده‌نگر به آن‌ها پاسخ دهیم.
ضرورت حکمرانی دینی در عرصه تبلیغ و رسانه / تاکید بر شناخت صحنه جهانی رقابت تمدنی
وی با تأکید بر ضرورت «حکمرانی اندیشه دینی» در عرصه تبلیغ، رسانه و فرهنگ، گفت: امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمند ایجاد یک نظام حکمرانی جامع در حوزه تبیین و تبلیغ هستیم، چراکه خلأ آن هم در سطح کلان نظام مشهود است و هم در حوزه‌های تخصصی دینی احساس می‌شود.
شناخت صحنه جهانی؛ نخستین گام حکمرانی دینی
عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری با اشاره به اهمیت درک میدان رقابت تمدنی افزود: اگر آگاهی و شناخت دقیق نسبت به صحنه جهانی و نقشه موجود نداشته باشیم، تبلیغ‌های پراکنده هرچند ارزشمند، نمی‌تواند جایگزین حکمرانی فکری منسجم شود.
آیت الله اعرافی تأکید کرد: وظیفه عالمان دین تنها در سطح وظایف فردی و شخصی خلاصه نمی‌شود، بلکه باید به عرصه جهانی، فرهنگی و سیاسی نیز توجه داشته باشند. در این مسیر، «بلاغ مبین» به‌عنوان یک نظام فکری، نیازمند شناخت عمیق و وفاداری دقیق است.
نفوذ تمدن غرب و لزوم ارائه بدیل اسلامی
مدیر حوزه‌های علمیه با اشاره به تأثیر تمدن غرب بر شئون مختلف زندگی بشر معاصر خاطرنشان کرد: امروز انسان معاصر تحت تأثیر علوم، فناوری‌ها و دستاوردهایی قرار دارد که پشت صحنه آن‌ها یک مبنای فلسفی، فکری و تمدنی غربی نهفته است.
وی افزود: ما دستاوردهای علمی و تکنولوژیک غرب را نفی نمی‌کنیم و از آن‌ها بهره‌مند می‌شویم اما باید توجه داشت که این تحولات، که از رنسانس آغاز شده و تا قرن بیست‌ویکم امتداد یافته، بر پایه یک منظومه فکری و فلسفی خاص بنا شده است.
تفاوت بنیادین نگاه دینی و تمدنی غرب
عضو فقهای شورای نگهبان تصریح کرد: از موضع دین به‌ویژه بر اساس تفسیر و قرائت امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب، تفاوت‌های بنیادینی با مبانی تمدنی غرب داریم. به همین دلیل ضروری است حکمرانی دینی در عرصه اندیشه، تبلیغ و رسانه گام‌های جدی‌تر و مؤثرتری بردارد.
مقایسه مواجهه تمدنی پیامبراکرم(ص) و انقلاب اسلامی
آیت‌الله اعرافی در ادامه بر اهمیت مواجهه تمدنی انقلاب اسلامی تأکید کرد و گفت: این مواجهه تمدنی سابقه‌ای دیرینه دارد. حتی در زمان مبعوث شدن پیامبر خدا، مواجهه‌ای تمدنی وجود داشت. آن زمان تمدن‌های بزرگی مانند یونان، ایران و روم شرقی بر جهان مسلط بودند و تمدن‌های کوچکتر جزیره‌هایی در نقشه تمدنی گسترده بودند که از طریق شاهراه‌ها و ابزار ارتباطی محدود با یکدیگر مرتبط می‌شدند. پیامبر(ص) در جزیرة العرب مبعوث شد، اما انقلاب اسلامی امروز در صحنه‌ای کاملاً متفاوت و معکوس رخ می‌دهد، جایی که یک تمدن مادی بر تمام شئون زندگی بشر معاصر نفوذ کرده است.
اندیشه انقلاب اسلامی و تأثیر آن بر علوم و سبک زندگی
عضو شورای عالی حوزه های علمیه با بیان این که تفاوت اصلی انقلاب اسلامی با مواجهه‌های گذشته در عمق اندیشه‌ای آن است، تصریح کرد: انقلاب اسلامی مبتنی بر یک اندیشه فلسفی است که در ارکان علوم انسانی و اجتماعی، فناوری‌ها، سبک‌های زندگی و حکمرانی بازتاب یافته و یک منظومه فکری گسترده را در جهان شکل داده است. این اندیشه با جریان‌های غالب و مکاتب مادی و حتی برخی جنبش‌های تاریخی که در جهان اسلام و ایران رخ داده بود، تفاوت بنیادین دارد.
ویژگی‌های منحصر به فرد امام خمینی(ره)
مدیر حوزه‌های علمیه در ادامه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد امام خمینی(ره) اشاره کرد و گفت: امام(ره) با وجود محاصره علمی و اجتماعی در قم و بدون امکانات و حمایت گسترده، توانست در برابر هجوم سریع اندیشه غربی و دیکتاتوری‌های منطقه، راهبردی تمدنی و موازنه‌ای جهانی را درک کند. بزرگی ایشان در همین فهم عمیق و مدیریت هوشمندانه مواجهه تمدنی نهفته است
آیت‌الله اعرافی بر اهمیت شناخت دقیق پس‌زمینه‌های مواجهه تمدنی و نحوه مدیریت رسانه‌ای تأکید کرد و گفت: ممیزه نهضت امام(ره) و اندیشه انقلابی در این بود که ایشان صحنه و پشت‌صحنه مواجهه امروز ما را در بلاغ مبین دریافت کرده و موازنه‌ها را با آن تنظیم می‌کردند.
مدیر حوزه های علمیه افزود: اگر بخواهیم حکمرانی رسانه‌ای مبین و اثرگذار داشته باشیم، اولین شرط لازم این است که بدانیم در چه صحنه‌ای قرار داریم و هر اقدام و حرکتی با جهت‌گیری‌های کلان انقلاب اسلامی هماهنگ باشد، تا حیات دین و استمرار نگاه قدسی در زندگی بشری حفظ شود.
تفاوت نگاه تمدنی انقلاب اسلامی با تمدن غربی
عضو شورای عالی حوزه های علمیه با اشاره به تفاوت نگاه کلان انقلاب اسلامی با جهت‌گیری‌های تمدن غربی تصریح کرد: درک پس‌زمینه‌ها و مواجهه تمدنی یکی از اصول اساسی موفقیت در حرکت‌های بزرگ است. تجربه دو سال گذشته نشان داده که این مسیر دشواری‌های فراوان دارد، اما با شناخت درست صحنه، همه کارهای بزرگ شدنی است.
مدیر حوزه های علمیه ادامه داد: اگر این توجه کلان وجود داشته باشد، اقدامات انسان با جهت‌گیری درست تنظیم می‌شود، در غیر این صورت، حتی حرکت‌های ارزشمند تبلیغی و تبیینی نیز ممکن است به نتیجه مورد نظر نرسند.
ضرورت شناخت عمیق فرهنگ معاصر و تمدن غربی
آیت‌الله اعرافی خاطرنشان کرد: موضوع فراتر از فعالیت‌های تبلیغی و تبیینی است و مستلزم آگاهی‌های عمیق‌تر و شناخت روح فرهنگ معاصر و جهت‌گیری‌های کلان تمدن غربی است. حوزه علمیه در این زمینه تلاش‌های زیادی داشته، اما نیاز به توجه و کار بیشتر هنوز وجود دارد.
عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری در ادامه افزود: متأسفانه گروه‌هایی هستند که یا نمی‌فهمند یا نمی‌خواهند بفهمند که در جبهه تمدنی کلان، کلام انقلاب اسلامی چیست و چگونه باید عمل کرد.
اهمیت علوم رسانه‌ای و تبلیغی در بلاغ مبین
آیت‌الله اعرافی با تأکید بر اهمیت تبلیغ و بلاغ مبین گفت: برای دستیابی به تبلیغ مؤثر، بهره‌مندی از علوم رسانه‌ای و تبلیغی ضروری است. ما به این نکته رسیده‌ایم که نیازمند ایجاد یک منظومه دانشگاهی حول محور این علاقه هستیم.
وی افزود: در سال‌های اخیر گام‌های قابل توجهی توسط نهادهای مختلف و حوزه‌های علمیه برداشته شده و رشته‌ها و شاخه‌های متناسب با بلاغ مبین طراحی و اجرا شده است. همچنین در حوزه‌های مهارتی و دانشی، پیشرفت‌هایی جدی حاصل شده و بخش‌های مختلف علوم ارتباطات، فرهنگ، هنر، تمدن، اخلاق، تربیت، تاریخ و سیره به طور مستقیم با این مقوله مرتبط هستند.
آیت الله اعرافی تأکید کرد: با وجود پیشرفت‌های موجود، این مجموعه نیازمند یک «نخ تصویری» است تا بتوانیم علوم مبین را به صورت منسجم و هماهنگ پیاده‌سازی کنیم. این امر مسئولیت آموزش، پژوهش و نهادهای ذی‌ربط را دوچندان می‌کند.
وی افزود: ما باید تلاش کنیم که رشته‌ها، مهارت‌ها و اقدامات دانشی در همه حوزه‌ها به سمت تقویت این منظومه حرکت کنند. این مسئله‌ای حیاتی است که همه فعالان و دانشجویان حوزه‌های مختلف باید مدنظر قرار دهند
نگاه برون‌گرایی و همه‌جانبه به تبلیغ
آیت‌الله اعرافی با بیان اینکه تبلیغ و بلاغ مبین باید از دو منظر مورد توجه قرار بگیرد، اظهار داشت: یک نگاه به افرادی است که مستقیم با این بحث مرتبط هستند و نگاه دیگر، نگاهی برون‌گرا و جامع است که باید در تمام دانش‌ها و اقدامات ما سایه افکند.
مدیر حوزه های علمیه افزود: نگاه برون‌گرایانه باید در ۱۶ حوزه دانشی مادر و تمامی قلمروهای عملکردی حضور داشته باشد و سهم خود را ایفا کند. ایجاد پیوند میان تبیین، تبلیغ و بلاغ در تمام حوزه‌های علمی و مهارتی، امری ضروری است که باید به صورت جدی دنبال شود
نگاه جهانی و تبدیل محتوای دینی به زبان رسانه و هنر، ضرورت امروز حوزه است
آیت‌الله اعرافی با تأکید بر ضرورت نگاه جهانی در فعالیت‌های حوزه، اظهار داشت: ما عمل تخصصی انجام می‌دهیم اما بدون داشتن نگاه جهانی، هیچ فعالیت منطقه‌ای موفق نخواهد بود. این نکته‌ای است که باید همواره مدنظر قرار گیرد.
عضو شورای عالی حوزه های علمیه افزود: حوزه دارای پیام‌های بسیار متکثری است، اما سهم اندکی از این پیام‌ها در محتواهای رسانه‌ای و فضای مجازی بازتاب پیدا می‌کند. باید از دل هر تحقیق و مجموعه‌ای پیام استخراج شود و آن را بازسازی کرد تا متناسب با فضای مجازی باشد. اگر حتی یک درصد از این کار انجام شود، تأثیر بزرگی خواهد داشت.
وی با اشاره به اهمیت یادگیری تبدیل محتوای معارف اسلامی به زبان رسانه و هنر گفت: کارهای انجام شده هنوز اندک است و جلسات این چنینی باید فضای نو را ایجاد کنند. خوشبختانه دوستانی که در این حوزه فعالیت دارند نقش‌آفرینی کرده‌اند، اما کافی نیست و همه ما مسئولیت داریم. هیچ کس نباید منتظر دیگری بماند؛ هر طلبه و هر نهاد باید پرچمدار تولید پیام مناسب با نگاه جامع باشد.
ضرورت توجه به هوش مصنوعی و علوم شناختی
آیت‌الله اعرافی همچنین به ضرورت توجه به تحولات حوزه علوم شناختی و هوش مصنوعی اشاره کرد و افزود: تکانه‌های علمی امروز ما را به چالش‌های پیچیده‌ای در حوزه پژوهش، تبلیغ و فرهنگ وارد خواهد کرد. اگر به این مسائل نپردازیم، عقب خواهیم ماند.
هم‌افزایی رسانه‌ای برای انتقال معارف اسلامی
آیت الله اعرافی، اهمیت هم‌اندیشی و هم‌افزایی میان حوزه و رسانه‌ها را مورد تأکید قرار داد و خاطرنشان کرد: حوزه می‌تواند منبع جوشانی برای عرضه معارف اسلامی باشد، اما نیازمند همکاری همه رسانه‌ها و هنرهای متنوع برای انتقال پیام دین به جامعه و جهان معاصر است. از رسانه ملی و سایر رسانه‌های حاضر در این جلسه به ویژه خبرگزاری ارزشمند تسنیم، سپاسگزارم و امیدوارم این نشست گامی مؤثر در مسیر برداشتن گام‌های بزرگتر باشد.
مطالب مرتبط
