اندیشه‌ورزی در قاب هفته؛ مهمترین رویدادهای علمی، دینی و فلسفی
هفته‌ای که گذشت، سرویس اندیشه و معارف ایکنا شاهد برگزاری رویدادهای متنوعی در حوزه علوم دینی و اندیشه اسلامی بود. از بررسی احادیث نبوی در نشست «خاندان صدق»، تا تحلیل‌های فلسفی و دینی در همایش‌های مربوط به هوش مصنوعی و حکمرانی دینی،یک هفته فکری پرجنب‌وجوش در سطح جامعه علمی و اندیشه‌ای ایران رقم خورد. همچنین، جشنواره‌های شیخ طوسی و قرآنی جامعه‌المصطفی، فرصت‌هایی برای تقدیر از پژوهشگران برجسته در زمینه معارف قرآن و حدیث فراهم آوردند. در این میان، تأکید بر اهمیت نوسازی در نهادهای علمی و دینی نیز به چشم می‌خورد.
در دنیای پرهیاهو و پر از اطلاعات امروز، جا برای بحث و بررسی عمیق‌تر موضوعات فکری و اندیشه‌ای همیشه خالی است. در این میان، رویدادها و فعالیت‌های علمی و دینی همچنان نقش بی‌بدیلی در شکل‌گیری جریان‌های فکری و هدایت جامعه دارند. از بررسی احادیث نبوی تا بازخوانی اندیشه‌های فلسفی، از نوسازی روش‌های آموزشی در نهادهای حوزوی تا تلاش‌های پژوهشگران در جهت تحقق تمدن نوین اسلامی؛ همه این مباحث و رویدادها در مسیر گسترش معارف دینی و فکری در دنیای امروز قرار دارند. در این گزارش، به بررسی مهمترین اتفاقات هفته در حوزه اندیشه و معارف اسلامی می‌پردازیم که نه تنها به مسائل امروز پاسخ می‌دهند، بلکه افق‌هایی نو برای فردا می‌گشایند.
هفته‌ای که گذشت، عرصه رویدادهای فکری و علمی در سرویس اندیشه و معارف ایکنا بود. از نشست‌های علمی - تخصصی تا جشنواره‌ها و برنامه‌هایی که به معرفی پژوهشگران برجسته و آثار علمی تاثیرگذار در حوزه قرآن و حدیث پرداخته‌اند. در این میان، بزرگداشت‌هایی همچون سالروز میلاد باسعادت حضرت زینب(س) روز پرستار و جشنواره شیخ طوسی به‌منظور تقویت پژوهش‌های قرآنی و حدیثی و ارزیابی آثار علمی طلاب، از دیگر رویدادهایی بودند که توجه ویژه‌ای به آنها معطوف شد.
حضرت زینب(س) چگونه تفکر جبرگرایانه را شکست
آیت‌الله جوادی آملی در جلسه درس فقه خود به مناسبت سالروز میلاد حضرت زینب کبری(س)، به بررسی جایگاه شیعیان در نگاه اهل‌بیت(ع) و تحلیل سخنان حضرت زینب(س) در کوفه پرداخت.
ایشان به روایاتی از ابن ادریس در کتاب «مستطرفات السرائر» اشاره کردند که در آنها به مقام رفیع شیعیان حقیقی پرداخته شده است. در یکی از این روایات، امام صادق(ع) درباره «کروبیین» که از شیعیان اهل بیت هستند و از آفرینش نخستین‌اند، صحبت کردند.
آیت‌الله جوادی آملی با اشاره به علم الهی حضرت زینب(س)، تأکید کردند که ایشان عالمهٌ غیر معلَّمه بودند و دانشی الهی داشتند که از مکتب‌های بشری حاصل نشده بود. حضرت زینب(س) در کوفه وقتی از عبیدالله بن زیاد سوال شد که «آیا دیدی خدا با برادرت چه کرد؟»، پاسخ دادند: «ما رأیتُ إلا جمیلا»، به این معنا که همه‌چیز در دست خدا زیباست، اما شما قاتل هستید و حسین(ع) را شما کشتید.
ایشان ادامه دادند بنی‌امیه و پس از آن بنی‌عباس برای توجیه ظلم‌های خود، مکتب جبر را ترویج کردند تا مسئولیت اعمالشان را به خدا نسبت دهند. اما اهل بیت(ع)، به ویژه حضرت زینب(س)، این اندیشه را شکستند و انسان را در برابر اعمال خود مسئول دانستند.
آیت‌الله جوادی آملی در پایان به دقت و عمق علمی مورد نیاز در مباحث جبر و تفویض اشاره کردند و بر این نکته تأکید کردند حضرت زینب(س) با استدلال‌های محکم نشان دادند که انسان‌ها در برابر اعمال خود مسئولند و نباید آنها را به جبر نسبت داد.
کنترل غرائز انسان نیازمند راهنمایی دین و اخلاق است نه تنها علم و عقل
آیت‌الله العظمی جعفر سبحانی شامگاه هفتم آبان ماه در ادامه سلسله مباحث اخلاقی مؤسسه امام صادق(ع)، به انسان و ویژگی‌های او پرداخت و گفت: انسان تنها موجود متفکر نیست، بلکه ترکیبی از عقل و غرایز است.
وی تأکید کرد هر دو بخش از انسانیت باید تحت کنترل اخلاق و فلسفه قرار گیرند. غرایز انسانی، اگرچه گاهی مفید و ضروری هستند، باید به وسیله دین هدایت شوند و نباید رها شوند تا از خطراتی مانند خودخواهی و جنگ‌های ناشی از آن جلوگیری شود.
آیت‌الله سبحانی در خصوص علم و عقل گفت: این دو ابزار کافی برای کنترل غرایز انسان نیستند و برای اصلاح جامعه، باید دین و ایمان به خدا و روز قیامت به عنوان مبنای اخلاق قرار گیرد.
وی اشاره کرد غرب به دنبال اخلاق سکولار است و در تلاش است تا درگیری‌ها و تسلیحات را گسترش دهد، در حالی که اخلاق اسلامی باید مبتنی بر ایمان و رستاخیز باشد.
این مرجع تقلید همچنین به اهمیت انضباط اسلامی اشاره کرد و از مسلمانان خواست تا دستورات دین را بدون تحمیل سلیقه شخصی خود پیروی کنند.
وی در این زمینه به نمونه‌هایی از تاریخ اسلام مانند اعتراض‌های مردم به تصمیمات پیامبر(ص) اشاره کرد و گفت: مسلمین باید در برابر احکام خدا تسلیم باشند و از سلیقه‌گرایی پرهیز کنند.
وی در پایان از جوانان خواست تا زندگی خود را بر مبنای قرآن و دستورات دینی بنا کنند و بر اهمیت پیروی از آموزه‌های اسلامی تأکید کرد.
از «مُد علمی» تا مرزهای دیالوگ با قرآن
احمد پاکتچی، دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، یکشنبه چهارم آبان‌ماه در نشست علمی «مطالعات میان‌رشته‌ای؛ چیستی و الزامات» که از سوی گروه مطالعات میان رشته‌ای دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد، با اشاره به گسترش مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن در دانشگاه‌ها گفت: این بحث در فضای دانشگاهی کشور بیش از دو دهه است که مطرح است، اما همچنان درباره چیستی آن اختلاف نظر وجود دارد.
وی افزود: در غرب، مطالعات میان‌رشته‌ای به این منظور آغاز شد که رشته‌های مختلف از حالت انزوای خود خارج شوند و با یکدیگر هم‌افزایی داشته باشند. با این حال، در بحث میان‌رشته‌ای انتظار می‌رود که همه طرف‌ها از جنس علم باشند. بنابراین اگر یک رشته علمی با یک حوزه که علمی نیست پیوند برقرار کند، نمی‌توان آن را مطالعات میان‌رشته‌ای دانست، بلکه مطالعه کاربردی است.
پاکتچی گفت: مثلاً اگر رشته طراحی با صنعت خودرو ترکیب شود، چون صنعت خودرو یک رشته علمی نیست، نمی‌توان آن را مطالعه میان‌رشته‌ای دانست. در این صورت، چنین مطالعه‌ای کاربردی خواهد بود. به همین ترتیب، اگر دانش روانشناسی را در نهادهای اجتماعی مانند آموزش و پرورش به کار بگیریم، این نیز کاربردی‌سازی علم است، نه میان‌رشته‌ای. اما اگر رشته‌ای از علم روانشناسی با جامعه‌شناسی برای تحلیل مسائل آموزشی به گفتگو بنشینند، این مطالعه به‌طور واقعی میان‌رشته‌ای خواهد بود.
مطالعات میان‌رشته‌ای در قرآن
پاکتچی به مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن اشاره کرد و گفت: گاهی برخی پژوهش‌ها تحت عنوان «میان‌رشته‌ای» قرار می‌گیرند در حالی که این‌طور نیستند. برای مثال، مطالعاتی که زیست‌شناسی را برای بررسی آیات قرآن به کار می‌گیرند، مانند مطالعه جنین‌شناسی در قرآن، در واقع کاربردی‌سازی علم زیست‌شناسی است، نه میان‌رشته‌ای. زیرا علم زیست‌شناسی به‌تنهایی در گفتگو با قرآن نیست.
وی ادامه داد: قرآن یک متن مقدس است، نه یک رشته علمی. بنابراین، اگر بخواهیم میان رشته‌های مختلف و قرآن پیوند برقرار کنیم، باید توجه داشته باشیم که دو رشته علمی باید با هم وارد دیالوگ شوند. به عبارت دیگر، نمی‌توانیم قرآن را خود به‌عنوان یک رشته علمی بدانیم که با سایر رشته‌ها در دیالوگ است.
رواج مُد علمی و سوء تفاهم‌ها
پاکتچی به رواج مُدهای علمی در ایران اشاره کرد و گفت: متأسفانه برخی از محققان به دلیل تبعیت از مُد علمی در تلاش هستند که موضوعاتی را به‌عنوان میان‌رشته‌ای معرفی کنند، در حالی که در واقع دیالوگی میان رشته‌ها برقرار نشده است. این موضوع موجب سوء تفاهم‌ها و برداشت‌های نادرست در جامعه علمی می‌شود.
گونه‌های تعامل علمی بین رشته‌ها
پاکتچی در ادامه توضیح داد: دو نوع اصلی تعامل علمی میان رشته‌ها وجود دارد. یکی اینکه یک رشته علمی، دستاوردهای خود را در اختیار رشته علمی دیگر قرار می‌دهد. این‌گونه تعامل بیشتر یک‌طرفه است، مانند رابطه علم سیاست و تاریخ که تاریخ به‌عنوان یک علم در خدمت سیاست قرار می‌گیرد. نوع دیگر تعامل زمانی است که دو یا چند علم با هم پیوند می‌خورند و محصولی جدید و نوظهور تولید می‌شود. این نوع تعامل معمولاً در علوم شناختی مشاهده می‌شود که رشته‌های مختلف مانند زبان‌شناسی، روانشناسی، فلسفه و علوم رایانه با هم پیوند می‌خورند و به تولید دانش جدید می‌پردازند.
وی افزود: در زمینه قرآن نیز این دو نوع تعامل امکان‌پذیر است. در حال حاضر بیشتر مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن از نوع اول هستند، یعنی استفاده از دستاوردهای علمی در تحلیل قرآن. اما در آینده، احتمالاً با توجه به نیازهای پژوهشی، تعاملات پیچیده‌تر و هماهنگ‌تر میان رشته‌ها در مطالعات قرآن ایجاد خواهد شد.
پیوند علوم و شرط سنخیت
پاکتچی در ادامه به پیوند بین علوم اشاره کرد و گفت: همانطور که در پیوند اعضا در پزشکی، آزمایشات سنخیت میان عضو دهنده و گیرنده انجام می‌شود، در علوم انسانی نیز پیوند میان رشته‌ها باید با توجه به تفاوت‌های موجود انجام شود. به‌عنوان مثال، پیوند علم پزشکی و علوم حدیث به‌سادگی امکان‌پذیر نیست. هر رشته علمی ویژگی‌های خاص خود را دارد که باید در هنگام پیوند به آن توجه شود.
علم نقدناپذیر نداریم
پاکتچی با تأکید بر اینکه هیچ علمی نقدناپذیر نیست، گفت: برخی معتقدند متون مقدس نقدپذیر نیستند، اما قرآن به‌عنوان یک متن مقدس می‌تواند مورد مطالعه و نقد قرار گیرد. به همین دلیل، رشته‌های علمی که قرآن را مطالعه می‌کنند، از جمله علم تفسیر، نیز باید نقدپذیر باشند.
علم نافع و پیوند موفق بین علوم
وی در پایان گفت: علم تفسیر نمونه‌ای موفق از پیوند میان علوم است، زیرا این علم نیاز به دانش‌های مختلف از جمله قواعد زبان‌شناسی، اطلاعات تاریخی و علم لغت دارد. همچنین، علوم شناختی و برخی گرایشات در علوم دیگر نیز نمونه‌هایی از پیوند موفق بین علوم هستند. بنابراین، برای ایجاد یک مطالعه میان‌رشته‌ای موفق، باید پیوندهای علمی به‌طور دقیق و با تدبیر صورت گیرد تا نتیجه مناسب و مفیدی حاصل شود.
بانوانِ عالم و مؤمن، موتور محرک تمدن نوین اسلامی‌اند
حجت‌الاسلام والمسلمین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در سخنانی به دستاوردهای انقلاب اسلامی در حوزه حضور بانوان در عرصه‌های علمی، فرهنگی و تمدن‌سازی اشاره کرد.
وی از جهش علمی بانوان پس از انقلاب سخن گفت و اشاره کرد اکنون زنان در سطوح عالی علمی و پژوهشی در کشور فعال هستند.
خسروپناه همچنین به رشد چشمگیر حوزه‌های علمیه بانوان و تولید دانش اصیل توسط آنها تأکید کرد.
وی نقش دوگانه بانوان در خانواده و جامعه را برجسته دانست و گفت: زنان در نظام اسلامی به عنوان انسان‌هایی با کرامت و مؤثر در تمدن‌سازی شناخته می‌شوند.
همچنین به نقش تاریخ‌ساز بانوان در انقلاب اسلامی و دفاع مقدس اشاره کرد و تأکید کرد بدون حضور آنها انقلاب به این موفقیت‌ها نمی‌رسید.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به چالش‌های اجتماعی همچون کاهش ازدواج و افزایش طلاق، آسیب‌های فرهنگی و بحران مصرف‌گرایی اشاره کرد و بر لزوم توجه به زنان روستایی و عشایر تأکید کرد.
وی همچنین خواستار ایجاد مرجعیت فرهنگی برای بانوان شد و گفت: برای دستیابی به این مرجعیت، زنان باید به توانایی‌های خود باور داشته باشند و مسئولان باید تسهیل‌گری کنند.
اسلام، آزادی را از توحید می‌داند
حجت‌الاسلام محمد عابدی در یادداشتی به چالش‌های عفاف، حجاب و پوشش در جامعه اسلامی پرداخت و بر اهمیت خانواده به عنوان رکن اساسی نظام اجتماعی تأکید کرد.
وی عفاف را به عنوان خلقی نفسانی و حجاب را به‌عنوان رفتار ناشی از این خلق معرفی کرد و گفت: این دو قابل تفکیک نیستند.
عابدی معتقد است حجاب، محصول عفاف است و اگر تفکیک بین این دو صورت گیرد، به تضعیف هر دو می‌انجامد.
وی به مغالطه‌هایی که درباره رابطه عفاف و حجاب مطرح می‌شود اشاره کرد و تأکید کرد: عفت یک ویژگی اخلاقی است که در رفتارهای مختلف از جمله سخن گفتن، نگاه کردن، پوشش و حتی روابط جنسی خود را نشان می‌دهد. در مقابل، حجاب تنها یکی از مصادیق این رفتار است.
عابدی در پاسخ به انتقادهایی که برخی به حجاب روستائیان مطرح می‌کنند، توضیح داد: برخی زنان روستایی ممکن است پوشش مناسب نداشته باشند، اما این به دلیل دگرگونی فرهنگی است و ربطی به بی‌عفتی ندارد.
وی افزود در جامعه شهری رفتارهای بدپوششی یا بی‌پوششی به‌طور طبیعی جذب نگاه‌های دیگران را به‌دنبال دارد، که با مقصود دینی و خانوادگی در تضاد است.
در پایان، عابدی تصریح کرد حجاب یک رفتار اجتماعی است که می‌تواند تحت شرایط خاص، با اجبار همراه باشد، برخلاف عفت که جنبه اخلاقی دارد و اجبار در آن معنا ندارد.
مسئولیت‌ها و محدودیت‌های زنان در مرجعیت و فقه
حجت‌الاسلام مهدی سجادی امین در نشست علمی شامگاه ۵ آبان‌ماه با عنوان «مرجعیت زنان، ابعاد و چالش‌ها» به بحث پیرامون مرجعیت زنان در فقه اسلامی پرداخت و در این راستا، تأکید کرد جنسیت در برخی شئون مرجعیت تأثیرگذار است و در برخی دیگر، تفاوتی ایجاد نمی‌کند.
وی در توضیح این موضوع گفت: اجتهاد، یعنی قدرت استنباط حکم از منابع دینی، هیچ‌گونه محدودیت جنسیتی ندارد و زن و مرد در این زمینه برابر هستند، اما در شئون ولایی که به تصرف در امور دیگران مربوط می‌شود، جنسیت معتبر است.
سجادی امین از دیدگاه آیت‌الله خویی و امام خمینی(ره) در مورد ولایت فقیه صحبت کرد و توضیح داد در مسائل ولایی، جنسیت تأثیرگذار است و مرجع تقلید مرد باید باشد. اما در مسائل غیرولایی، مثل اجتهاد و صدور فتوا، جنسیت نقش ندارد و زن نیز می‌تواند در این زمینه به مرجع تقلید تبدیل شود.
وی در ادامه به این نکته اشاره کرد مسئولیت‌های اجتماعی و تکالیف خاص زنان، مانند فرزندآوری، در چارچوب فقه اسلامی به‌طور خاص به آنها اختصاص دارد. این مسئولیت‌ها برای زنان به‌عنوان یک تکلیف الهی محسوب می‌شود و در برخی موارد، دیگر تکالیف از دوش آنان برداشته شده است.
سجادی امین بر این نکته تأکید کرد تفاوت حقوقی زن و مرد در فقه، به معنای نقص ذاتی زن نیست و در واقع، در برخی موارد زنان می‌توانند در شئون ولایی و حتی در امر فتوا نیز ایفای نقش کنند.
وی همچنین در مورد مسائل مرتبط با شهادت زنان بیان کرد که سلب مسئولیت‌ها و تکالیف از زنان به معنای نقص ذاتی آنان نیست و این تنها به‌دلیل شرایط خاص و به‌منظور کاهش بار مسئولیت از دوش آنان است. به‌عنوان مثال، در برخی موارد، شهادت یک زن بدون نیاز به شهادت مرد پذیرفته می‌شود.
در پایان، سجادی امین با اشاره به دیدگاه‌های مختلف فقهی، نتیجه‌گیری کرد مرجعیت زنان در امور غیرولایی کاملاً ممکن است، اما در مسائل ولایی، جنسیت نقش تعیین‌کننده‌ای دارد.
حجت‌الاسلام عبدالکریم بهجت‌پور سوم آبان‌ماه در ادامه سلسله جلسات درس خارج تفسیر حرم حضرت معصومه(س) با اشاره به سال‌های آغازین بعثت پیامبر(ص) گفت: دعوت پنهانی پیامبر صرفاً اقدامی امنیتی نبود، بلکه یک برنامه تربیتی عمیق برای پرورش مؤمنانی آگاه و مقاوم بود.
مفسر قرآن کریم توضیح داد که مرحله خفا، همچون دانشگاهی ایمانی بود که در آن پیامبر(ص) با آموزش مستقیم، باورهای توحیدی را در دل یاران خود نهادینه کرد تا ایمانشان از سطح شعار فراتر رود و در رفتارشان نمود یابد.
بهجت‌پور سه هدف اصلی این دوره را چنین برشمرد:
-
تعمیق معرفت توحیدی؛ یعنی نفوذ ایمان در عمق جان مؤمنان.
-
ایجاد هویت مستقل و متمایز از جامعه جاهلی.
-
تأکید بر کیفیت ایمان به‌جای کمیت پیروان.
وی تأکید کرد تنها افراد پخته و آگاه می‌توانستند نمایندگان واقعی اسلام باشند و ورود زودهنگام دیگران می‌توانست به نهضت آسیب بزند.
در پایان، وی بر ضرورت الگوگیری از این روش در تربیت نسل امروز تأکید کرد و گفت: دگرگونی دینی و اجتماعی، نیازمند صبر، برنامه‌ریزی و تربیت درونی است تا جامعه بتواند پایدار و اثرگذار بماند.
راه قرب الهی از مسیر علم و باطن می‌گذرد
زندگی بین خدمت و ایمان، با راهنمایی قرآن
نشست معاونان فناوری پارک‌های علم و فناوری کشور با حضور مدیران ارشد حوزه علم و فناوری، به بررسی چالش‌ها و راهکارهای توسعه همکاری میان پارک‌ها و نقش آنها در زیست‌بوم نوآوری پرداخت. محمدنبی شهیکی، معاون وزارت علوم، تأکید کرد که پارک‌های فناوری باید به نهادهای پویا تبدیل شوند که جریان نوآوری را هدایت کنند و نه صرفاً محل استقرار شرکت‌ها.
وی اعلام کرد که در حال حاضر شبکه کارگزاران پشتیبان تجاری‌سازی در پارک‌های استانی در حال شکل‌گیری است که می‌تواند به تسهیل مسیر حرکت از ایده به بازار کمک کند. علاوه بر این، شهیکی بر اهمیت توجه به ظرفیت بخش خصوصی و نوآوری باز تأکید کرده و گفت که باید از تبادل دانش بین دانشگاه‌ها، شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران حمایت کنیم.
معاون وزارت علوم افزود که باید پارک‌ها را به تسهیل‌گران نوآوری تبدیل کنیم، مشابه تجربه جهانی که در آن پارک‌ها با استفاده از نوآوری باز، سرمایه‌گذاری خطرپذیر و شبکه‌های منتورینگ، مسیر رشد شرکت‌های نوپا را تسهیل کرده‌اند. همچنین، او به تحولات جهانی در حوزه‌هایی مانند هوش مصنوعی و زیست‌فناوری اشاره کرد و گفت این تحولات فرصت‌های جدیدی را برای رشد فراهم می‌کند.
در بخش دیگر، رسول لطفی، معاون وزارت ارتباطات، به اهمیت شبکه ملی اطلاعات به عنوان ستون فقرات حاکمیت دیجیتال و دفاع از استقلال دیجیتال کشور اشاره کرد. وی تاکید کرد که شبکه ملی اطلاعات باید فراتر از فیلترینگ، به عنوان ابزاری برای مدیریت اقتصاد و مقابله با بحران‌ها عمل کند.
مصطفی مافی، رئیس پارک فاوا، نیز از نقش حیاتی اقتصاد دیجیتال در تحول اقتصادی کشور سخن گفت و افزود که سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی در برنامه هفتم توسعه به ۱۰ درصد رسیده است. وی همچنین به برنامه‌های پارک فاوا برای حمایت از استارتاپ‌های فعال در این حوزه اشاره کرد و تأکید کرد که همکاری با پارک‌های استانی برای پیشبرد این برنامه‌ها ضروری است.
مرزهای شرعی استفاده از سلاح‌های پیشرفته
در چهارمین کرسی علمی - ترویجی مجتمع حوزوی امام رضا(ع) که با همکاری پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی سوم آبان‌ماه برگزار شد، موضوع «اسلحه کشتار جمعی» مورد بحث قرار گرفت.
حجت‌الاسلام احمد شفیعی‌نیا، سرپرست پژوهشکده فقه و علوم انسانی، به تبیین دیدگاه اسلام درباره این سلاح‌ها پرداخت.
وی با استناد به آیات قرآن و اصول فقهی مانند «قاعده نفی سبیل» و «وجوب دفع ضرر»، به بررسی حکم شرعی ساخت، نگهداری و استفاده از این سلاح‌ها پرداخت.
شفیعی‌نیا تأکید کرد که اسلام به طور کلی به صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز تأکید دارد، اما در شرایط اضطراری و تهدیدات جدی، جواز دفاع مشروع با ابزارهای پیشرفته می‌تواند مورد قبول باشد.
در ادامه، حجت‌الاسلام مصطفی اسکندری، ناقد جلسه، بر لزوم تعریف دقیق سلاح‌های کشتار جمعی و پیامدهای غیرقابل کنترل آن تأکید کرد و خواستار ادله مستند برای نقض دیدگاه مشهور فقها مبنی بر حرمت این سلاح‌ها شد.
همچنین حجت‌الاسلام مهدی گرامی‌پور، ناقد دیگر، به عدم قابلیت کنترل پیامدهای این سلاح‌ها و تجربه جهانی از خودداری کشورها از استفاده عملی از آنها اشاره کرد.
شفیعی‌نیا در پاسخ، توضیح داد که دیدگاه او صرفاً در چارچوب شرایط اضطراری و با توجه به حفظ کیان مسلمانان مطرح شده است و استفاده از این سلاح‌ها باید تحت نظارت حکومت اسلامی و با کنترل پیامدها صورت گیرد.
دبیر علمی نشست نیز این جلسه را آغازگر پژوهش‌های عمیق‌تر در حوزه فقه، عقلانیت و سیاست‌گذاری در خصوص سلاح‌های کشتار جمعی دانست.
بررسی دیدگاه انتقادی قرآن كريم به تثلیث
در کرسی ترویجی «خدای سه‌گانه؛ بررسی دیدگاه انتقادی قرآن کریم به تثلیث» چهارم آبان‌ماه که از سوی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم برگزار شد، حجت‌الاسلام علی اسدی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی، به نقد عقیده تثلیث در مسیحیت پرداخت.
اسدی بیان کرد که تثلیث در مسیحیت مفهومی پیچیده دارد و قرآن کریم با استناد به آیات مختلف، نظیر عدم شریک و فرزند برای خدا، این عقیده را رد کرده است.
وی تأکید کرد که قرآن به بشری بودن عیسی(ع) و ویژگی‌های انسانی او همچون خوردن، خستگی و گریه، اشاره دارد و این موارد را در تضاد با نظریه تثلیث که عیسی را هم‌زمان هم خدا و هم انسان می‌داند، می‌داند.
اسدی توضیح داد که قرآن کریم معجزات عیسی را به قدرت خداوند نسبت می‌دهد و بیان کرد که مسیحیان باید توجه داشته باشند که معجزات او در حقیقت با اذن خداوند انجام شده است. از جمله آیه‌ای که در آن عیسی به طور شفاف از «بنده خدا» بودن خود سخن می‌گوید، برخلاف تفسیری که مسیحیان برای اثبات الوهیت عیسی مطرح می‌کنند.
اسدی همچنین به آیات قرآن اشاره کرد که تثلیث را به عنوان یک عقیده کفرآمیز معرفی می‌کند و هیچ‌گاه الوهیت برای عیسی(ع) مطرح نشده است.
در ادامه، حجت‌الاسلام سیدمحمد سلطانی به عنوان ناقد، با تأکید بر تفاوت‌های مفهومی در فهم تثلیث در مسیحیت، اشاره کرد که مسیحیان به تثلیث به معنای سه‌گانه بودن خداوند اعتقاد دارند و نه سه خدایی.
وی همچنین به تفسیرهای مختلف از آیات قرآن و متون مسیحی اشاره کرد و بحث کرد که آیا قرآن در حال نقد تثلیث رایج است یا تثلیث خاص فرقه‌های مسیحی در زمان نزول قرآن.
اسدی در پاسخ به انتقادات، گفت که مسیحیان تلاش کرده‌اند تا تبیینی از تثلیث ارائه دهند که با توحید سازگار باشد، اما این تلاش‌ها ناکام مانده است.
وی توضیح داد که از دیدگاه قرآن، تثلیث و سه‌گانه بودن خداوند مغایر با توحید است و قرآن هیچ‌گاه تثلیث رایج را به رسمیت نمی‌شناسد.
حاج‌آقا مصطفی؛ فقیهِ آزاداندیش
حجت‌الاسلام والمسلمین مسیح بروجردی، استاد حوزه علمیه، چهارم آبان‌ماه در نشست علمی «آزاد اندیشی علمی حاج آقا مصطفی خمینی» که در قم برگزار شد، در خصوص ویژگی‌های علمی حاج آقا مصطفی و رویکرد او به علم و فلسفه سخن گفت.
محمد کرمی‌نیا، دانش‌آموخته فلسفه و کلام امامیه، در یک برنامه ویژه به مناسبت ولادت حضرت زینب(س) در دانشگاه آزاد اسلامی، جایگاه زن در اسلام و پیام حضرت زینب(س) را از منظر فلسفی و اندیشه‌محور بررسی کرده است. در ادامه، مهمترین نکات سخنان ایشان را می‌توان به این صورت خلاصه کرد:
-
پیام حضرت زینب(س) در مواجهه با تجدد و سنت:
کرمی‌نیا به جایگاه حضرت زینب(س) به عنوان زنی آگاه، بصیر و دارای رسالت اشاره می‌کند که از میان تاریخ برخاست تا معنای واقعی زن بودن را از نو تعریف کند. حضرت زینب(س) نه تنها به عنوان یک زن، بلکه به عنوان یک فقیه، مفسر و فیلسوف، در برابر بحران‌ها ایستاد و از میان ویرانی‌ها معنای مقاومت و حقیقت را استخراج کرد. -
زن بودن در نگاه زینب(س):
در دنیای امروز، تصویر زن تحت دو تحریف قرار دارد: یکی، زن مطیع سنت‌های بی‌روح و دیگری، زن گرفتار مصرف‌گرایی مدرن. حضرت زینب(س) در این میان به عنوان الگویی روشن و مستقل ظاهر می‌شود که نه تنها آزادی را در رهایی از معنا نمی‌بیند، بلکه در وفاداری به معنای راستین می‌یابد. او به انسان‌ها نشان داد که زن می‌تواند حامل رسالت باشد و هویت زنانه‌اش را بدون قربانی کردن در برابر هیچ ایدئولوژی حفظ کند. -
سخنرانی در مجلس یزید:
کرمی‌نیا به سخنان حضرت زینب(س) در مجلس ابن زیاد و در کاخ یزید اشاره می‌کند که نه تنها یک خطابه احساسی، بلکه تأملی فلسفی در باب عدالت و آزادی انسان بود. حضرت زینب(س) از مرزهای جنسیت عبور کرده و به سطحی از آگاهی رسید که می‌توانست حقیقت را فریاد بزند. -
زن بودن، نه ضعف بلکه برخاستن از ویرانی:
حضرت زینب(س) به عنوان یک زن، نه به معنای سوختن در برابر رنج، بلکه به معنای برخاستن و ایستادن در برابر ظلم و فساد شناخته می‌شود. او با تمام دردها و رنج‌ها، تاریخ را بر دوش کشید و ثابت کرد که زن بودن یعنی آگاهی و ایستادگی در برابر تهدیدها و چالش‌های بزرگ. -
زینب، الگویی برای پرستاران:
کرمی‌نیا به ویژگی‌های حضرت زینب(س) اشاره کرده و او را الگویی برای پرستاران می‌داند. پرستاران نه تنها به‌خاطر دست‌های شفابخش خود، بلکه به‌خاطر روحیه‌ای که از حضرت زینب(س) به ارث برده‌اند، مورد احترام قرار می‌گیرند. آنها در شرایط سخت و در میان داغ و جراحت، از دل رنج‌ها معنا می‌آفرینند. -
زن و فلسفه انسان:
حضرت زینب(س) را نه تنها به عنوان یک چهره تاریخی، بلکه به عنوان مفهومی زنده و فلسفی در نظر می‌گیرد که می‌تواند در هر زن امروز تجلی یابد. او نشان می‌دهد که زن باید نه تنها در برابر رنج‌ها ایستادگی کند، بلکه با عقل و ایمان خود به خلق معنا و حقیقت بپردازد. -
زینب، مفهوم زن آگاه:
کرمی‌نیا بر این نکته تأکید می‌کند که اگر بخواهیم از زن سخن بگوییم، باید از حضرت زینب(س) شروع کنیم. زینب نه تنها یک شخصیت تاریخی است، بلکه نماد زن آگاه، مقاوم و اندیشمند است که با خرد و ایمان خود در برابر چالش‌های بزرگ ایستاد و حقیقت را فریاد زد. -
دعوت به تفکر و اندیشیدن در مورد حضرت زینب(س):
کرمی‌نیا در پایان سخنان خود به اهمیت اندیشیدن در مورد حضرت زینب(س) اشاره می‌کند. او معتقد است که باید زینب را فهمید، نه فقط ستود. زیرا هر زن که پیام زینب را درک کند، از حاشیه به متن، از ضعف به رسالت و از تقلید به آفرینش گام می‌گذارد.
این سخنان به‌خوبی نشان می‌دهد که حضرت زینب(س) نه تنها در تاریخ اسلام، بلکه در اندیشه‌های فلسفی و اجتماعی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. اگر بخواهیم از زن سخن بگوییم، باید از پیام حضرت زینب(س) آغاز کنیم.
خطبه قاصعه و راهنمایی برای زندگی پاکیزه و علوی‌مدار
کتاب «تفسیر ساختار معنایی سوره یوسف(ع)» اثر سیدسلمان صفوی، ادامه مجموعه‌ای از تفاسیر است که به بررسی ساختار معنایی سوره‌های مختلف قرآن پرداخته است. این پژوهش با استفاده از روش «ساختار معنایی هرمنوتیکی»، به تحلیل انسجام معنایی سوره یوسف می‌پردازد و نشان می‌دهد که این سوره نه تنها یک روایت تاریخی، بلکه یک راهنمای عرفانی است که سفر روح انسان را از تاریکی به نور، از زندان به مقام وزارت، به تصویر می‌کشد.
در کتاب، صفوی به بررسی ایزوتوپی‌های مختلف سوره یوسف (از جمله واژگانی، موضوعی، عرفانی و بلاغی) پرداخته و آن را به عنوان یک نمونه عالی از هنر روایت‌گری قرآن معرفی کرده است. از نظر نویسنده، سوره یوسف به زیبایی شناسی ادبیاتی و تعالیم اخلاقی و عرفانی می‌پردازد و عناصر مختلفی چون تعلیق، نمادپردازی، گفت‌وگوی اثرگذار و شخصیت‌پردازی روانی را در خود دارد.
در فصول مختلف کتاب، سوره یوسف از جنبه‌های مختلف تحلیل می‌شود: در فصل اول، معرفی کلی سوره و آیات معروف آن بررسی می‌شود؛ در فصل دوم، ساختار معنایی سوره از طریق دسته‌بندی آیات و تحلیل روابط بین بخش‌ها توضیح داده می‌شود؛ در فصل سوم، ایزوتوپی‌ها و مفاهیم مختلف سوره مورد توجه قرار می‌گیرد؛ در فصل چهارم، احادیث مرتبط با سوره یوسف نقل می‌شود؛ در فصل پنجم، به تبیین جلوه‌های هنری سوره یوسف و نقش آن در تقویت ساختار معنایی و روایی پرداخته می‌شود. در نهایت، در فصل پایانی، به نقش حضرت یوسف(ع) در تعامل با نظام سیاسی قدرت و پیروی از الگوی اصلاح از درون اشاره می‌شود.
صفوی در جمع‌بندی کتاب می‌نویسد که سوره یوسف علاوه بر انسجام ظاهری، انسجام معنایی نیز دارد و روابط بین بخش‌های مختلف سوره از طریق «تناسب هم‌جواری» و «تناسب ترکیب حلقوی» برقرار شده است. این سوره بر مفاهیم کلیدی چون توحید، نبوت، صبر، عشق، بخشش و اصلاحات تمرکز دارد و سرنوشت اقوام پیشین را به‌عنوان موعظه‌ای برای ایمان و عمل صالح معرفی می‌کند.
این اثر توسط سیدسلمان صفوی، پژوهشگر و دانش‌آموخته فلسفه و هنر، تألیف شده و در دسترس علاقه‌مندان به مطالعه قرآن و تفاسیر ساختاری قرار گرفته است.
زهره باقریان، عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده، دوشنبه 5 آبان‌ماه در نشست علمی «تحلیل خطبه‌های حضرت زینب(س) بر اساس جنسیت» به تحلیل زبان و جنسیت در خطبه‌های حضرت زینب(س) پرداخت و نشان داد که خطبه‌های ایشان، با وجود استفاده از زبان و استعاره‌های زنانه، در حقیقت از موضع قدرت و گفتمان مقاومت شکل گرفته‌اند، نه از موضع ضعف.
در ابتدا، باقریان به تعامل میان زبان، قدرت و جنسیت اشاره کرد و توضیح داد که نظریات فمنیستی مختلفی در زمینه زبان زنان وجود دارد، از جمله نظریه لیکاف که معتقد است زبان زنان به دلیل ویژگی‌های خاصی چون احتیاط و انعطاف، فرودست‌تر از زبان مردانه است. اما در تحلیل خطبه‌های حضرت زینب(س)، این رویکردهای فمنیستی به چالش کشیده می‌شود.
وی به طور خاص به خطبه کوفه اشاره کرد و گفت: این خطبه حول دو محور مرکزی، یعنی پیامبر(ص) و ندامت، اشک و گریه، شکل گرفته است. در این خطبه، حضرت زینب(س) با تکرار واژگانی همچون اشک، ناله، گریه، و ضمایر «ما» و «شما»، به مقابله با طایفه‌ای پرداخته که از نظر ایشان در رفتارهایشان از ارزش‌های انسانی و دینی فاصله گرفته‌اند. از نظر باقریان، حضرت زینب(س) در این خطبه به طور نمادین و استعاری ساختار کلیشه‌ای فرهنگ عربی جاهلی را نقد کرده‌اند.
در ادامه، باقریان به ساختار خطبه‌های حضرت زینب(س) اشاره کرد و آن را بر اساس مفهوم خانواده اسلامی تحلیل کرد. وی توضیح داد که حضرت زینب(س) از ساختار خانواده به عنوان یک نهاد سیاسی برای نقد ساختار حاکمیتی که در آن زمان در کوفه برقرار بود، استفاده کرده‌اند. در واقع، حضرت با استفاده از استعاره‌هایی چون «جگر رسول خدا(ص) دریده‌اید» و «دامن شما با عمل شما پاک نمی‌شود»، ساختار اجتماعی و سیاسی کوفه را نقد کردند.
در بخش‌های دیگر سخنرانی، باقریان به تحلیل خطبه شام پرداخت و نشان داد این خطبه به نوعی تقابل میان گفتمان اسلام و کفر را بیان می‌کند. در این خطبه، حضرت زینب(س) به نقد حاکمیت یزید و جنایات او پرداخته و گفتمان مقاومت اهل بیت(ع) را به نمایش گذاشت.
باقریان در پایان به کارکرد سوگندها و قیود در خطبه‌های حضرت زینب(س) اشاره کرد و نشان داد که این سوگندها نه از سر ضعف، بلکه به عنوان ابزاری برای مقاومت و تقویت گفتمان حق به کار رفته‌اند. برخلاف نظریه لیکاف که معتقد است زنان از سوگند برای جبران ضعف خود استفاده می‌کنند، حضرت زینب(س) در خطبه‌هایشان سوگندهایشان را به عنوان ابزاری برای مشروعیت بخشی به گفتمان مقاومت و مقابله با حکومت نامشروع یزید استفاده کردند.
در مجموع، این تحلیل نشان می‌دهد که خطبه‌های حضرت زینب(س) نه تنها به زبان و جنسیت توجه دارند، بلکه به عنوان ابزاری برای نقد ساختارهای اجتماعی و سیاسی در دوران خود عمل کرده‌اند و در عین حال، مفاهیم دینی و معنوی را با قدرت به تصویر کشیده‌اند.
هرمونتیک در گذر قرن‌ها خواندنی شد
کانون فرهنگی رسالت در دوره پاییز، نشستی گفت‌وگومحور تحت عنوان «خاندان صدق» برگزار می‌کند. این نشست به روایتی نو از احادیث نبوی توسط مجید معارف، حدیث‌شناس و استاد دانشگاه الهیات تهران، پرداخته و هدف آن بررسی و واکاوی احادیث معتبر نبوی به‌گونه‌ای است که به نیازهای امروز جامعه و زندگی ما پاسخ دهد.
این رویداد هر یکشنبه اول هر ماه ساعت 16 در کانون رسالت برگزار می‌شود و علاقه‌مندان می‌توانند به‌صورت حضوری یا آنلاین در آن شرکت کنند. آدرس حضوری کانون رسالت در تهران، دریان نو، تقاطع خیابان زنجانی شمالی و سروش، جنب مسجدالنبی است. برای شرکت آنلاین، لینک مربوطه در skyroom.online به آدرس: https://skyroom.online/ch/resalatcenter/khandan.sedgh قابل دسترسی است.
نوسازی روش‌ها، راه رشد جامعه‌المصطفی
در دیدار شامگاه شنبه سوم آبان‌ماه حجت‌الاسلام علی عباسی، رئیس جامعه المصطفی، با کارکنان مرکز توسعه و امور راهبردی به مناسبت روز آمار، بر پیشگامی جامعه المصطفی در تفکر راهبردی و برنامه‌ریزی کلان در میان نهادهای حوزوی تأکید کردند.
عباسی گفت که این مجموعه باید با نوسازی روش‌ها و استفاده از فناوری‌های نوین، مسیر رشد و بهره‌وری را ادامه دهد.
رئیس جامعه المصطفی همچنین به نقش کلیدی مرکز توسعه در جهت‌دهی به سیاست‌های کلان جامعه المصطفی اشاره کرد و تأکید کرد در شرایط محدودیت منابع، اولویت‌بندی و استفاده از فناوری‌های نو برای کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری ضروری است.
وی چابک‌سازی سازمان را «ضرورتی اجتناب‌ناپذیر» خواند و گفت که این فرآیند باید با همکاری مؤثر میان صف و ستاد دنبال شود.
عباسی اصلاح ساختار اداری و اجرای نظام خبرگی را از اولویت‌های اساسی جامعه المصطفی برشمرد و از تلاش‌های کارکنان مرکز توسعه قدردانی کرد.
در ابتدای جلسه، مهدی‌نژاد، رئیس مرکز توسعه، گزارشی از پروژه‌های جاری این مرکز ارائه داد و از جمله طرح‌های مهم را تدوین نظام یکپارچه‌سازی و ارتقای نظام ارزیابی عملکرد برشمرد.
وی همچنین از پیشرفت ۷۰ درصدی طرح چابک‌سازی سازمانی خبر داد و افزود که این طرح در دو ماه آینده تکمیل خواهد شد.
در پایان، کارکنان مرکز توسعه پیشنهادات و دیدگاه‌های خود را برای ارتقای کیفیت فعالیت‌های سازمان مطرح کردند.
جشنواره شیخ طوسی؛ پیوند پژوهش و تمدن
حجت‌الاسلام علی کاظمی، معاون پژوهشی پژوهشگاه بین‌المللی جامعه المصطفی و رئیس دبیرخانه جشنواره شیخ طوسی، یکشنبه 4 آبان‌ماه در گفت‌وگو با ایکنا به معرفی این جشنواره پرداخت و هدف اصلی آن را ارتقای سطح پژوهش‌های دینی-قرآنی و تولید علم اسلامی مطابق با نیازهای جهانی عنوان کرد.
جشنواره شیخ طوسی که از سال ۱۳۷۶ آغاز شده و تاکنون ۲۶ دوره آن برگزار شده، به شناسایی و تقدیر از پژوهشگران برجسته در جامعه المصطفی اختصاص دارد.
این جشنواره با هدف تعمیق نگاه اسلامی به علوم انسانی، ارتقای کیفیت و کمیت آثار پژوهشی، و تقویت ظرفیت‌های علمی طلاب و پژوهشگران جامعه المصطفی، هر ساله برگزار می‌شود.
حجت‌الاسلام کاظمی تأکید کرد جشنواره شیخ طوسی به شناسایی و پژوهش مسائل جهانی اسلام و ارزیابی روند تولید علم دینی در المصطفی پرداخته و از پژوهشگران برای ارسال آثار دعوت به عمل آورد.
در این دوره، آثار منتشر شده در سال ۱۴۰۳، شامل کتاب‌ها، مقالات علمی و پایان‌نامه‌ها، مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. بخش ویژه جشنواره نیز به بررسی نقش عدالت و مقاومت در تحقق تمدن نوین اسلامی اختصاص دارد، که از پژوهشگران دعوت می‌کند مقالات خود را در این زمینه ارسال کنند.
پژوهشگران و طلاب جامعه المصطفی می‌توانند آثار خود را تا پایان آبان‌ماه ۱۴۰۴ از طریق پایگاه اینترنتی جشنواره ارسال کنند.
این جشنواره با داوری علمی و مشارکت مراکز پژوهشی بین‌المللی برگزار می‌شود و فرصت مناسبی برای معرفی بهترین پژوهش‌های اسلامی و گسترش تعاملات علمی میان نخبگان حوزه و دانشگاه در جهان اسلام است.
کتاب «اعجاز نظم فارسی؛ گونه‌شناسی تفسیرهای منظوم قرآن» نوشته محمد محمدی، به تحلیل سیزده تفسیر منظوم قرآن به زبان فارسی پرداخته است.
این آثار، بیشتر مربوط به دوره‌های صفوی تا قاجار و با تمرکز بر تفاسیر صوفیانه هستند.
این کتاب با رویکردی روش‌مند و بر اساس نظریه ژانر، به شناسایی و بررسی نوع خاصی از ادبیات تفسیری فارسی که در آن نظم نه تنها ابزاری برای بیان، بلکه به‌عنوان عرصه‌ای برای تجربه معنوی و تأویل باطنی قرآن تلقی شده، می‌پردازد.
ساختار کتاب شامل چهار فصل است:
-
کلیات و چهارچوب نظری: در این فصل، به شکل‌گیری تفاسیر منظوم و مراحل شناسایی ژانر پرداخته شده است.
-
چشم‌اندازهای تاریخی، فرهنگی و اجتماعی: در این فصل، شرایط اجتماعی و فرهنگی که منجر به شکل‌گیری تفاسیر منظوم شدند، بررسی شده است.
-
ممیزهای صوری و معنایی: نویسنده به تحلیل عبارات و مصطلحات کلیدی مانند «گوش کردن» و «ترجمان» پرداخته و نقش نظم در نشر اندیشه‌های دینی را بررسی کرده است.
-
تحدی و وحی موازی: در این فصل، نظم به‌عنوان تجربه وحی و چگونگی ایجاد مدعای اعجاز در تفاسیر منظوم مورد پژوهش قرار گرفته است.
کتاب در نهایت، با تأکید بر ژانر و گونه‌های دو رگه تفاسیر منظوم صوفیانه و تأثیرات گسترده آن، به پایان می‌رسد.
این اثر با ۱۹۲ صفحه و قیمت ۶۰۰ هزار تومان توسط نشر علمی منتشر شده است.
اجرای طرح «مثل خمینی» از سوی خانه طلاب جوان
حجت‌الاسلام کاظم‌زاده، مجری طرح استانی «مثل خمینی»، در گفتگو با ایکنا به اجرای این طرح در مدارس علمیه کشور اشاره کرد و بر اهمیت احیای هویت طلبگی در سایه پیروی از مکتب امام خمینی(ره) تأکید کرد.
وی گفت برای تقویت روحیه و کارآمدی طلبگی باید نام و مرام امام حفظ و در مسیر آن حرکت کرد، زیرا مکتب امام عامل وحدت و پویایی در حوزه‌های علمیه است.
در ادامه، کاظم‌زاده به سفر یک‌روزه اعضای خانه طلاب جوان قم به استان یزد اشاره کرد و گفت: در این سفر نشست‌هایی با مدیران مدارس علمیه برگزار شد که در آنها به نقش امام در بازتعریف هویت روحانیت و وظایف طلبه انقلابی پرداخته شد.
همچنین از مدارس علمیه مختلف یزد بازدید به عمل آمد و مباحثی نظیر ارتباط اجتهاد و اداره جامعه اسلامی در پرتو اندیشه‌های امام مطرح شد.
وی افزود که استقبال طلاب از اردوهای «مثل خمینی» در سطح کشور بسیار بود و برخی از طلاب حتی سه سال پیاپی در این اردوها شرکت کرده‌اند. این اردوها تأثیر زیادی در تقویت هویت و روحیه طلبگی داشته است. علاوه بر این، توافقاتی برای برگزاری دوره‌های تخصصی در مدارس علمیه یزد در زمینه‌های هویت طلبگی و شخصیت امام خمینی(ره) صورت گرفته است.
کاظم‌زاده در پایان سفر خود از مدارس علمیه میبد و اردکان نیز بازدید کرد و بر اهمیت الگوسازی از روحانیون شاخص و انقلابی تأکید نمود.
وی همچنین در دیدار با طلاب مدرسه عالی خان یزد، اهداف طرح «مثل خمینی» را تبیین کرده و از طلاب خواست تا از سیره و سبک زندگی امام راحل(ره) پیروی کنند.
اعلام نتایج بخش معارف قرآن و حدیث جشنواره قرآنی و حدیثی المصطفی(ص)
سی‌ویکمین جشنواره قرآنی و حدیثی المصطفی (ص)، با هدف ترویج معارف قرآن و اهل‌بیت(ع) و شناسایی نخبگان قرآنی میان طلاب و دانش‌پژوهان جامعه‌المصطفی، برگزار شد. در این جشنواره، بخش معارف قرآن و حدیث (کتبی) برگزار و نتایج مرحله مقدماتی اعلام شد.
بر اساس اطلاعیه دبیرخانه جشنواره، در مرحله مقدماتی این بخش، قرعه‌کشی بین تمامی راه‌یافتگان به مرحله نهایی انجام شد. در این قرعه‌کشی، به تعدادی از برگزیدگان کارت هدیه ۵ میلیون ریالی اهدا می‌شود.
این جوایز شامل ۱۰ نفر از راه‌یافتگان مقطع تمهیدیه، ۲۰ نفر از راه‌یافتگان مقاطع کاردانی و کارشناسی و ۲۰ نفر از راه‌یافتگان مقاطع ارشد و دکتری است.
کارت هدیه برندگان در مراسم اختتامیه جشنواره همراه با سایر جوایز اهدا خواهد شد. این اقدام به‌منظور قدردانی از تلاش و حضور فعال شرکت‌کنندگان در بخش کتبی جشنواره است.
آزمون مرحله نهایی بخش معارف قرآن و حدیث برای راه‌یافتگان در تاریخ شنبه ۲۴ آبان‌ماه به‌صورت حضوری برگزار می‌شود. اطلاعات تکمیلی درباره مکان برگزاری و جزئیات اجرایی آزمون، از طریق کانال اداره کل قرآن و حدیث جامعه المصطفی(ص) به نشانی @quran_miu اطلاع‌رسانی خواهد شد.
همایش مبانی علمی و فلسفی هوش مصنوعی برگزار می‌شود
همایش «مبانی علمی و فلسفی هوش مصنوعی» در فرهنگستان علوم برگزار می‌شود.
این همایش با سخنرانی جواد صالحی، عضو پیوسته و رئیس گروه کوانتوم و هوش مصنوعی فرهنگستان علوم، با بیان اهداف و محورهای همایش آغاز خواهد شد.
سپس، عماد فاطمی‌زاده، رئیس دبیرخانه ستاد توسعه فناوری و کاربرد هوش مصنوعی، به تشریح برنامه تقسیم کار در این زمینه می‌پردازد.
احمدرضا شرافت، عضو گروه کوانتوم و هوش مصنوعی فرهنگستان، درباره فرصت‌ها و چالش‌ها برای بالندگی ایران در حوزه هوش مصنوعی سخن خواهد گفت.
حمیدرضا ربیعی، عضو وابسته گروه کوانتوم و هوش مصنوعی، به سیر تکاملی و افق‌های آینده هوش مصنوعی می‌پردازد.
در ادامه، آیت‌الله سیدمصطفی محقق داماد به بحث درباره هوش مصنوعی از دیدگاه فلسفه اسلامی خواهد پرداخت.
همچنین، سیدسعیدرضا عاملی، عضو وابسته و رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم، در مورد فلسفه هوش مصنوعی عمومی و امتداد هوش طبیعی انسانی سخنرانی خواهد کرد.
این برنامه در تاریخ چهارشنبه ۲۱ آبان ۱۴۰۴، از ساعت ۸:۳۰ تا ۱۲:۳۰ در تالار استاد رضا داوری اردکانی فرهنگستان علوم برگزار می‌شود.
علاقه‌مندان می‌توانند به صورت مجازی از طریق آدرس https://www.shyroom.online/ch/ias/quantum.ai در همایش شرکت کنند.
بازخوانی نظریه‌های پایان تاریخ در پرتو قرآن و اندیشه موعودباوری
حجت‌الاسلام والمسلمین رضا مهدیانفر ششم آبان‌ماه در نشست علمی «واپسین روزهای تاریخ در قرآن»، به نقد نظریات غربی درباره پایان تاریخ پرداخت.
وی به تئوری‌هایی مانند نظریه هانتینگتون در مورد درگیری تمدن‌ها، و نظریه تافلر درباره انقلاب‌های بنیادین اشاره کرد که پایان تاریخ را ناشی از انقلاب‌های صنعتی و عصر اطلاعات می‌دانند.
مهدیانفر این نظریات را رد کرد و آنها را تلاش‌هایی برای تحمیل تمدن غربی و لیبرال دموکراسی بر جهان دانست.
وی همچنین به تفاوت بین جهانی‌شدن و جهانی‌سازی پرداخت و توضیح داد جهانی‌شدن یک فرایند طبیعی است، در حالی که جهانی‌سازی یک تلاش عمدی برای تسلط بر دیگر فرهنگ‌ها است. در مقابل، اسلام را به عنوان یک حقیقت جهانی و فراگیر دانست که ریشه در متون آسمانی، فطرت و عقلانیت دارد.
مهدیانفر بر این نکته تأکید کرد پایان تاریخ از نظر اسلامی با غلبه حق و عدالت در جهان همراه خواهد بود.
وی با اشاره به شواهد علمی و تجربی، به ناکارآمدی و زوال تمدن‌های غربی، از جمله لیبرال دموکراسی، اشاره کرد و آن را نشانه‌ای از افول این تمدن‌ها دانست.
همچنین به اشتیاق انسان‌ها به عدالت و حکومت صالحان اشاره کرد و توضیح داد این تجربیات، به‌ویژه در تاریخ بنی‌اسرائیل، نشانه‌هایی از تحقق وعده الهی هستند.
در پایان، مهدیانفر پایان تاریخ را به معنای تحقق حکومت صالحان بر اساس توحید و عدالت دانست که در آن کفر نابود می‌شود و جامعه‌ای مبتنی بر توحید و عدل تشکیل می‌شود و این تحول را امیدبخش و الهام‌بخش برای مستضعفان دانست.
حجت‌الاسلام و المسلمین کریمی‌نیا، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، در نقد مهدیانفر گفت عنوان «واپسین روزهای تاریخ» با «پایان تاریخ» تفاوت دارد و باید مفهوم دقیق‌تری از پایان تاریخ در قرآن ارائه شود.
وی معتقد بود عصر ظهور حضرت مهدی (ع) آغاز تاریخ جدید است، نه پایان تاریخ، و ظهور ایشان آغاز حکومت الهی و پایان سلطه قدرت‌های استکباری خواهد بود.
چهار محور اندیشه سیاسی نائینی از نگاه رهبر معظم انقلاب
حجت‌الاسلام والمسلمین نجف لکزایی دوشنبه پنجم آبان ماه در نشست علمی «دوراهی حکمرانی» بر اهمیت بازخوانی اندیشه‌های سیاسی آیت‌الله نائینی و نقش آنها در بازسازی نظریه اسلامی حکمرانی و عدالت تأکید کرد.
وی با اشاره به دیدار اخیر استادان و پژوهشگران با مقام معظم رهبری، اظهار کرد که رهبر انقلاب در بیانات خود به اهمیت اندیشه نائینی و اثر ماندگار او، کتاب «تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله»، به‌عنوان متنی بنیادین در اندیشه سیاسی اسلام اشاره کردند.
لکزایی سپس به تحلیل رهبر انقلاب از اندیشه سیاسی نائینی پرداخت و چهار محور اساسی آن را برشمرد:
-
ضرورت تشکیل حکومت اسلامی
-
محوریت ولایت در ساختار سیاسی
-
نظارت عمومی مردم از طریق مجلس
-
حاکمیت قانون با تأیید فقها
این مؤلفه‌ها به عنوان عناصر بنیادین حکمرانی عادلانه در فقه سیاسی شیعه مطرح شدند.
وی در ادامه، مفهوم عدالت در اندیشه نائینی را توضیح داد و گفت نائینی فلسفه وجودی حکومت اسلامی را مقابله با سه نوع ظلم می‌دانست: ظلم به خدا، ظلم به امام معصوم(ع)، و ظلم به مردم.
نائینی مشروطه را مقدمه‌ای برای گذار از استبداد و حرکت به سوی حکومت عدل اسلامی می‌دانست، نه هدف نهایی.
حجت‌الاسلام لکزایی با استناد به آیات قرآن، به تبیین مفهوم ظلم و عدالت در حکمرانی پرداخت و گفت: در قرآن، ظلم باعث فساد و تاریکی اجتماعی می‌شود. جامعه‌ای به نور الهی می‌رسد که در سیاست‌گذاری‌های خود عدالت را رعایت کند. اصل قرآنی «لَا تَظْلِمُونَ وَ لَا تُظْلَمُونَ» باید در تمام ساحت‌های حکمرانی، به‌ویژه در عرصه اقتصادی، مبنای تصمیم‌سازی باشد.
وی همچنین تأکید کرد بازخوانی اندیشه‌های فقهای بزرگ شیعه، مانند اندیشه‌های نائینی، می‌تواند پشتوانه نظری حکمرانی اسلامی در عصر حاضر را تقویت کرده و مسیر تحقق عدالت اجتماعی و سیاسی را هموار کند.
دیگر رویدادها به اختصار
حضرت زینب (س)، قهرمان صبر و شجاعت امت اسلام است
روانشناسی اسلامی در هندسه معرفت دینی روانه بازار کتاب می‌شود
آغاز پیش ثبت نام عمره مفرده ویژه طلاب و روحانیون اهل سنت
بررسی راهکارهای ارتقای نقش رسانه‌ها در گسترش فرهنگ انس با قرآن
هم‌افزایی دانشگاه و صنعت در نگاه تحول‌گرا به حوزه زیست‌فناوری دریایی
انتصاب دبیر جدید ستاد همکاری‌های حوزه و آموزش و پرورش
ضرورت توسعه فرهنگی و اقتصادی قم از نگاه مرجع تقلید
اعلام مراسم وداع و تشییع آیت‌الله مقدم قوچانی
«مسجد» آخرین مکانی بود که شهید علی‌وردی قبل از شهادت رفت
فارابی مهمترین رکن تمدن را عقیده و باور می‌داند
نخستین پیش‌نشست کودکی و تفکر در فرهنگ ایرانی برگزار می‌شود
انتهای پیام
