ملی‌گرایی؛ واژه‌ای غربی برای ایجاد تفرقه میان مسلمانان
گروه بین‌الملل: ظفر بنگاش گفت: ملی‌گرایی توسط غربی‌ها برای جداسازی مسلمانان مناطق مختلف و سلطه بر آنان در قرون 18 و 19 ساخته شد ولی مسلمانان با پذیرش این مفهوم غربی، سعی کردند از آن به عنوان ابزاری برای مقابله با تجربه تلخ استعمار نظامی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی استفاده کنند.
ظفر بنگاش، مفسر، روزنامه‌نگار، مدیر مؤسسه تفکر اسلامی معاصر در کانادا، رئیس انجمن اسلامی منطقه یورک و امام مسجد یورک تورنتو در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با بیان این مطلب گفت: شناخت صحیح دلایل عدم اتحاد مسلمانان به منظور درمان این مسئله مهم، امری واجب است. عواملی که سبب عدم اتحاد مسلمانان شده‌اند هم درونی و هم بیرونی هستند.
وی افزود: چهار عامل ملی‌گرایی، امپریالیسم، صهیونیسم و فرقه‌گرایی، عوامل به وجود آمدن تفرقه میان مسلمانان است.
ملی‌گرایی؛ واژه‌ای ساختگی توسط استعمار
ظفر بنگاش با بیان اینکه ملی‌گرایی مفهومی بیگانه با اسلام است، گفت: این مفهوم توسط غربی‌ها برای جداسازی مسلمانان مناطق مختلف و سلطه بر آنان در قرون 18 و 19 ساخته شد و برعکس، مسلمانان با پذیرش این مفهوم ساخته شده توسط استعمارگران، سعی کردند از آن به عنوان ابزاری برای مقابله با تجربه تلخ استعمار نظامی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی استفاده کنند.
وی افزود: جلال آل احمد در کتاب غربزدگی تشریح می‌کند که آنچه ما امروز شاهد آن هستیم، استعمار ذهنی است. مردم در جهان سوم به قیمت تاریخ، فرهنگ و آداب و سنن خود شیفته غرب شده‌اند. نخبگان جوامع اسلامی داوطلبانه مفاهیم سیاسی غربی را پذیرفته‌اند و حتی گفتمان و شیوه‌های استعمارگران را برای «مقابله با استعمار آنها» به کار می‌برند، شیوه‌هایی که خود منجر به ایجاد چنین خرابی‌هایی در کشورهایشان شده است. مفاهیم و شیوه‌هایی که در قرآن کریم و متون اسلامی هیچ جایی ندارند.
بنگاش گفت: هنگامی که این نخبگان جوامع اسلامی قدرت را در دست می‌گیرند به این دلیل که این مفاهیم در ذهن آنها جای گرفته، خود به اجرای شیوه‌های استعماری در جوامع خود می‌پردازند، در حالی که به صاحبان و سازندگان این مفاهیم استعماری وابسته می‌مانند.
وی توضیح داد: به عنوان مثال فلسطین امروز تحت اشغال رژیم صهیونیستی است و فلسطینیان به شدت در حال رنج کشیدن هستند زیرا مسلمانان سم ملی‌گرایی را نوشیده‌اند و حاکمان عرب تنها به فکر منافع ملی خود هستند. در نتیجه آنها هیچ علاقه‌ای به نگرانی در مورد وضعیت مردم فلسطین ندارند. همین وضعیت برای مسلمانان دیگر نقاط جهان یعنی کشمیر، میانمار و غیره نیز وجود دارد و آنان با سرکوب، اشغال، ظلم و ستم مواجه هستند.
امپریالیسم؛ نسخه مدرن استعمار برای تخریب جوامع اسلامی
این پژوهشگر مسلمان دومین عامل تفرقه مسلمانان را امپریالیسم نامید و گفت: امپریالیسم نسخه مدرن استعمار است که به همان اندازه بر جوامع اسلامی تأثیر مخرب دارد. هدف ضمنی امپریالیسم مانند استعمار، غارت منابع و امکانات جوامع هدف است.
وی افزود: اگر در گذشته کشورها مستقیماً اشغال می‌شدند اکنون از شیوه متفاوتی استفاده می‌شود و امپریالیست‌ها بدون صرف هزینه مالی و انسانی، با استفاده از مقامات دست‌نشانده اهداف خود را در کشور مورد نظر پیاده سازی می‌کنند که نمونه آن اقدامات آمریکا در خاورمیانه است.
بنگاش ادامه داد: تأثیر مخرب دیگر امپریالیسم، ایجاد تفرقه میان مسلمانان است. در جایی که وحدت و یا لااقل داشتن روابط دوستانه میان کشورها از مهم‌ترین اولویت‌ها است، امپریالیست‌ها با ایجاد اختلافات مصنوعی، مسلمانان را از هم دور نگه می‌دارند و قدرت آنان را به صفر می‌رسانند و در این راه ایجاد تمایلات ملی‌گرایی نیز نقش مهمی را برای آنان ایفا می‌کند.
صهیونیسم؛مخرب‌ترین ایدئولوژی
مدیر مؤسسه تفکر اسلامی معاصر در کانادا سومین عامل عدم اتحاد مسلمانان را صهیونیسم دانست و گفت: از میان همه ایدئولوژی‌هایی که در اواخر قرن نهم تا اوایل قرن دوازدهم ظهور کردند، مخرب‌ترین ایدئولوژی، صهیونیسم بود. صهیونیسم یک ایدئولوژی نژادپرستانه است که مانند یک خنجر به درون قلب مسلمانان فرو رفت.
وی افزود: ایدئولوژی صهیونیسم، پیچیده شده در میان کلمات و اصطلاحات موعودگرایانه بر این پایه کذب استوار است که فلسطین «سرزمینی بدون مردم» بود که به «مردم بدون سرزمین» یعنی یهودیان تعلق گرفت و این اساساً یک اقدام استعماری بود.
بنگاش ادامه داد: با این حال پروژه صهیونیسم در فلسطین موفق نمی‌شد مگر با تزریق سم ملی‌گرایی در بدنه امت اسلامی به ویژه در خاورمیانه.
ظفر بنگاش تأکید کرد: بنابراین تا زمانی که کل جهان اسلام علیه صهیونیسم به جرم نژادپرستی، سرقت سرزمین فلسطینیان و تداوم اشغال وحشیانه متحد نشوند، این رژیم با تغذیه از عدم اتحاد مسلمانان زنده می‌ماند و رشد می‌کند.
مدیر مؤسسه تفکر اسلامی معاصر کانادا گفت: در حقیقت بسیاری از رژیم‌های به اصطلاح اسلامی با ائتلاف نامبارک با صهیونیست‌ها برای باقی‌ماندن در قدرت، مردم فلسطین را از حقوق ابتدایی خود محروم کرده‌اند. مصلحت صهیونیست‌ها در متفرق نگه داشتن مسلمانان است. این واقعیت که در جهان اسلام رژیم‌هایی هستند که از روی میل صهیونیست‌ها را به قیمت منافع امت مسلمان، در آغوش می‌گیرند، نشان از نقش مخرب صهیونیسم و میراث مخرب استعمارگری و امپریالیسم دارد.
ظفر بنگاش افزود: در حقیقت، استعمار، امپریالیسم و صهیونیسم یک ایدئولوژی با نام‌های متفاوت هستند. هدف آنها نیز چیزی نیست جز غارت منابع جوامع هدف (از نفت و گاز و منابع طبیعی گرفته تا سرزمین) و متفرق نگه داشتن آنها تا نتوانند برای قدرت‌های غارتگر مشکلی ایجاد کنند.
فرقه‌گرایی؛ یکی از مشکلات اساسی جوامع اسلامی امروز
بنگاش چهارمین عامل عدم اتحاد مسلمانان را فرقه‌گرایی خواند و توضیح داد: اگر استعمار، امپریالیسم و صهیونیسم ایدئولوژی‌هایی بیگانه هستند که بر جوامع اسلامی تحمیل شده‌اند، فرقه‌گرایی یک مسئله کاملاً داخلی است. درست است که بیگانگان نیز هیزم به این آتش اضافه می‌کنند اما راه‌حل این مسئله در دستان خود مسلمانان است.
وی افزود: در ماه‌ها و سال‌های اخیر گفتمان فرقه‌گرایی و خشونت‌های ناشی از فرقه‌گرایی به یکی از مشکلات اصلی پیش‌روی مسلمانان تبدیل شده است. کشتارهایی به نام یک فرقه علیه مسلمانان بخشی دیگر صورت می‌گیرد.
این متفکر مسلمان گفت: به مسلمانان گفته می‌شود که فرقه‌گرایی یک مشکل تاریخی است که نمی‌توان بر آن غلبه کرد. چنین گفته‌هایی بر خلاف شواهد تجربی است که نشان می‌دهد مسلمانان خواهان وحدت هستند. برای مثال، یک نظر سنجی از سوی مؤسسه سنجش افکار عمومی جهان (WorldPublicOpinion.org) نشان داده است که دو سوم مسلمانان جهان خواهان اتحاد همه کشورهای اسلامی و تبدیل شدن آنها به یک کشور واحد اسلامی هستند.
وی افزود: گرچه فرقه‌گرایی در میان عبارات دینی پیچیده می‌شود، اما در حقیقت یک سلاح سیاسی برای دستیابی به اهداف خاصی در کشورهای اسلامی است که از طریق برهم زدن اتحاد آنها محقق می‌شود. آن قدرت‌ها و گروه‌هایی که آتش فرقه‌گرایی را شعله‌ور می‌کنند همان‌هایی هستند که از مشروعیت لازم برخوردار نیستند اما می‌خواهند قدرت خود را حفظ کنند و فرقه‌گرایی ابزاری کارآمد برای مشغول کردن مسلمانان و پراکنده کردن ذهن آنان است.
بنگاش ادامه داد: مفسرانی که ادعا می‌کنند که فرقه‌گرایی یک مشکل تاریخی است و نمی‌توان بر آن غلبه کرد این حقیقت را نادیده می‌گیرند که مسلمانان مذاهب مختلف در بسیاری از جوامع امروز هم در کنار هم بدون کشمکش زندگی می‌کنند.
وی عنوان کرد: چرا فرقه‌گرایی در برخی بخش‌های جهان اسلام وجود دارد و در برخی دیگر وجود ندارد؟ بررسی دقیق این سوال مشخص می‌کند که فرقه‌گرایی به عنوان سلاحی برای ایجاد تفرقه میان مسلمانان در راستای اهداف سیاسی استفاده می‌شود. درست است که بیگانگان و رسانه‌های آنان نیز تلاش می‌کنند تا این مسئله را در اذهان مسلمانان جا بیندازند که اختلافات آنها عمیق و همیشگی است و تنها راه‌حل حذف طرف مقابل است اما حقیقت چیز دیگری است.
بنگاش تأکید کرد: درست است که افزایش فرقه‌گرایی و همچنین تأثیرات منفی ایدئولوژی‌های مخربی مانند استعمار، امپریالیسم و صهیونیسم، نگران‌کننده است، اما راه‌حل ما این است که باید توجه خود را به آنچه قرآن کریم در مورد وحدت می‌فرماید و راه‌های اجرای آن، متمرکز کنیم.
ادامه دارد ...
