از لحظه آغاز سفر تا هنگام بازگشت، گردشگر مسلمان نیاز به خدماتی دارد که بر اساس فرهنگ اسلامی باید به او ارائه شود. این خدمات شامل تدارک غذا، تسهیلات انجام فرائض، راهنمایی ویژه در طول سفر، مکان مناسب اقامتی، خدمات خاص بر اساس نوع مقصد گردشگری (سلامت، زیارت، تجارت، سیاحت و یا ماموریتهای شغلی، ورزشی، علمی و …) میشود.
مجموع این خدمات برای گردشگر مسلمان در قالب زنجیره «الزامات گردشگری حلال» قرار میگیرد. بنابراین تعریف، این گروههای شغلی با گردشگری حلال مرتبط میشوند: شرکتهای ترابری (هوایی، دریایی و زمینی که مسافران را جا به جا میکنند)، آژانسهای مسافرتی و تورگردانی، هتلها و مهمان پذیرها و مکانهای اقامتی، رستورانها، مراکز خرید و عرضه کالاها که مسافران نیازها، هدایا یا سوغات خود را از آنجا تهیه میکنند.
نظارت و مراقبت از این زنجیره گسترده بر عهده مؤسسات اعطای گواهی حلال است که با مدیریت خود و کنترلهای خاص، زمینه ارائه خدمات حلال را در همه این بخشها فراهم میآورند و گردشگر با دیدن نام مؤسسه حلال و لوگوی آن اطمینان حاصل میکند که خدمات حلال به او ارائه خواهدشد.
ضمن آنکه این الزامات به مؤسسات ارائه دهنده خدمات که داوطلبانه اقدام به دریافت گواهی حلال داشتهاند، ابلاغ شده و آموزشهای لازم برای آنها گذاشته میشود. بدین ترتیب گردشگر مسلمان با خطوط هوایی سفر خواهدکرد که غذا و نوشیدنی حلال به او ارائه میشود. از ساعات شرعی و جهت قبله در هتل محل اقامت مطلع میشود، تور گردانها او را از فهرست رستورانهای حلال در محل اقامت آگاه میکنند و فروشگاههایی را معرفی میکنند تا بتوانند توشه سفر یا هدایا و سوغات حلال تهیه کند و مکانهای مخالف شرع در برنامه سفر او گنجانده نمیشود (مثل دیدار از بتکدهها در بعضی کشورهای آسیای جنوب شرقی) و مرکز تفریحی مناسب نیز به او اطلاع رسانی میشود.
این مجموعه خدمات اکنون در بعضی کشورها که در زمینه جذب گردشگر بسیار موفق هستند مثل ترکیه، تایلند و مالزی ارائه میشود و با عنوان حلال توریسم بخشهای خاصی را به ساختار گردشگری خود افزودهاند.
در کشور ما که تازه چند ماه پیش واژه گردشگری حلال توسط ریاست جمهوری مطرح شد، حرکتهایی آغاز شده و مؤسسه حلال جهانی با همکاری آژانسهای مسافرتی، هتلها، رستورانها و… ترتیباتی را برای ارائه این خدمات آماده کردهاست. حمایت مراکز رسمی گردشگری کشور میتواند این روند را تسریع کند تا از ظرفیتهای این کشور برای جذب گردشگران مسلمان استفاده بهینه به عمل آید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
عبدالحسین فخاری
دبیرکل موسسه حلال جهانی