افزایش بهره‌وری موقوفات با ایجاد «بانک وقف»
گروه اقتصاد: عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی معتقد است، اگر بانک وقف تأسیس شود این بانک علاوه بر تجمیع منابع خود موقوفات، حرکت عظیمی از جهت گردش پول است که البته باید در چارچوب قوانین بانکداری و زیر نظر بانک مرکزی فعالیت کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین ناصر جهانیان، عضو هیئت‌علمی گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، به بحث درباره پیشنهاد خود در «نشست تخصصی وقف و اقتصاد» مبنی بر تأسیس بانک وقف پرداخت و اظهار کرد: بانک وقف از سنخ بانکداری اخلاقی یا اجتماعی است که در برخی کشورهای دنیا وجود دارد و کارکرد اصلی آن همانند همه بانک‌ها است که البته توسط وزارت اوقاف در کشورهای مختلف تشکیل می‌شود و از طریق تجهیز و تخصیص منابع برای فعالیت‌های وقفی استفاده می‌شود.
نقش بانک وقف در تأمین مالی موقوفات
وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه فقها وقف پول را فقها جایز نمی‌دانند، انجام عملکرد وقفی در این بانک به چه شکلی است؟ اظهار کرد: این بانک توسط سازمان اوقاف ایجاد می‌شود و بحث وقف پول مطرح نیست بلکه مردم برای کمک به وقف در این بانک سرمایه‌گذاری می‌کنند و با عنایت مردم در توسعه وقف تسهیل صورت می‌گیرد. در ضمن سرمایه‌های موقوفات هم که الان به صورت پراکنده و در صندوق راسخون در بانک ملی وجود دارد و کارهای سازمان اوقاف از طریق بانک ملی انجام می‌شود، در این مکان تجمیع می‌شود.
جهانیان ادامه داد: اگر بانک وقف تأسیس شود این بانک علاوه بر تجمیع منابع خود موقوفات، حرکت عظیمی از جهت گردش پول است که البته باید در چارچوب قوانین بانکداری و زیر نظر بانک مرکزی فعالیت کند و این بانک می‌تواند همانند تبلیغاتی هم که برای بانک‌های دیگر صورت می‌گیرد چنین اقداماتی را انجام دهد اما عمده کار آن برای گسترش تأمین مالی موقوفات و پروژه‌های سرمایه‌گذاری است.
ضرورت توسعه وقف از طریق نظام بانکی
عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تأکید کرد: تفاوت سیستم اقتصادی ایران با برخی از سیستم‌های اقتصادی دیگر در دنیا این است که در اقتصاد ایران، بانک‌محور هستیم و عمده فعالیت‌های اقتصادی و تأمین مالی پروژه‌ها عمدتا از طریق بانک انجام می‌شود اما در کشورهای آمریکا و اروپایی به سمت تقویت بازار سرمایه حرکت کرده و بورس‌محور هستند و تأمین مالی پروژ‌های خود را از طریق بازار سرمایه انجام می‌دهند.
وی در پاسخ به پرسشی درباره تأثیر تأسیس صندوق وقف در بازار سرمایه بر توسعه وقف اظهار کرد: درباره صندوق‌های وقف باید بگویم که همانگونه که عرض کردم در ایران، بانک کارکرد مهمتری دارد و اگر ما می‌خواهیم وقف را گسترش دهیم بخش مهمی از آن باید از طریق چانه‌زنی در نظام بانکی و در بانک مرکزی از طریق بانک وقف صورت گیرد؛ چراکه هنوز بازار سرمایه ایران به اندازه‌ای تقویت نشده است که بتواند انجام تأمین مالی پروژه‌ها را بر عهده بگیرد.
افزایش بهره‌وری موقوفات با ایجاد بانک وقف
جهانیان در پاسخ به پرسشی درباره تأثیر بانک وقف بر افزایش بهره‌وری موقوفات اظهارکرد: مسلما وقتی‌که کمبود نقدینگی وجود نداشته باشد در افزایش بهره‌وری هم مؤثر است. اکنون عده‌ای منتظر هستند که سرمایه‌گذاران در زمینه موقوفات سرمایه‌گذاری کنند درحالیکه اگر سرمایه‌گذاران بتوانند از یک سیستم بانکی خاص که مورد تأیید سازمان اوقاف و بانک مرکزی باشد استفاده کنند، به راحتی و با سهولت بیشتری می‌تواند مشارکت کرده و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و تعاونی را هم برای انجام امور موقوفات منفعتی ترغیب کنند.
عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در پاسخ به این پرسش که برای تأمین شفافیت مالی در فعالیت‌های این بانک چه مکانیزمی وجود دارد؟ تأکید کرد: وقتی که سیستمی از ابتدا بر اساس مکانیزم‌های صحیح بنیان‌گذاری شود و نظارت قوی وجود داشته و کارکرد سالم داشته باشد روشن است که شفافیت مالی هم وجود خواهد داشت و هم خود کسانی‌که مسئول بانکداری هستند باید این مسائل را در نظر بگیرند و هم تفاوت بین بانکداری اخلاقی و متعارف باید بیشتر توضیح داده شود.
