«نفی سبیل» اقتصادی و مقابله با خودتحریمی
گروه اقتصاد: تولیدکنندگان داخلی در راستای جلب نظر مشتریان، کیفیت محصولات خود را افزایش دهند و دولت نیز به ورود کالاهای خارجی بی‌مصرف پایان دهد، اما مردم هم باید به نکته توجه داشته باشند که تهیه محصولات سفره هفت‌سین برای ما توسط چینی‌ها هم جای تأمل دارد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، مصرف کالاهای خارجی و اساسا گرایش به استفاده از کالاهایی که دارای مارک خارجی هستند، در صورتی‌که حتی کالاهایی بنجل و بی‌کیفیت باشند در کشور ما بسیار رواج پیدا کرده است. هرچند در مقاطعی کالاهای تولید داخل به دلیل دارای بودن کیفیتی پائین‌تر از کیفیت کالاهایی ساخت کشورهایی همانند آلمان، فرانسه یا ژاپن، توان رقابت با کالاهای خارجی را نداشتند اما در چند سال گذشته حتی کالاهای سنتی همانند صنایع دستی که می‌تواند سالانه صدهای میلیون دلار ارزآوری اقتصادی برای کشور در پی داشته باشد، از کشور چین وارد میشود و این امر جای بسی تأسف دارد. از سوی دیگر قیمت بسیار ارزان‌تر این کالاها نسبت به کالاهای داخلی موجبات ورشکستگی بسیاری از تولیدکنندگان داخلی را فراهم کرده است؛ امری که می‌تواند موجبات تسلط همه‌جانبه اقتصادی بیگانگان بر کشور ما را فراهم کند و این در حالی است که براساس نص صریح قرآن و براساس قاعده نفی سبیل « خداوند هرگز بر [زیان] مؤمنان براى کافران راه [تسلطى] قرار نداده است» (نساء/ 141)
هرچند مقام معظم رهبری همواره بر لزوم استفاده از کالاهای داخلی و ترویج آن از جانب مسئولان و رسانه‌ها تأکید کرده‌اند اما چند روز قبل و در دیدار با کارگران کشور بود که ایشان به گونه‌ای حجت را تمام کرده و تأکید کردند: «دولت استفاده از کالاهای خارجی که مشابه آن در داخل تولید میشود را بر خود حرام کند».
روش است که یکی از دلایل اصلی تأکید رهبر معظم انقلاب بر استفاده از کالاهای تولید داخل، این است که متأسفانه اکنون بسیاری از بازارهای ایران به تسخیر کالاهای خارجی و عمدتا محصولات ساخت چین درآمده است و این امر موجبات نارضایتی کارشناسان اقتصادی و تولید کنندگان داخلی و زمینه‌های گسترش بیکاری و تورم را فراهم کرده است. آنچه بیشتر از همه این موارد مایه تأسف است این است که این کالاهای خارجی که همه جای کشور و حتی نهادهای دولتی را هم در برگفته است، نه کالاهای با کیفیت اروپایی یا آمریکایی بلکه کالاهای عمدتا بی‌کیفیت چینی هستند.
نکته دیگر که اشاره به آن خالی از فایده نیست، این است که در بسیاری از شهرهای ایران، مخصوصا شهرهای بزرگ، علاوه بر کالاهای بی‌کیفیتی که به آن اشاره شد انواع برندها و مارک‌های خارجی خودنمایی می‌کند؛ و همین امر می‌تواند در ذهن بسیاری از مردم و مخصوصا جوانان عطش کاذبی برای استفاده از این کالاها را ایجاد کند.
برای بررسی بیشتر دلایل تأکید رهبر معظم انقلاب اسلامی بر لزوم استفاده از کالاهای تولید داخل، دیدگاه حجت‌الاسلام والمسلمین سیدناصر موسوی‌لارگانی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی را جویا شدیم که وی در اینباره می‌گوید: مقام معظم رهبری طی چند سال اخیر در زمینه تحقق اقتصاد مقاومتی بر روی موضوعی همانند خرید محصولات تولید داخل تأکید داشتند و در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی ابلاغی به دولتمردان نکات بسیار بااهمیتی در این زمینه را به مسئولان گوشزد کردند.
وی ادامه داد: با این وجود، رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر خود با کارگران کشور حجت را برای حمایت از تولید داخلی تمام کردند و در یک جمله فرمودند: دولتمردان ما باید خرید کالاهای وارداتی که شبیه آن در کشور تولید میشود را باید بر خود حرام کنند و این سخن واقعا حمایت بزرگی از تولیدکنندگان داخل کشور بود.
موسوی‌لارگانی تأکید کرد: استفاده از کالای تولید داخل در زمینه اشتغال کشور تأثیرگذار است؛ چراکه افزایش تولید منجر به افزایش اشتغال در کشور میشود؛ لذا روی سخن رهبر انقلاب در درجه اول با دولتمردان بود و قطعا اگر هدف دولتمردان ما حامی تولید داخل بوده و در اینکار پیش‌قدم باشند ملت ایران هم از آنها پیروی می‌کنند و در اینصورت خرید کالای ایرانی در کشور رونق پیدا می‌کند.
وی افزود: اما اگر قرار باشد وقتی به اتاق مسئولی وارد می‌شویم که در مدیریت کلان یا جزئی کشور دارای مسئولیت است، تعداد زیادی از کالاها و اقلام مصرفی خارجی در اتاق وی وجود داشته باشد، مردم گمان دیگری کرده و حقیقتا کلام و توصیه‌های چنین مسئولانی دیگر تأثیرگذار نخواهد بود؛ به همین دلیل است که این افراد باید پیش‌قدم استفاده از کالاهای داخلی باشند تا خرید کالای ساخت داخل رونق پیدا کند.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس تأکید کرد: اگر بخواهیم وابستگی‌ها به حداقل برسد و تحریم‌های دشمن را بی‌اثر کنیم باید به تولیدات داخلی روی بیاوریم و این موضوع محقق نمی‌شود مگر اینکه دولت و ملت براساس شعاری که مقام معظم رهبری برای سال 94 انتخاب کردند با همکاری یکدیگر در راستای استفاده از تولیدات ساخت داخل گام بردارند. همچنین باید دانست که در صورت وجود همدلی و همزبانی بین دولت و ملت، اگر دولت پیش‌قدم انجام کاری همانند استفاده از کالاهای تولید داخل شد و درخواستی از ملت داشت، مردم با دولتمردان همراهی و همزبانی خواهد داشت و از تولید ملی حمایت خواهند کرد. نکته مهمی هم که باید دانست این است که کشورهای توسعه یافته اقتصادی از ورود کالاهای خارجی جلوگیری کردند.
اگر بخواهیم این موضوع را بررسی کنیم که وضعیت کنونی استفاده و گسترش واردات کالاهای خارجی در کشور به چه شکلی است، کافی است این نکته را بدانیم که در شهرهایی همانند همدان و اصفهان که از مراکز عمده تولید صنایع دستی در ایران محسوب می‌شوند، صنایع دستی ساخت چین که اتفاق مشابه همین اجناس تولید شده‌اند در مقیاس وسیع و با قیمت ارزان به فروش می‌رسند و حتی در شهرهای مذهبی همانند قم و مشهد هم کالاهایی نظری مهر و تسبیح و سجاده چینی هم به وفور یافت میشود.
نکته دیگری که اشاره به آن ضرروی به نظر می‌رسد ابعاد فرهنگی میل به استفاده از کالاهای خارجی است؛ تا آنجاکه کار به جایی رسیده است که برخی از تولیدکنندگان داخلی که اتفاقا اجناسی با کیفیت مناسب هم تولید می‌کنند به دلیل گرایش مردم به استفاده از کالاهای خارجی، تولیدات خود را با مارک خارجی در بازار عرضه می‌کنند و اکنون هنوز این پرسش بی‌پاسخ مانده است که مردم ما چرا نباید به استفاده از کالاهای خارجی افتخار کنند ؟ همچنین باید به این نکته اشاره کرد که رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر خود بر نقش اساسی دولت در گسترش استفاده از کالاهای داخلی تأکید کردند و این امر نشان‌دهنده نقش مهم دولت در گرایش مردم به استفاده از کالاهای ساخت داخل به دلیل جایگاه مهم آن است.
برای بررسی راهکارهای فرهنگی مبارزه با مصرف‌گرایی کالاهای خارجی در کشور و نقش دولت در زمینه توسعه استفاده از کالاهای ایرانی با ساسان شاه‌ویسی، کارشناس مسائل اقتصادی، گفت‌وگویی انجام دادیم که وی در اینباره می‌گوید: بارها گفته شده است اگر می‌خواهیم تغییراتی را در رفتار جامعه ایجاد کنیم لازم است برخی اقدامات پیشران را برای قابلیت‌مند کردن تغییر رفتار به وجود بیاوریم. زمانی گفتیم لازم است مبانی نظری و ادبیات برنامه‌ریزی‌های توسعه را تغییر دهیم و بعد از آن با ظرفیت‌های اثرگذار توانستیم تغییرات در محیط ملی و بین‌المللی را درک کنیم و به بیان مقام معظم رهبری به سمت نهضت نرم‌افزاری و دانش‌بنیان کردن اقتصاد برویم و قدم دوم اصلاح ساختارها و نهادهاست.
وی افزود: ضرورت ظهور و بروز نهادی همانند شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام و... این بوده است که مبتنی بر اهداف بلند انقلاب اسلامی قرار بود خروجی این نهادها در اصلاح نگرش و رفتارهای اجتماعی و دانشی باشد و نهایتا تبلور ملی پیدا کند. پس اگر قرار است یکی از اصلاح ساختارها، قابلیت‌مند کردن اقتصاد ملی باشد و اگر قرار است از مسیر بازمهندسی اقتصاد ملی، جراحی‌هایی همانند اجرای اصل 44 را انجام دهیم و اقتصاد مقاومتی را محقق کنیم، لازم است برخی نهادها را در این دوران گذار مورد آسیب‌شناسی و نقد منصفانه و نهایتا اصلاح ساختار قرار دهیم.
شاه‌ویسی تأکید کرد: به نظرم با توجه به مطالبه مقام معظم رهبری، امروزه توانسته‌ایم به سطحی برسیم که واکنش‌های مثبت را در جامعه شکل دهیم و مردم ما هم این قابلیت را پیدا کرده‌اند که باید از چه مسیری به سمت اصلاح رفتار خود بروند. از این جهت به نظر می‌رسد امروزه مطالبه حقه و پیگیری اثرگذار در اصلاح ساختارها، برنامه‌ریزی‌ها و رویکردها است و اگر قرار است در سال 94 براساس سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و ظرفیت‌های اقتصاد ملی، یک اقتصاد پویا را برقرار کنیم، یکی از مهمترین ظرفیت‌سازی‌های این مسیر، اصلاح نگرش در ساختارها و مدیریت‌ها در زمینه مصرف کالاها است.
این کارشناس مسائل اقتصادی در ادامه اظهار کرد: اگر قرار است مردم به سمت استفاده از کالای ایرانی بروند، فرض واجب و اولویت اصلی، این است که دولت، سیاست‌ها، مدیریت و روش‌ها و نهایتا قابلیت خود را به سمت هرچه بهتر استفاد کردن از محصولات ساخت داخل پیش ببرد و این ظرفیتی برای قابلیت‌بخشی به استفاده از کالاهای داخلی است. اگر این اتفاق رخ داد، بخش عمده‌ای از درآمدهای دولت در یک گردش اثرگذار در قلمرو اقتصادی کشور باعث افزایش سهم اشتغال، ارتقای تولید ملی و ارتقای سهم قدرت خرید خواهد شد.
شاه‌ویسی در پایان گفت: این موارد را از این جهت عرض کردم که اولا دولت مجری سیاست‌های کلان نظام است و یک جایگاه به عنوان مجری مقررات دارد اما از همه مهم‌تر حداقل در حوزه اقتصاد، به عنوان یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان کالا و خدمات در کشور اگر رویکرد نهادهای تحت نظارت دولت، صرف تأمین نیازها از درون سرزمین شود، در این صورت بازار بزرگی که با مصرف کالاهای دولتی برای واردکنندگان کالاهای خارجی و ایجاد رانت‌های شبهه‌برانگیز در سطح اقتصاد شده است و در نهایت بخشی از منابع نقدی و ارزی کشور را به خارج از منتقل می‌کند از بین خواهد رفت و این رویکرد می‌تواند یک اثرگذاری بزرگتر را در جامعه برای همراهی و همسویی مردم نسبت به حمایت از تولید ملی برقرار کند.
روشن است که گسترش استفاده از تولیدات داخلی موجب رونق تولید ملی، افزایش اشتغال، کاهش تورم و رفع بسیاری از مشکلات اقتصادی کشور را فراهم خواهد کرد اما با اینکه آثار اقتصادی استفاده از تولیدات داخلی از جانب مردم و مخصوصا مسئولان دولتی بسیار روشن است تا آنجاکه پیامبر اسلام فرموده‌اند «الناس علی دین ملوکهم؛ مردم از رفتار وکردار رهبران و مسئولین تبعیت می‌کنند» و رهبر انقلاب هم همواره بر این امر و مخصوصا نقش دولت در این زمینه تأکید دارند اما هنوز قوانینی مدون یا احیانا تدابیر عملی دیگری برای افزایش میل مردم به استفاده از محصولات داخلی فراهم نشده و این تفکر که جنس خارجی، حتی جنس چینی، بهتر از کالای ساخت ایران است به جزئی از فرهنگ مردم ایران تبدیل شده است و قطعا چنین روندی آسیب‌های جدی به تولید ملی کشور وارد خواهد کرد.
در این باره با نادر قاضی‌پور، عضو کمیسیون حمایت از تولید ملی و نظارت بر اجرای سیاست‌های اصل 44 به گفت‌وگو نشستیم که وی با اشاره به تأکیدات مکرر رهبر انقلاب بر لزوم استفاده زا کالاهای داخلی می گوید: رهبر عظیم‌الشأن انقلاب اسلامی چندین سال است که حکم صادر می‌کنند همه تلاش مسئولان و دست‌اندرکاران مربوطه در راستای حمایت از تولید ملی باشد و در این جلسه هم بر این نکته تأکید کردند تا دولت در این راستا گام بردارد.
وی ادامه داد: رهبر معظم انقلاب در این جلسه وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی را مأمور کردند که دولت هرچه می‌خرد و مورد استفاده قرار می‌دهند از محصولات ساخت داخلی باشد تا موجبات تقویت تولید ملی و استفاده از کالاهای ایرانی فراهم شود.
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس تأکید کرد: هرکس سوار یک ماشین ایرانی شود باعث ایجاد شغل برای یک خانواده ایرانی شده و هرکس سوار یک ماشین خارجی شود یک خانواده ایرانی را با بیکاری مواجه می‌کند که تبعت اقتصادی منفی به دنبال دارد؛ لذا تولید ملی برای ما در این بحبوحه از اولویت‌های اصلی اقتصاد است.
قاضی‌پور با اشاره به آثار گسترش تولید ملی در کشور تأکید کرد: تولید ملی باعث مقابله با تحریم‌های بین‌المللی و تهدیدات اقتصادی خارجی خواهد شد، گردش مالی در داخل را افزایش می‌دهد، موجبات ایجاد اشتغال برای جوانان را فراهم می‌کند و زمینه کاهش واردات کالاهای خارجی و افزایش صادرات کالاهای ساخت داخل را فراهم خواهد کرد.
نماینده ارومیه در خانه ملت ادامه داد: با این اوصاف همه ایرانیان باید بدانند که علاوه بر تبلیغ و ترویج کالای ایرانی، چنین کالاهای را هم خریداری کنند و تنها در اینصورت است که علاوه بر افزایش کیفیت کالاهای تولید داخل، صادرات هم افزایش پیدا خواهد کرد و این خواست مقام معظم رهبری برای رفع مشکلاتی همانند بیکاری هم مؤثر است.
قاضی‌پور در پاسخ به این پرسش که به نظر شما چه چیزی باعث شده است تا رهبر معظم انقلاب تا این اندازه بر لزوم استفاده از کالاهای تولید داخل تأکید کنند؟ اظهار کرد: بنده معتقدم واردات خودروهای لوکس خارجی و خودروهای چینی بی‌خود و بی‌مصرف که همگی توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت بر سر این مردم آمد، از مهمترین عواملی است که موجب تأکید رهبر معظم انقلاب بر استفاده از کالاهای تولید داخل شده است.
نکاتی که در این گزارش بیان شد نگاهی کوتاه به وضعیت نگران‌کننده استفاده از کالاهای خارجی در کشور، عواقب آن و همچنین آثار استفاده از کالاهای تولید داخل برای اقتصاد ملی ماست. نکته ای که مردم عزیر ما باید بدانند این است که قطعا استفاده از کالاهای خارجی، آن هم در شرایطی که شدید‌ترین تحریم‌های اقتصادی علیه کشور ما اعمال شده است زمینه‌های ورشکستی اقتصاد ملی ما را در آینده فراهم خواهد کرد و در این صورت است که خشک و تر با هم خواهند سوخت و همه مردم از این وضعیت آسیب‌های جدی خواهند دید.
اما آنچه در پایان باید بر آن تأکید کرد این است که هرچند لازم است تولیدکنندگان داخلی نیز در راستای جلب نظر مشتریان، کیفیت محصولات خود را افزایش دهند و دولت نیز با انجام اقدامات لازم به ورود کالاهای خارجی بی‌مصرف که صرفا موجبات بیکاری کارگران ایرانی را فراهم می‌کند پایان دهد اما مردم هم باید به نکته توجه داشته باشند که تهیه محصولات سفره هفت‌سین برای ما توسط چینی‌ها هم جای تأمل دارد.
