گسترش تلاوت معنامحور با ورود جدی دستگاه‌های قرآنی امکان‌پذیر است/ رسانه ملی نقش مشوق دارد

منصور قصری‌زاده، قاری بین‌المللی قرآن در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری در جمع اساتید، قاریان و حافظان قرآن که در طلیعه ماه مبارک رمضان انجام شد، اظهار کرد: مهم‌ترین عاملی که برای تحقق فرمایشات رهبر معظم انقلاب نیاز است این است که قاریان قرآن با مفاهیم و معانی قرآن آشنایی لازم داشته باشند و بدانند آیه‌ای که تلاوت می‌کنند چه مفهومی را می‌رساند.
قصری‌زاده در ادامه گفت: عامل دیگری که برای تحقق فرمایشات مقام معظم رهبری در حوزه تلاوت معنامحور نیاز داریم این است که قاریان تسلط کامل به الحان داشته باشند و بدانند برای رساندن معنا و مفهوم خاص آیات باید از کدام الحان استفاده کنند تا بتوانند معنای آیات را با بهترین الحان منتقل کنند.
وی ادامه داد: نکته دیگری که موجب می‌شود تا قاریان تلاوتی معنامحور داشته باشند، این است که خود قاری این موضوع را باور داشته باشد و به این نقطه از باور و ایمان برسد و در نهایت بتواند با تسلط به معنا و مفهوم و الحانی که مورد استفاده قرار می‌دهد بر روی مستمعین خود تأثیرگذار باشد.

قرائت قرآن از حالت سطحی‌نگری خارج شود
قاری بین‌المللی قرآن با عنوان این مطلب که افراد و سازمان‌های تأثیرگذار باید فعالیت خود را بر روی این موضوع متمرکز کنند که قرائت قرآن باید از حالت سطحی‌نگری خارج شود، گفت: سازمان‌ها و نهادهای قرآنی نقش بی‌بدیل و اثرگذاری برای ارائه تلاوت‌های معنامحور از سوی قاریان دارند و باید ظرفیت‌ها و پیش‌زمینه‌های لازم برای تحقق این امر را فراهم کرده و گام‌های اساسی در این حوزه بردارند.
وی عنوان کرد: یکی از آیتم‌های مهم برای معنامحور شدن تلاوت قاریان، مسابقات قرآن کریم است و دستگاه‌ها و نهادهای قرآنی برای تحقق این امر باید محوریت مسابقات قرآن خود را براساس تلاوت معنامحور قرار دهند و البته با ارائه آموزش‌های لازم در این زمینه، قرآ‌ن‌آموزان را به‌سمت تلاوت‌های معنامحور سوق دهند.
وی با بیان اینکه تحلیل قرائت اساتید مصری نیز در سوق دادن تلاوت‌ قاریان به تلاوت معنامحور اثرگذار خواهد بود، اظهار کرد: سازمان‌ها و نهادهای قرآنی به‌ویژه رسانه ملی می‌توانند برنامه‌هایی در جهت تحلیل قرائت اساتید مصری داشته باشند و از این طریق قاریان قرآن را به این سمت و سو هدایت کنند و در واقع قرائت‌های الگو را به جامعه معرفی کنند.

تحلیل قرائت اساتید مصری در جهت ایجاد فرهنگ تلاوت معنامحور
مشاور معاون سیما در امور قرآن و معارف اسلامی عنوان کرد: برنامه صراط شبکه قرآن سیما در راستای تحلیل قرائت اساتید مصری بود و کمک می‌کرد تا قرآن‌آموزان و قاریان قرآن با این تلاوت‌ها بیشتر آشنا شده و کم کم به سمت تلاوت‌های معنامحور پیش بروند اما مشکلی که در این زمینه وجود دارد این است که مردم با الحان قرآنی آشنا نیستند و احساس می‌کنند چون قرائت قرآن قداست داشته و از جایگاه بالایی برخوردار است نباید درباره الحان موسیقی آن صحبت کرد.
وی ادامه داد: باید این باور و این فرهنگ را در بین مردم ایجاد کنیم که داشتن تلاوت خوب و معنامحور نیازمند بهره‌گیری از الحان مختلف است و مردم باید بپذیرند اگر در قسمتی از تلاوت از یک لحن خاصی استفاده می‌شود برای رساندن معنا و مفهوم آن آیه است و نباید از این موضوع تعجب کنند؛ این کار نیازمند یک فرهنگ‌سازی عمومی است تا قرائت قرآن به عنوان یک هنر در جامعه شناخته شود.
قصری‌زاده در ادامه این بخش از سخنان خود اظهار کرد: پرداختن به بحث تلاوت معنامحور در صداوسیما اگر در حد تحلیل تلاوت‌ اساتید مصری باشد خوب است اما اگر رسانه ملی وارد جزئیات این کار شود کار مشکل می‌شود چراکه اجرایی شدن این امر و ورود به جزئیات تلاوت معنامحور نیازمند فرهنگ‌سازی است و مردم باید ابتدا این مسئله را بپذیرند؛ هرچند که شبکه قرآن سیما در برنامه‌هایی مانند «اسرا» به این بحث می‌پردازد و اساتید قرآنی در این برنامه اشاراتی به نغمات و الحان دارند.

وظیفه رسانه ملی؛ ایجاد انگیزه بین مردم و فراهم آوردن مقدمات است
وی یادآور شد: وظیفه اصلی رسانه ملی ایجاد انگیزه در بین مردم و فراهم آوردن مقدمات لازم برای گرایش مردم به سمت و سوی تفکرات ایده‌آل است و ممکن است اگر بخواهد مسائل موسیقیایی تلاوت را به‌صورت تخصصی مطرح کند نتیجه عکس داشته باشد چرا‌که مخاطبان رسانه ملی عموم مردم هستند و عموم مردم هم بیشتر به آموزش‌های عمومی نیاز دارند و آموزش‌های تخصصی در حوزه قرآنی شاید برای آنها اثر منفی هم داشته باشد.
این قاری بین‌المللی قرآن در ادامه گفت: البته رسانه ملی می‌تواند نهادهای مکلف در حوزه قرآن را تحریک کند و آنها را به این سمت و سو هدایت کند که کارهای تخصصی در حوزه تلاوت معنامحور انجام دهند اما خودش به طور خاص نمی‌تواند وارد این حوزه شود و در واقع محدودیت‌های رسانه ملی این اجازه را نمی‌دهد که وارد آموزش‌های تخصصی قرآنی شود.
قصری‌زاده در این بخش از سخنان خود با اشاره به نقش جلسات قرآن در آموزش تلاوت معنامحور به قرآن‌آموزان و قاریان قرآن، عنوان کرد: انتقال مطالب مربوط به تلاوت معنامحور به قرآن‌آموزان از طریق جلسات قرآن، نیازمند این است که استاد قرآنی حاضر در جلسه اطلاعات کافی در این زمینه داشته و خود عامل به تلاوت معنامحور باشد.
وی ادامه داد: اگر استاد قرآنی می‌خواهد بحث تلاوت معنامحور را به قرآن‌آموزان آموزش دهد باید خودش این موضوع را رعایت کند؛ به این معنی که باید مفاهیم را متوجه شود و بتواند این مفاهیم را از طریق تلاوت‌های خود منتقل کند. اگر استاد قرآنی متوجه مفاهیم آیات نشود و با مفاهیم قرآن نامأنوس و ناآشنا باشد همانند این است که یک گوینده خبر به‌دلیل ناآشنایی قبل با متن خبر از روی متن می‌خواند و به‌دلیل همین ناآشنایی اشتباهات زیادی دارد.

اساتید جلسات قرآنی باید ابتدا خود عامل باشند
مشاور معاون سیما در امور قرآن و معارف اسلامی با عنوان این مطلب که اساتید در صورت اشراف به مفاهیم آیات و تلاوت معنامحور، می‌توانند در جلسات قرآن مؤثر عمل کنند، گفت: به‌عنوان مثال در آموزش و پرورش حرف از عمومی کردن آموزش قرآن زده می‌شود اما وقتی معلم قرآن ما معلمی نیست که اشراف کامل به آموزش قرآن داشته باشد به‌طور قطع نمی‌تواند تأثیری بر روی دانش‌آموزان داشته باشد؛ اگر قرآن‌آموزان احساس کنند که استادشان عامل به آنچه می‌آموزد، است و خود می‌تواند از عهده این کار برآید تأثیر بیشتری می‌گیرند و انگیزه بیشتری نیز برای یادگیری پیدا می‌کنند.
وی ادامه داد: گاهی اوقات می‌بینیم اساتید مصری چیزی می‌گویند که خودشان نمی‌توانند به آن عمل کنند و همین مسئله موجب می‌شود تا تناقض در گفتار و عمل دیده شود که این مسئله جواب نمی‌دهد. قرائت قرآن هنر است و هنر هم حسی است و حس هم چیزی نیست که با از این شاخه به شاخه پریدن خلق شود بلکه باید یک دامنه‌ای برای آن در‌نظر گرفته شود.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه متأسفانه برخی از اساتید ما در جلسات قرآن خودشان عامل به این موضوع نیستند که تلاوت معنامحور داشته باشند، گفت: دستگاه‌ها و نهادهای قرآنی و متولیان این امور باید دوره‌های آموزشی تخصصی را برای اساتید جلسات قرآنی برگزار کنند و برخی مباحث که مورد نیاز تلاوت معنامحور است با رعایت شئونات اساتید قرآن به آنها آموزش دهند؛ البته نباید به این شکل باشد که اساتیدی با 30 سال تجربه آموزش در کنار قاریانی با دو سال تجربه آموزشی بنشینند و آموزش ببینند.
قصری‌زاده ادامه داد: معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد به عنوان نهاد دولتی و شورای عالی قرآن به‌عنوان نهادی که زیر‌نظر نهاد مقام معظم رهبری است، می‌توانند در این حوزه ورود پیدا کرده و با آماده‌سازی اساتید جلسات قرآن در جهت تحقق فرمایشات رهبر معظم انقلاب گام بردارند.