بخش عمده دروس مقطع ارشد و دکتری علوم قرآن و حدیث هم‌پوشانی دارند
گروه دانشگاه: عضو هیئت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران با بیان اینکه مقطع دکتری قرآن و حدیث در بخش قابل توجهی با ارشد هم‌پوشانی دارد، گفت: این مسئله باید طی یک برنامه‌ریزی دقیق رفع شود.
حجت‌الاسلام محمدعلی مهدوی‌راد، عضو هیئت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در رابطه با سرفصل‌های رشته علوم قرآن و حدیث و اینکه آیا سرفصل‌ها متناسب با آن چیزی است که فارغ‌التحصیل در جامعه با آن روبه‌رو خواهد شد، اظهار کرد: در حال حاضر با اپیدمی شعار تغییر سرفصل‌ها روبه‌رو هستیم. خوب است که هر چند وقت یک بار روی سرفصل‌ها دقت، تعقل و ارزیابی شود. دقیق و به روز شوند و درون‌مایه و جان‌مایه‌اش با تأمل تعیین شود؛ با این موافق هستم، ولی مگر همین سرفصل‌های موجود چقدر آن طور که حقشان است تدریس می‌شوند؟
وی افزود: با نهایت احترامی که برای اساتید قائل هستم و واقعاً دست بعضی از این استادان را می‌بوسم؛ اما متأسفانه در موارد زیادی استاد آنچنان که باید شأن استادی خود را بجا نمی‌آورد. فراوان با اساتیدی مواجه شده‌ام که از مطالعات جدید در رشته علوم قرآن و حدیث اطلاع ندارند. فراوان با اساتیدی مواجه شده‌ام که از کتاب‌هایی که در این یکی دو سال گذشته در محدوده همین ایران و کشورهای عربی نزدیک منتشر شده آگاهی ندارند، نه اینکه نتوانسته باشند به آن‌ها دسترسی پیدا کنند، کتابخانه‌هایی هستند که به روز هستند، آثار را خریداری می‌کنند و می‌آورند، ولی اساتید حوصله مطالعه ندارد.
سرفصل فرع بر چگونگی تدریس است
این عضو هیئت علمی پردیس فارابی دانشگاه علوم قرآن و حدیث عنوان کرد: سرفصل فرع بر چگونه تدریس است. سال‌های سال مدیر گروه بوده‌ام، مکرر اتفاق افتاده که سرفصلی را به استادی داده‌ام و دانشجویان با نارضایتی از کلاس بیرون آمده‌اند، همان سرفصل را در دوره بعدی به یک استاد دیگر دادم و دانشجویان با شوق و عشق ذائدالوصفی سرکلاس رفته‌اند. مهم این است که استاد چگونه درس را القا می‌کند و تا چه اندازه به آن درس مایه می‌بخشد.
وی عنوان کرد: دانشجویان مظلومانه می‌گویند و حق هم دارند، می‌گویند که ما وقتی می‌خواستیم از کارشناسی برای ارشد امتحان بدهیم، اینها را خوانده‌ایم، در ارشد هم برای امتحان دکتری همان‌ها را خوانده‌ایم و بعد دوباره همان‌ها را سر کلاس می‌خوانیم، دانشجویان هم حق دارند. دانش استاد باید به روز باشد و بداند که مثلاً فرض کنید اگر می‌خواهد تاریخ قرآن را تدریس کند، باید بازنگری‌های جدید آن را مطالعه کرده باشد. مرحوم رامیار اصل آن را 50 سال قبل نوشته، بازنگری‌اش 30 سال قبل انجام شد و استاد حجتی 30 سال قبل آن را نوشته است، در این 10 سال اخیر، ده‌ها کتاب در این زمینه نوشته شده، آثار خاورشناسان به فارسی و عربی ترجمه شده، بعضی‌ها در مقابل آن‌ها کتاب نوشتند و حرف زدند. اگر استاد کمی خیلی زیاد هم نه، فقط کمی آگاهی‌هایش را به روز کند، همین‌ها را ببیند و در قبال آن موضع داشته باشد ـ یا موضع تشویقی، تکذیبی یا موضع تأییدی، بالاخره هر کدام از اینها را داشته باشد باید دلیل داشته باشد ـ کلاس شورانگیز و پرشور می‌شود و دانشجو هم استقبال می‌کند.
سرفصل‌ها خیلی نیاز به تعویض ندارند
حجت‌الاسلام مهدوی‌راد با تصریح این مطلب که بعضاً سرفصل‌ها نیاز به بازنویسی دارد، گفت: ولی بخش قابل توجهی نیاز به تأمل، تعمق و توقیع در دانش استاد دارد؛ سرفصل‌ها خیلی نیاز به تعویض ندارند.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا بهتر نیست بازنگری دروس به دانشگاه‌ها سپرده شود نه وزارت علوم؟ گفت: وزارت علوم هم به‌وسیله اساتید دانشگاه‌ها این کار را انجام می‌دهد. مخصوصاً اگر در مرحله کارشناسی این کار را به خود دانشگاه‌ها واگذار کنند، برای مرحله‌های بعدی دانشگاه‌ها هرج و مرج به‌وجود می‌آید. همه افرادی که مقطع کارشناسی را در آن دانشگاه می‌گذرانند لزوماً کارشناسی ارشد را در همان دانشگاه نیستند؛ احتمالاً امتحان می‌دهند و برای ارشد به یک دانشگاه دیگر می‌روند. مسئله این است که در دانشگاه‌های دیگر مثل آزاد، غیر انتفاعی و ... وزارت علوم یک نظارت کلان داشته باشد حتی اگر اساتید خودشان بخواهند این کار را انجام دهند.
عضو هیئت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران ادامه داد: مرحله دکتری چون مرحله نهایی است، به نظرم هر دانشگاهی خودش بر اساس آهنگ و هدفی که دارد درون‌مایه‌ها و جان‌مایه‌ها را تعریف می‌کند، شاید مشکلی نباشد بلکه خوب هم باشد که بتوانند کار را مجزا کنند؛ ولی در مراحل دیگر هرچه در آن‌ها وحدت نظر و وحدت رویه باشد بهتر است.
وی اظهار کرد: در حال حاضر رشته‌ای به نام مربی و معلم قرآنی در حال شکل‌گیری است. این شکل‌گیری‌ها بر اساس نیازها انجام می‌شود. میدان کار دانشگاه فرهنگیان بیشتر آموزش و پرورش است و خودش آهنگ آن را دارد که متولی چنین کاری شود؛ بالاخره اینها را باید وزارت علوم هماهنگ کنند. وزارت‌خانه‌های علوم و آموزش و پرورش با هم بنشینند و برنامه‌ریزی کنند. به هر اندازه که دانشگاه فرهنگیان می‌تواند پشتیبانی کند و زمینه ایجاد کند، در دانشکده‌های دیگر هم که زیر نظر وزارت علوم هستند انجام شود. مهم این است که آن حد و حدود میدان و نیاز ارزیابی و بررسی شود و با درستی و دقت، تأمل و کارآمدی در مقابل آن نیرو ساخته و تربیت شود.
وی در جواب این پرسش که سرفصل‌هایی که در حال حاضر تدریس می‌شوند چقدر چالشی و مسئله‌محور هستند؟ گفت: بستگی دارد که استاد چه کاری انجام دهد، معتقدم که با همین سرفصل‌ها هم می‌شود دانشجو را چنان تربیت کرد که به حوزه تحقیق وارد شود و در تحقیق هم پر جنب و جوش و پر چالش باشد؛ ولی در عین حال می‌شود سرفصل‌ها خیلی دقیق و زمینه‌سازتر و انگیزه‌‌بخش‌تر هم باشند، ولی وقتی خوب عرضه نشود فایده ندارند.
دکتری علوم قرآن و حدیث در بخش قابل توجهی با ارشد هم‌پوشانی دارد
حجت‌الاسلام مهدوی‌راد عنوان کرد: در دانشگاه امام صادق(ع) در جلسه‌ای به تفصیل، مرحله کارشناسی و کارشناسی ارشد را بررسی کردم و آنجا دقیقاً گفتم که دکتری در بخش قابل توجهی با ارشد هم‌پوشانی دارد و حد این هم‌پوشانی‌ها نزدیک به هم هست، اینها باید طی یک برنامه‌ریزی دقیقی رفع شود و به یک حد مطلوبی برسد.
