هویدایی مظلومیت امام حسن(ع) در عرصه ادبیات

کامران شرفشاهی، شاعر و محقق ادبیات آئینی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با بیان اینکه جای دریغ دارد که تاکنون جشنواره‌ای ادبی در تکریم ولادت امام حسن(ع) در نیمه ماه مبارک رمضان برگزار نشده است، عنوان کرد: برگزاری جشنواره‌های ادبی با موضوع سیره امام حسن(ع) می‌تواند موجب گردآوری حجم عظیمی از اشعار موضوعی آن حضرت در دوره معاصر و چاپ و انتشار آنها شود. متاسفانه این مناسبت از چشم مسئولان فرهنگی ما مغفول مانده و امید است در سال‌های آینده گام‌های مناسبی در جهت تکریم و گرامیداشت این امام همام به ویژه از منظر ادبیات برداشته شود.

شرفشاهی تاکید کرد: درباره امام حسن(ع) شعر بسیار سوره شده است، ولی از آنجا که این شعر‌ها در دیوان شاعران به صورت پراکنده وجود دارد چنین تصوری در اذهان پدید می‌آید که نسبت به ساحت مقدس ایشان قصور صورت گرفته است. در واقع یکی از مشکلاتی که در این باره وجود دارد این است که متاسفانه ما هیچ‌ گاه به طور جدی اقدام به گردآوری داشته‌هایمان نکرده‌ایم، لذا اشخاصی با عدم علم و آگاهی در این باره اظهار نظر کرده‌اند.

وی افزود: البته تردیدی در این نکته نیست که درباره برخی از ائمه اشعار بسیار بیشتری سروده شده است، اما این نکته به آن معنی نیست که شاعران درباره دیگر ائمه کوتاهی کرده‌اند.

این پژوهشگر ادبیات آئینی تصریح کرد: ذکر این نکته درباره امام حسن(ع) لازم است که سروده‌ها درباره ایشان اغلب یا به صورت مولودیه‌ها بوده، یعنی از ایشان به عنوان مولود ماه مبارک رمضان ستایش شده است یا اشعاری درباره شهادت مظلومانه ایشان سروده شده یا اشعاری در مدح و منقبت و مقام والای ایشان بوده که غالباً این دسته از اشعار دارای جنبه کلی‌گویی است. دسته‌ای از اشعار نیز که گروه چهارم را شامل می‌شود اختصاص به اشعاری دارد که با الهام از گفتار و سیره آن حضرت سروده شده و این اشعار نگاه هوشمندانه‌ای به زندگانی و تاثیر ژرف آن حضرت بر زمانه و دیگر اعصار دارد.

وی افزود: با مراجعه به دیوان شاعران درمی‌یابیم که آن حضرت از زمان تولد گام در عرصه شگفت و پررمز و راز ادبیات گذاشته است و از همان آغاز اشعاری در مدح آن حضرت سروده شده. در دیوانی که منسوب به حضرت فاطمه(س) مادر گرامی آن حضرت است اشعاری درباره آن امام همام ذکر شده. همچنین شاعران عرب در سروده‌هایی به تحسین و تعظیم مقام والای ایشان برخاسته‌اند.

شرفشاهی با بیان اینکه ستایش مقام ارجمند سبط اکبر پیامبر عظیم‌الشأن اسلام تنها اختصاص به شاعران شیعی ندارد، گفت: سخنوران دیگر مذاهب نیز در این باره اشعار زیبایی سروده‌اند.

وی به قصیده مشهور وصال شیرازی درباره امام حسن(ع) نیز اشاره کرد و توضیح داد: یکی از فرازهای دل‌انگیز درباره امام حسن(ع) را می‌توان در قصیده‌ای از وصال شیرازی مشاهده کرد. وصال دلبستگی فراوانی به حضرت سیدالشهدا(ع) داشت و درباره آن حضرت اشعار بسیاری سروده بود، چنان که خود نقل می‌کند شبی در عالم رؤیا حضرت فاطمه(س) را زیارت می‌کند و آن حضرت به این شاعر گلایه می‌کند که چرا درباره امام حسن(ع) شعری نمی‌سراید. وصال پس از این واقعه شتابان به سراغ کاغذ و قلم می‌رود و حاصل این مکاشفه که گفته‌اند چشمان وصال را بینا کرده، شعری زیبا و دل‌انگیز درباره امام حسن مجتبی(ع) می‌سراید که در شمار شاهکارهای ادبیات آئینی ما به شمار می‌آید. این اشعار را در زیر می‌خوانید.

«از تاب رفت و طشت طلب کرد و ناله کرد

آن طشت راز خون جگر باغ لاله کرد

خونی که خورد در همه عمر از گلو بریخت

دل را تهی ز خون دل چند ساله کرد

نبود عجب که خون جگر گر شدش بجام

عمریش روزگار همین در پیاله کرد

نتوان نوشت قصه درد و مصیبتش

ور می‌توان ز غصه هزاران رساله کرد

زینب درید معجر و آه از جگر کشید

کلثوم زد به سینه و از درد ناله کرد

هر خواهری که بود روان کرد سیل خون

هر دختری که بود پریشان کلاله کرد

یا رب به اهل بیت ندانم چه سان گذشت

آن روز شد عیان که رسول از جهان گذشت»