مهکام بیان کرد:
آموزش عمومی قرآن و جایگاه آن در آیات الهی
گروه فعالیت‌های قرآنی: پیشکسوت قرآنی کشورمان با اشاره به اینکه در آیات مختلفی از قرآن کریم برای یادگیری قرآن تأکید شده است، جایگاه آموزش و یادگیری قرآن در کلام الهی را تبیین کرد.
حبیب مهکام، داور بین‌المللی قرآن، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در مورد آموزش عمومی قرآن کریم و وضعیت این نوع آموزش در کشورمان، گفت: هرگاه عموم مردم در حد توان و امکان خود با تلاوت قرآن، فهم آیات قرآن و تدبر و تفکر در آن آشنا شوند، آموزش عمومی قرآن در جامعه محقق می‌شود.
اهمیت قرائت و آموزش قرآن در آیات الهی
وی با اشاره به اینکه قرآن، کتاب روش زندگی انسان‌ها در مسیر هدایت به سوی رستگاری و سعادت حقیقی است، به اهمیت تلاوت قرآن و تأکید بر این امر بسیار مهم در کلام الهی اشاره به سوره مزمل آیه 4 و 20، سوره انعام آیه 155، سوره ص آیه 29، سوره یس آیه 69 و 70، سوره انبیا آیه 10، سوره اسرا 82، سوره یونس 57 و 58 کرد.
این داور مسابقات قرآن تصریح کرد: در کلام حضرات معصومین علیهم السلام از جمله: در بیان پیامبر گرامی اسلام(ص) توصیه شده است: اولا - قرآن را بخوانید و به دستوراتش عمل کنید. ثانیا -از قرآن دور نشوید و با آن انس بگیرید.(نهج الفصاحه حدیث شماره 2714) این فرمایش نبوی(ص) جنبه عمومی و همگانی دارد.
یادگیری قرآن در هر سن و سالی ممکن است
مهکام در بخش دیگری از سخنان خود در مورد زمان شروع آموزش عمومی قرآن در جامعه نیز اشاره کرد: آموزش قرآن در هر سن و سال و هر زمانی امکان‌پذیر است، زیرا «هرکس به بقدر فهمش فهمید مدعا را» اما هر چه این آموزش در سنین پایین‌تر باشد، ماندگارتر خواهد شد. بی‌تردید انسان در سنین کودکی هر دانش و هنر و فنی را فرا گیرد، گویی که بر روی سنگ، حک شده و تا آخر عمر دوام دارد.
وی خاطرنشان کرد: البته با این وجود در هر سنی می‌توان بقدر توان قرآن را آموخت و آنرا حفظ کرد و برای نمونه گفت: ما روزهای یکشنبه هر هفته یک جلسه هفت نفره آموزش قرآن کریم داریم که یکی از دوستان به اسم «عزیز بلالی» هشتاد سال سن دارد که با دستانی لرزان، به دلیل عشق به قرآن و همت عالی که دارد پیشرفت چشمگیری در هر جلسه دارد. علاوه بر ایشان شخصی بنام «پرویز رمضانی» چندین دوره در مسابقات سراسری قرآن سازمان اوقاف و امور خیریه بعنوان حافظ کل قرآن شرکت می‌کرد در سن بالا، که به شغل شریف نانوایی اشتغال داشت و تا سالهای سالمندی یادگیری قرآن عظیم را کنار نگذاشت. بنابر این از نظر سن و سال، تنها همت و علاقه لازم است. آری، «به هر کاری که همت بسته گردد/ اگر خاری بود گلدسته گردد»
این استاد قرآن در تکمیل این بخش از صحبت‌های خود به آیه 69 سوره مبارکه عنکبوت «وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ» اشاره کرد و گفت: اگر در مسیر قرآن تلاش و جهاد کنیم البته راه‌های پیشرفت و رسیدن به موفقیت ما به طور تضمینی در همه شرایط برای ما من عندالله باز خواهد شد.
اثرگذاری نهادهای مختلف اجتماعی در آموزش قرآن
وی همچنین در مورد میزان اثرگذاری نهادهای اجتماعی در آموزش قرآن کریم، اذعان کرد: قطعاً در این زمینه باید خانواده را اصلی‌ترین و اثرگذارترین نهادی عنوان کرد که می‌تواند بهترین آموزش‌ها را داشته باشد. چرا که بچه‌ها آنچه را که در خانواده می‌بینند فرا می‌گیرند و آموزش قرآن نیز از این اصل کلی جدا نیست.
مهکام افزود: بنابراین خانواده‌های محترم باید این موضوع مهم را به عنوان یک مسئولیت اساسی در امر تربیت فرزند در کانون خانواده مدنظر داشته باشند. در این رابطه حضرت امام علی(ع) در حکمت شماره 399 نهج البلاغه می‌فرماید: هر پدر نسبت به فرزند خود سه وظیفه مهم دارد: 1- نام نیکو بر فرزندش انتخاب نماید 2- فرزند خود را خوب تربیت کند 3- بفرزندش قرآن آموزش دهد. همین موضوع، اهمیت و جایگاه خانواده را در آموزش قرآن کریم نشان می‌دهد.
این داور مسابقات قرآن در مورد کارکرد نهادهای مختلف در زمینه آموزش عمومی قرآن نیز اظهار کرد: با توجه به اینکه در نظام جمهوری اسلامی ایران قرآن باید در تمام صحنه‌ها و عرصه‌ها نقش داشته باشد، اینکه بگوئیم در کدام بخش‌ها آموزش عمومی قرآن موفق‌تر بوده است کمی سخت است، چرا که به یاد دارم در اوایل انقلاب اسلامی برای داوری مسابقات قرآن به کارخانه جوراب بافی رفته بودیم، در آن زمان علاوه بر مساجد و هیئات مذهبی، دانشگاه‌ها، نهادها و شرکت‌ها و کارخانجات نیز فعالیت قرآنی داشتند و این نشان می‌دهد که قرآن در جامعه ایران حضور داشته و دارد.
وی افزود: در حال حاضر سازمان‌هایی که در زمینه قرآن کریم فعالیت‌های تخصصی دارند، نقش به مراتب پررنگی را ایفا کرده و می‌کنند. آنچه که خیلی چشمگیر است این است که برخی سازمان‌ها که به صورت تخصصی به فراگیری قرآن می‌پردازند در زمینه آموزش عمومی قرآن هم خدمات گسترده‌تری دارند.
وضعیت آموزش عمومی قرآن در جامعه
مهکام در ادامه در پاسخ به این سوال که آموزش عمومی قرآن کریم در جامعه از وضعیت مطلوبی برخوردار است یا خیر، گفت: با اینکه فعالیت‌های خوبی صورت گرفته و می‌گیرد اما وضعیت فعلی، کافی و کمال مطلوب نیست به این دلیل که اهمیت قرآن مجید خیلی بیشتر از اینها است، پس ما باید ابتدا اهمیت قرآن را درک کنیم تا در ادامه بتوانیم به وضعیت مطلوب فراگیری آن توسط عموم مردم برسیم. یعنی این دو مستلزم همدیگر هستند.
این پیشکسوت قرآن در بخش دیگری از این گفت‌وگو با اشاره به اینکه برای رسیدن به کمال مطلوب آموزش قرآن در جامعه باید روش‌ها را کیفی کرد، عنوان نمود: باید در بحث آموزش به روش‌ها بیشتر اهمیت داده شود، اگر این کار صورت بگیرد نتیجه و محصول خوبی به دست می‌آید.
مهکام همچنین در مورد روش‌های آموزش قرآن در جامعه که هم اینک مورد استفاده قرار می‌گیرد نیز گفت: روش‌هایی که در حال حاضر مورد استفاده قرار می‌گیرد یک مشکل نسبی دارد که به روز نبودن آن در بعضی جاها است. در بحث آموزش باید روش‌هایی مورد استفاده قرار گیرد که به روز باشد و مهم‌تر از آن اینکه با زبان روز جامعه نیز همخوانی داشته باشد تا جوانان عزیز را جذب و جلب نماید.
تأثیرات مربی قرآن در آموزش
مهکام گفت: البته در بحث آموزش، بیشترین اثر را مربی قرآن دارد، این تأثیرگذاری از آراستگی ظاهری و اخلاق مربی، شروع می‌شود و تا قدرت نفوذ کلام او، سطح علمی و مهارت تلاوت قرآن مربی و .... بنابر این، مربی لایق قرآن که می‌خواهد به قرآن‌آموز، آموزش بدهد باید دارای مجموعه‌ای از شاخص‌ها باشد که در جذب هرچه بیشتر قرآن‌آموزان عزیز به کلاس قرآن و سرعت بخشی در یادگیری کمک کند و به قول حافظ «چنان که پرورشم می‌دهند،می‌رویم»
این پیشکسوت قرآنی کشورمان در پایان با اشاره به اینکه تمام مطالبی که گفته شد به فضل الهی نتیجه حدود 50 سال تجربه و آموزش و تعلیم قرآن کریم است، اضافه کرد: در مورد نقش بزرگسالان خانواده در زمینه آموزش قرآن باید یک مطلب را یادآوری کنم که در آیه ششم سوره تحریم در مورد نقش خاص پدر و مسئولیت تربیت دینی او در خانواده تأکید شده است. یعنی پدر الگوی عملی و رفتاری قرآنی در کانون خانواده باید باشد. پدران محترم دقت کنید!
اهمیت قرائت و آموزش قرآن در آیات الهی
وی با اشاره به اینکه قرآن، کتاب روش زندگی انسان‌ها در مسیر هدایت به سوی رستگاری و سعادت حقیقی است، به اهمیت تلاوت قرآن و تأکید بر این امر بسیار مهم در کلام الهی اشاره به سوره مزمل آیه 4 و 20، سوره انعام آیه 155، سوره ص آیه 29، سوره یس آیه 69 و 70، سوره انبیا آیه 10، سوره اسرا 82، سوره یونس 57 و 58 کرد.
این داور مسابقات قرآن تصریح کرد: در کلام حضرات معصومین علیهم السلام از جمله: در بیان پیامبر گرامی اسلام(ص) توصیه شده است: اولا - قرآن را بخوانید و به دستوراتش عمل کنید. ثانیا -از قرآن دور نشوید و با آن انس بگیرید.(نهج الفصاحه حدیث شماره 2714) این فرمایش نبوی(ص) جنبه عمومی و همگانی دارد.
یادگیری قرآن در هر سن و سالی ممکن است
مهکام در بخش دیگری از سخنان خود در مورد زمان شروع آموزش عمومی قرآن در جامعه نیز اشاره کرد: آموزش قرآن در هر سن و سال و هر زمانی امکان‌پذیر است، زیرا «هرکس به بقدر فهمش فهمید مدعا را» اما هر چه این آموزش در سنین پایین‌تر باشد، ماندگارتر خواهد شد. بی‌تردید انسان در سنین کودکی هر دانش و هنر و فنی را فرا گیرد، گویی که بر روی سنگ، حک شده و تا آخر عمر دوام دارد.
وی خاطرنشان کرد: البته با این وجود در هر سنی می‌توان بقدر توان قرآن را آموخت و آنرا حفظ کرد و برای نمونه گفت: ما روزهای یکشنبه هر هفته یک جلسه هفت نفره آموزش قرآن کریم داریم که یکی از دوستان به اسم «عزیز بلالی» هشتاد سال سن دارد که با دستانی لرزان، به دلیل عشق به قرآن و همت عالی که دارد پیشرفت چشمگیری در هر جلسه دارد. علاوه بر ایشان شخصی بنام «پرویز رمضانی» چندین دوره در مسابقات سراسری قرآن سازمان اوقاف و امور خیریه بعنوان حافظ کل قرآن شرکت می‌کرد در سن بالا، که به شغل شریف نانوایی اشتغال داشت و تا سالهای سالمندی یادگیری قرآن عظیم را کنار نگذاشت. بنابر این از نظر سن و سال، تنها همت و علاقه لازم است. آری، «به هر کاری که همت بسته گردد/ اگر خاری بود گلدسته گردد»
این استاد قرآن در تکمیل این بخش از صحبت‌های خود به آیه 69 سوره مبارکه عنکبوت «وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ» اشاره کرد و گفت: اگر در مسیر قرآن تلاش و جهاد کنیم البته راه‌های پیشرفت و رسیدن به موفقیت ما به طور تضمینی در همه شرایط برای ما من عندالله باز خواهد شد.
اثرگذاری نهادهای مختلف اجتماعی در آموزش قرآن
وی همچنین در مورد میزان اثرگذاری نهادهای اجتماعی در آموزش قرآن کریم، اذعان کرد: قطعاً در این زمینه باید خانواده را اصلی‌ترین و اثرگذارترین نهادی عنوان کرد که می‌تواند بهترین آموزش‌ها را داشته باشد. چرا که بچه‌ها آنچه را که در خانواده می‌بینند فرا می‌گیرند و آموزش قرآن نیز از این اصل کلی جدا نیست.
مهکام افزود: بنابراین خانواده‌های محترم باید این موضوع مهم را به عنوان یک مسئولیت اساسی در امر تربیت فرزند در کانون خانواده مدنظر داشته باشند. در این رابطه حضرت امام علی(ع) در حکمت شماره 399 نهج البلاغه می‌فرماید: هر پدر نسبت به فرزند خود سه وظیفه مهم دارد: 1- نام نیکو بر فرزندش انتخاب نماید 2- فرزند خود را خوب تربیت کند 3- بفرزندش قرآن آموزش دهد. همین موضوع، اهمیت و جایگاه خانواده را در آموزش قرآن کریم نشان می‌دهد.
این داور مسابقات قرآن در مورد کارکرد نهادهای مختلف در زمینه آموزش عمومی قرآن نیز اظهار کرد: با توجه به اینکه در نظام جمهوری اسلامی ایران قرآن باید در تمام صحنه‌ها و عرصه‌ها نقش داشته باشد، اینکه بگوئیم در کدام بخش‌ها آموزش عمومی قرآن موفق‌تر بوده است کمی سخت است، چرا که به یاد دارم در اوایل انقلاب اسلامی برای داوری مسابقات قرآن به کارخانه جوراب بافی رفته بودیم، در آن زمان علاوه بر مساجد و هیئات مذهبی، دانشگاه‌ها، نهادها و شرکت‌ها و کارخانجات نیز فعالیت قرآنی داشتند و این نشان می‌دهد که قرآن در جامعه ایران حضور داشته و دارد.
وی افزود: در حال حاضر سازمان‌هایی که در زمینه قرآن کریم فعالیت‌های تخصصی دارند، نقش به مراتب پررنگی را ایفا کرده و می‌کنند. آنچه که خیلی چشمگیر است این است که برخی سازمان‌ها که به صورت تخصصی به فراگیری قرآن می‌پردازند در زمینه آموزش عمومی قرآن هم خدمات گسترده‌تری دارند.
وضعیت آموزش عمومی قرآن در جامعه
مهکام در ادامه در پاسخ به این سوال که آموزش عمومی قرآن کریم در جامعه از وضعیت مطلوبی برخوردار است یا خیر، گفت: با اینکه فعالیت‌های خوبی صورت گرفته و می‌گیرد اما وضعیت فعلی، کافی و کمال مطلوب نیست به این دلیل که اهمیت قرآن مجید خیلی بیشتر از اینها است، پس ما باید ابتدا اهمیت قرآن را درک کنیم تا در ادامه بتوانیم به وضعیت مطلوب فراگیری آن توسط عموم مردم برسیم. یعنی این دو مستلزم همدیگر هستند.
این پیشکسوت قرآن در بخش دیگری از این گفت‌وگو با اشاره به اینکه برای رسیدن به کمال مطلوب آموزش قرآن در جامعه باید روش‌ها را کیفی کرد، عنوان نمود: باید در بحث آموزش به روش‌ها بیشتر اهمیت داده شود، اگر این کار صورت بگیرد نتیجه و محصول خوبی به دست می‌آید.
مهکام همچنین در مورد روش‌های آموزش قرآن در جامعه که هم اینک مورد استفاده قرار می‌گیرد نیز گفت: روش‌هایی که در حال حاضر مورد استفاده قرار می‌گیرد یک مشکل نسبی دارد که به روز نبودن آن در بعضی جاها است. در بحث آموزش باید روش‌هایی مورد استفاده قرار گیرد که به روز باشد و مهم‌تر از آن اینکه با زبان روز جامعه نیز همخوانی داشته باشد تا جوانان عزیز را جذب و جلب نماید.
تأثیرات مربی قرآن در آموزش
مهکام گفت: البته در بحث آموزش، بیشترین اثر را مربی قرآن دارد، این تأثیرگذاری از آراستگی ظاهری و اخلاق مربی، شروع می‌شود و تا قدرت نفوذ کلام او، سطح علمی و مهارت تلاوت قرآن مربی و .... بنابر این، مربی لایق قرآن که می‌خواهد به قرآن‌آموز، آموزش بدهد باید دارای مجموعه‌ای از شاخص‌ها باشد که در جذب هرچه بیشتر قرآن‌آموزان عزیز به کلاس قرآن و سرعت بخشی در یادگیری کمک کند و به قول حافظ «چنان که پرورشم می‌دهند،می‌رویم»
این پیشکسوت قرآنی کشورمان در پایان با اشاره به اینکه تمام مطالبی که گفته شد به فضل الهی نتیجه حدود 50 سال تجربه و آموزش و تعلیم قرآن کریم است، اضافه کرد: در مورد نقش بزرگسالان خانواده در زمینه آموزش قرآن باید یک مطلب را یادآوری کنم که در آیه ششم سوره تحریم در مورد نقش خاص پدر و مسئولیت تربیت دینی او در خانواده تأکید شده است. یعنی پدر الگوی عملی و رفتاری قرآنی در کانون خانواده باید باشد. پدران محترم دقت کنید!
مطالب مرتبط
