عنوان «رحمت واسعه» گویای هویت کتاب نیست/ اثری که باید از رادیو اربعین پخش شود

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، نشست نقد، رونمایی و بازنمایی کتاب «رحمت واسعه» اثر ارزشمند حضرت آیت آلله العظمی بهجت(ره) عصر دیروز، 16 آبان‌ماه در سلسله نشست‌های کتابنوش و با حضور محمدرضا سنگری و حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا پناهیان در مرکز تبادل کتاب برگزار شد.

سنگری در این نشست گفت: دوره اخیر، شکوفاترین دوران در رابطه با عاشورا و امام حسین(ع) است؛ چرا که کتاب‌های فاخر و ارزشمندی درباره سیدالشهدا(ع) به نگارش درآمده است؛ از این رو کتاب‌های این حوزه کم نیستند و اگر چند سال پیش می‌خواستیم کتابی فاخر در این حوزه معرفی کنیم، دستمان خالی بود اما اکنون معرفی یک اثر از میان چند اثر شاخص سخت و دشوار است.

وی افزود: برخی از کتاب‌ها محصول گفتار و برخی محصول نوشتار و قلم هستند، یکی از این کتاب‌ها «رحمت واسعه» حضرت آیت‌الله بهجت(ره) است که کاری خوشخوان، زیبا، مناسب، رسا و قابل استفاده برای همه مخاطبان است.

سنگری ادامه داد: همه این کتاب 383 صفحه‌ای مربوط به درس خارج نیست، بلکه مربوط به دو دهه اخیر بوده که از فایل‌های صوتی و یا درس خارج فقه تدوین شده است و برخی از این مطالب نیز در میان مردم مطرح شده است، اما مرکز ثقل کتاب، قسمت‌های پایان درس خارج است که توسط شاگردان جمع‌آوری شده است.

این نویسنده با اشاره به قسمت‌های مختلف این کتاب بیان کرد: این کتاب به سه قسمت تقسیم می‌شود که قسمت نخست 13 صفحه بوده و ترسیمی از زندگی آیت‌الله بهجت(ره) است و نشان می‌دهد خاستگاه ایشان در پرداختن به این محافل کجاست. همچنین شعر «امشبی را شه دین در حرمش مهمان است/ ظهر فردا بدنش زیر سم اسبان است؛ مکن ای صبح طلوع، مکن ای صبح طلوع» که برای مخاطبان آشنا است مربوط به پدر مرحوم آیت‌الله بهجت است و این نشان می‌دهد که در چه خانواده‌ای رشد یافته است و همه این موارد و اساتید وی چون آیات عظام غروی کمپانی و قاضی طباطبایی در وی مؤثر بوده‌اند.

وی در ادامه بیان کرد: قسمت دوم اشارات است در این بخش 185 اشارت وجود دارد که بسیار خواندنی است و درنگ‌هایی را می‌طلبد. اشاراتی در باب محبت اهل بیت(ع) در این کتاب بیان شده که حاوی 20 نکته است؛ از این رو باید از کسانی که در هندسه و چینش این کتاب تقش داشته‌اند تشکر و قدردانی کرد.

سنگری تصریح کرد: اشاراتی درباره حضرت سیدالشهدا(ع) نیز که شامل 11 نکته است، اشاراتی درباره تاریخ شهادت امام حسین(ع) نیز دربردارند نکات ارزشمندی است که مخاطب را با زندگی حضرت سیدالشهدا(ع) آشنا می‌کند. اشاراتی درباره خباثت و شقاوت دشمنان دربردارنده 18 نکته است که تصویر خوبی از دشمنان می‌دهد. اشاراتی درباره فضایل و کرامات و عبرت‌های عاشورا نیز در این کتاب آمده و فضایل و آداب زیارت حضرت امام حسین(ع) 32 نکته را دربر می‌گیرد. اشاراتی در باب بایسته‌های مجلس حسینی وجود دارد که 25 نکته در این زمینه وجود دارد و قسمت پایانی کتاب نیز 33 پرسش و سؤال فقهی است که از حضرت استاد مطرح شده است؛ از این رو این کتاب 287 نکته را در بر گرفته است.

این منتقد گفت: در این کتاب می‌توان به ویژگی‌های آیت‌الله بهجت(ره) پی برد، از سوی دیگر اطلاعات علمی در این کتاب کم نیست و در جای جای آن به این موضوع پرداخته شده است، البته با زبانی عامه فهم. گردآورندگان این کتاب دو کار ارزنده هم در این اثر انجام داده‌اند؛ از جمله اینکه از متونی که حضرت استاد در صحبت‌های خود آورده‌اند، ترجمه رسا و روان ارائه شده است، همچنین مستند کردن مباحث به منابع نیز کار ارزنده دیگری است که در این راستا منابع تاریخی و روایی مورد توجه قرار گرفته است.

وی در ادامه عنوان کتاب را مورد اشاره قرار داد و بیان کرد: نام کتاب، هویت کتاب است؛ از این رو عنوان کتاب یعنی «رحمت واسعه» از صفحه 207 کتاب گرفته شده است، اما واقعاً هویت کتاب، این عنوان نیست و این نام گویای شخصیت و سخنان حضرت آیت‌الله بهجت(ره) نیست.

سنگری ادامه داد: چند نوع نگاه به رویداد عاشورا وجود دارد و در این راستا می‌توان به چهار نگاه اشاره کرد، یکی از نگاه‌هایی که دیرینه‌دار و پیشینه‌دار است و حضرات معصومین(ع) نیز به آن تکیه کرده‌اند، نگاه سوگ و مرثیه است و در این راستا عواطف برانگیخته می‌شود و سپس قلب برانگیخته می‌شود و پس از اشک جاری می‌شود و این پلی برای رسیدن به کربلا است و به این بعد در کتاب «رحمت واسعه» توجه شده است.

وی در ادامه عنوان کرد: بعد دیگر که نیازمند آن هستیم بعد عبرتی و یا آموزه‌ای آن است؛ چرا که امام حسین(ع) اسوه است و باید از آن حضرت درس بگیریم و کاش عنوان کتاب را از همین بخش استخراج می‌کردند که شامل 29 نکته مهم است. بعد دیگر حماسه است و تمام ابعاد کربلا را می‌توان حماسه خواند، این بعد برای امروز و فردای ما مورد نیاز بوده و ضروری است و آخرین نگاه، نگاه عرفانی به کربلاست که حضرت آیت‌الله بحجت(ره) همواره این نگاه را داشته است.

در ادامه این نشست، حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا پناهیان به ویژگی‌های کتاب اشاره کرد و گفت: در این کتاب باید به ویژگی‌های حضرت آیت‌الله بهجت(ره) بپردازیم؛ چرا که از نگاه ژرف و هوشمندانه برخوردار بوده و دارای بصیرت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بوده و همچنین شخصیتی معنوی و عرفانی است.

وی افزود: همه این ویژگی‌ها در یک نفر جمع نمی‌شود اما این ویژگی‌ها در آیت‌الله بهجت(ره) وجود داشت، وی هم در اوج معنویت و عرفان بود و بسیاری از معانی را شهود کرد، اما نه شهودی که نصیب انسان ساده و عوام شده باشد بلکه می‌توان آن را ملاک عمل قرار داد، اما عقل و استدلال را در نگاه و بیانات خود کنار نگذاشتند.

حجت‌الاسلام پناهیان ادامه داد: در کنار همه ویژگی‌ها، توجه ایشان به مسائل سیاسی به گونه‌ای است که می‌توان از نظر بصیرت سیاسی هیچ تفاوتی با امام خمینی(ره) نداشت و شاید ابعاد اجتماعی و سیاسی ایشان مغفول مانده بود، اما حضرت آیت‌الله بهجت(ره) یک فرصت و ودیعه الهی است که نصیب ما شده است و برای راهنمایی ما کافی هستند.

وی تصریح کرد: یکی از ویژگی‌های برجسته این کتاب، وصیت سیاسی و اجتماعی آیت‌الله بهجت(ره) است که در این کتاب آمده و این سخنان از میان مطالب مربوط به امام حسین(ع) حذف نشده است.

وی در ادامه گفت: تعجب می‌کنم در کنار معارف بلند و عمیقی که در این کتاب وجود دارد، چرا از همه آن معارف ارزنده و منحصر به فرد، جمله‌ای برای آخر کتاب قرار گرفته است، که می‌توانست بهتر از این باشد. در آخر کتاب آمده است: «می‌گویند: مرحوم دربندی با آن فضلش در بالاسر حرم سیدالشهدا(ع)، داد می‌زد: «یا حسین، به حق مادرت زهرا(س) شمر را شفاعت نکن!». سه دفعه بلند این را می‌گفت. به او می‌گفتند: آیا شفاعت شمر ممکن است؟ می‌گفت: «چرا ممکن نیست؟! چرا محال است؟! مظهر رحمت واسعه خدا هستند. ما چه می‌دانیم؟ ما قسمش می‌دهیم که این کار را نکند».

حجت‌الاسلام پناهیان در ادامه درایت و هوشمندی آیت‌الله بهجت(ره) را مورد اشاره قرار داد و اظهار کرد: در صفحه 78 کتاب «رحمت واسعه» می‌خوانیم: «مقصود، شما ملتفت باشید: در این عصر، گرگ فراوان است، شما را می‌خرند، اما بعد هم می‌توانند یک غذای مسمومی به شما بدهند، کار شما را تمام کنند؛ بعد از اینکه کار را از دست شما گرفتند، بعد از اینکه استخدام کردند، و هر چند ماهیانه [مبالغی] که انسان خوابش را هم ندیده است، به او بدهند. ملتفت باشید! شما را گمراه نکنند، از جاده شما را بیرون نکنند که از دنیا و آخرت شما را محروم می‌کنند. اگر دیدند بنده صادقِ قانعِ آنها هستید، که هستید؛ اما به شرطی که در راه اینها کشته شوید. همین دیروز مگر نبود که از بغداد، قشون گرفت برای لبنان، که برود به نفع نصاری و علیه مسلمین بجنگد؟ «عبدالکریم قاسم» برای همین کودتا کرد؛ گفت: ما می‌رویم با مسلمان‌ها می‌جنگیم که در لبنان حکومت را چرا به دست نصرانی نمی‌دهند؟ همین سبب شد کودتا کرد، دولت را به هم زد و یک دولت دیگری تشکیل داد. علی‌ای‌حال، تا این حد اینها از شما طلب دارند که شما فدایی اینها شوید. در همین جنگ اخیر نقل شد که انگلیس از خودش چند هزار کشته داد، بقیه [را] همه از مستعمرات و هند و از جاهای دیگر به جبهه آورد، اما روسِ بی‌عقل (شوروی) گفتند: «سی‌میلیون تلف داد». این، سی‌میلیون از خودش کشته داد و او چند هزار از خودش کشته داد، باز هم این احمق (شوروی) با آنها در تقسیم شریک شد. تثلیث قائل شدند، گفتند: منافع جنگ، یک ثُلثَش مال آمریکا، یک ثلثش مال انگلیس و یک ثُلثَش مال روس. این، سی‌میلیون کشته داده است، آمریکا اسلحه و پول داده، انگلیس هم با حیله‌بازی و رشوه، فقط چند هزار کشته داده است. شیطنتِ اینها با بی‌عقلی او، با هم می‌سازد! نتیجه این جور شد.»

وی در پایان سخنان خود تصریح کرد: امیدوارم این کتاب به صورت صوتی در اختیار زائران حرم امام حسین(ع) به ویژه در اربعین قرار گیرد. همچنین رادیو اربعین نیز می‌تواند بخش‌هایی از این کتاب را در اختیار مخاطبان قرار دهد.

سمیه قربانی