نگاه اقتصادی به انيميشن‌های قرآنی/ می‌توان موفق بود
گروه شهرستان‌ها: یک نویسنده و کارگردان انیمیشن با اشاره به تعداد داستان‌های قرآنی قابل نمایش در قالب انیمیشن، اظهار کرد: این قصه‌ها به‌دلیل اینکه حقیقت محض هستند و تخیل و تحریفی را در خود جای نداده‌اند، انسان‌ها را به صورت عقلی، منطقی و فطری جذب خودشان می‌کنند لذا در تولید انیمیشن با استفاده از قصص قرآنی علاوه بر نگاه فرهنگی ـ دینی می‌توان نگاه اقتصادی نیز داشت و موفق هم بود.
سیدعلی موسوی نژاد، نویسنده و کارگردان انیمیشن و مؤسس انجمن انیمیشن کاشمر در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، تصویرگری قصه‌های قرآنی با استفاده از انیمیشن را مهم ارزیابی کرد و افزود: خیلی از وقایع تاریخی و قصه‌های قرآنی را به هیچ عنوان نمی‌توان درقالبی جز انیمیشن به تصویر کشید.
وی ادامه داد: تصویرگری قصه‌های قرآنی با استفاده از انیمیشن مسئله بسیار مهمی است چرا که قرآن کریم علی‌رغم این‌همه قصه‌های بسیار مهم تاریخی و آموزنده برای مسلمانان در زمینه تصویرگری و یا ساخت آثار تلویزیونی و سینمایی بسیار مهجور مانده و این یک مصیبت غم‌انگیز است.
موسوی‌نژاد با تأکید بر نمایش داستان‌های قرآنی با استفاده از هنر انیمیشن، بیان کرد: ماجرای حضرت ابراهیم(ع) و آن چهار حیوانی را که ایشان تکه تکه و ترکیب می‌کنند، بر سر چهار کوه قرار می دهند و به امر پروردگار این‌ها حیات می‌گیرند، جز با هنر انیمیشن نمی‌توان به تصویر کشید.
نگاه اقتصادی به انيميشن‌های قرآنی
این نویسنده و کارگردان انیمیشن با اشاره به تعداد داستان‌های قرآنی قابل نمایش در قالب انیمیشن، اظهار کرد: به‌دلیل اینکه این قصه‌ها حقیقت محض هستند و تخیل و تحریفی را در خود جای نداده‌اند، انسان‌ها را به صورت عقلی، منطقی و فطری جذب خودشان می‌کنند و به شدت با استقبال مردم مواجه می‌شوند لذا در تولید انیمیشن با استفاده از قصص قرآنی علاوه بر نگاه فرهنگی ـ دینی می‌توان نگاه اقتصادی نیز داشت و موفق هم بود.
وی افزود: در واقع ما از این‌همه منابع غنی قصه‌ها، حکایت‌ها و وقایع تاریخی و محتویات آموزنده اخلاقی و ارزش‌های بسیار مهم انسانی برای رسیدن به سعادت از قرآن کریم آن قدر غافلیم که گاهی اوقات می‌بینیم دشمنان ما نمی‌توانند این موارد را نادیده بگیرند و به‌صورت تحریف شده بخش‌هایی از قرآن ما را برای جهان به تصویر می‌کشند، ولی ما همچنان بر غفلت خودمان پافشاری می‌کنیم.
موسوی‌نژاد با ارائه تعریفی از انیمیشن، اضافه کرد: انیمیشن در واقع همان فیلمی است که همه مردم با آن آشنا هستند اما با تکنیک تولید خاصی که دارد و عموماً به دلیل اینکه فضای بازتری برای تخیل و به تصویر کشیدن موارد فراواقعی دارد، خیلی‌ها مخاطب آن را کودک و نوجوان می‌پندارند.
این کارگردان انیمیشن با انتقاد از تصورات موجود درباره این هنر تصویری، عنوان کرد: این طرز فکر در رابطه با انیمیشن دقیق نیست، در واقع انیمیشن به‌عنوان یک رسانه بسیار مهم تأثیرگذار و قدرتمند از خانواده صنعت سینما، می‌تواند برای هر نوع مخاطب آگاهی‌بخش و مفید باشد اما به هرحال در جامعه جهانی و از جمله کشور خودمان از این رسانه بیشتر برای ارتباط با کودک و نوجوان استفاده می‌شود.
استفاده از صدا و تصویر برای تقارب مفاهیم دینی به ذهن کودک
وی گفت: دنیای کودکان دنیای ساده و به دور از پیچیدگی دنیای بزرگترهاست، شاید به دلیل کمتر بودن تجربه زندگی و یا جدی نبودن جستجو برای امرار معاش و یا کم بودن علم و دانش آن‌ها از جهان پیرامون و یا ساختار ذهنی خلقت انسان‌ها توسط خداوند و یا به هر دلیل دیگری ساده است، لذا برای اینکه ما بتوانیم مفاهیم دینی که به ظاهر ساده اما دارای پیچیدگی‌های روحی و روانی متعدد هستند را به زبان ذهن کودک ترجمه کنیم، به طوری که به راحتی بتواند آن‌ها را بپذیرند و تجزیه و تحلیل کند که در این مسیر، استفاده از تصویر و صدا می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.
موسوی‌نژاد ادامه داد: البته حاصل‌جمع صدا و تصویر که همان فیلم است مخصوصاً با قالب تکنیکال فانتزی، اغراق‌آمیز و فراواقعی انیمیشن و همچنین تصاویر متحرک، می‌تواند به شدت ما را در انتقال مفاهیم دینی یاری کند، چیزی که انسان از ابتدای تاریخ تا حدود صد سال گذشته توانایی انجامش را نداشت، بنابراین قدر دانستن این فرصت بزرگ و استفاده درست و صحیح از این هنر بسیار مهم و ضروری است.
وی با بیان اینکه چه آثار انیمیشنی می‌توانند در این ارتباط با کودک و نوجوان برای انتقال مفاهیم دینی و مذهبی موفق باشند، اضافه کرد: در گام اول متن و فیلمنامه اثر باید حتماً سن و ملزومات مخاطب خودش را مشخص کرده باشد و نویسنده در مرحله اول حتماً باید بداند برای چه رده سنی می‌نویسد.
کمدی و طنز منجر به جذب مخاطب به انیمیشن دینی می‌شود
موسوی‌نژاد افزود: استفاده از گرافیک رنگ و فرم متحرک‌سازی هارمونیک متناسب با سوژه و موضوع مطرح‌شده، کارگردانی قدرتمند و کم‌نقص، استفاده از موسیقی و صداگذاری مناسب، استفاده از کمدی و ایجاد فضای مفرح جهت جذب بیشتر مخاطب از دیگر ویژگی‌هایی است که باید در ساخت انیمیشن‌هایی با مضامین دینی و مذهبی مدنظر باشد.
نویسنده و کارگردان مجموعه انیمیشن خادم کوچک بیان کرد: در مورد استفاده از شعر و ترانه در انیمیشن‌ها و یا در اصطلاح «انیمیشن موزیکال» نیز باید گفت که در انیمیشن تقریباً از همه هنرها استفاده می‌شود و این یعنی با یک هنر تکامل یافته و متعالی طرف هستیم و طبیعی است که اگر حد متعالی هر هنر را در تولید انیمیشن استفاده کنیم، اثر نهایی بسیار فاخر و ارزشمند خواهد شد.
انیمیشن‌های هالیوودی سرشار از سکانس‌های شاعرانه
وی بحث ادبیات مورد استفاده در فیلمنامه‌ها را فنی و هنری برشمرد و گفت: برای نگارش فیلمنامه باید یک قصه یا داستان و یا رمان به زبان تصویر ترجمه شود، در واقع می‌شود گفت فیلمنامه متنی است که برای تبدیل شدن به فیلم نوشته می‌شود حالا اگر مخاطب خودمان را کودک و نوجوان در نظر بگیریم، تجربه نشان داده که آثار موزیکال که همراه با یک شعر مناسب نیز هستند، تأثیرگذاری بسیار بیشتری دارند ضمن اینکه به میزان جذابیت اثر هم کمک شایانی خواهد کرد.
این کارگردان انیمیشن‌های دینی اظهار کرد: شما تقریباً هیچ انیمیشن هالیوودی پرفروش و پرمخاطب را پیدا نمی‌کنید که در آن از سکانس‌های موزیکال و شاعرانه استفاده نشده باشد.
موسوی‌نژاد با بیان علل موفقیت انیمیشن‌های خارجی، ادامه داد: علت این موفقیت آن است که تولیدکنندگان با برنامه عمل می‌کنند، با کیفیت کار می‌کنند، زحمت می‌کشند، درست هزینه می‌کنند و نتیجه زحماتشان را می‌گیرند و اگر غیر از این باشد، جای تعجب دارد.
جوان غرب‌گرای امروز را خودمان با انیمیشن غربی پرورش دادیم
وی در پاسخ به دغدغه‌مندان فرهنگی در حوزه جوانان و نوجوانان، بیان کرد: برای مثال این جوان 25 ساله‌ای که می‌بینید، عاشق فرهنگ غرب است و آنجا را شهر رؤیاهای خودش می‌بیند و نوع لباس پوشیدنش، طرز گفتار و رفتار خانوادگی و خیلی از موارد اخلاقی زندگی‌اش غربی شده، یک روزه به این نقطه نرسیده است.
موسوی‌نژاد افزود: این جوان زمانی پنج سالش بود و پای همین تلویزیون ایران انیمیشن‌های غربی زیبایی می‌دید که بسیار هم جذاب بودند، وقتی 9 سالش بود با بازی‌های کامپیوتری طراحی شده غرب شبانه‌روز خودش را می‌گذراند.
مؤسس انجمن انیمیشن کاشمر با اشاره به تغذیه فرهنگی نامناسب نوجوانان و جوانان، ادامه داد: نوجوان ایرانی وقتی 12 سالش شد، به راحتی می‌توانست هر فیلم و انیمیشنی را از فروشگاه‌های رسانه‌های تصویری تهیه کند و یا پای هر برنامه‌ای از شبکه‌های ماهواره‌ای بنشیند و هنگامی که 18 ساله شد در فضای اینترنت همه چیز برایش آماده بود و اکنون هم پای شبکه‌های مجازی روز و شب خودش را سپری می‌کند.
وی در پاسخ به دغدغه‌مندان و مطالبه‌گران فرهنگی کشور، گفت: حالا که روند آموزش و پرورش جوان و نوجوان کامل شده است، شما به فکر افتادید که جوان ما از دست رفت؟ خودمان این‌ها را با فیلم‌ها، انیمیشن‌ها، کتاب‌ها و رسانه‌های غربی پرورش دادیم و حالا از چه صحبت می‌کنیم؟
موسوی‌نژاد در رابطه با فعالیت و رقابت انیمیشن‌های داخلی با نوع خارجی، عنوان کرد: انیمیشن‌های داخلی توان رقابت با انیمیشن‌های خارجی را ندارند چون نه در گذشته حمایت شدند نه اکنون مورد حمایت هستند و نه برنامه‌ای مدون و آینده‌نگر برای تولیدکنندگان داخلی وجود دارد، لذا با عوض شدن هر مسئول تولیدکنندگان داخلی انیمیشن و بازی‌های رایانه‌ای داخلی، مثل کشتی افتاده در میان امواج متلاطم اقیانوس به این سو و آن سو می‌روند و هیچ ثباتی در تصمیم‌گیری‌ها، خط مشی‌ها و حمایت‌ها نمی‌بینند.
عقب‌ماندگی انیمیشن‌های داخلی؛ حاصل نوع نگاه مسئولان فرهنگی
وی گفت: تلویزیون ایران هم وقتی می‌بیند، ده‌ها سریال انیمیشن خارجی را می‌تواند با کمترین قیمت از خارج تهیه و دوبله کند و ساعت‌ها آنتن را پر داشته باشد، چرا باید بیشتر هزینه کند تا انیمیشن‌های کم کیفیت‌تر داخلی را با هزینه بیشتر بخرد؟ مادامی که نگاه راهبردی و کلان مسئولان فرهنگی و رسانه ملی در این رابطه تغییر نکند ما دچار تشتت و عقب‌افتادگی در این عرصه و صنعت بسیار مهم خواهیم بود.
