اندیشه لیبرالی در دنیای اسلام به دنبال قرائت انسانی از دین است

به گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا) از گیلان، حجت الاسلام والمسلمین احمد واعظی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی امروز، 22 مهر در جلسه «نقد و بررسی تفسیرهای تاریخی از دین» که در تالار حکمت دانشگاه گیلان برگزار شد، جوهره مدرنیته را نفی جزمیت های فکری و تغییرناپذیری دانست و اظهار کرد: هر چیزی که امر ثابت تلقی شود با جوهره مدرنیته سازگار نیست.

وی با بیان اینکه مدرنیته خوش آمدگویی به اندیشه های نو، تغییر و سیالیت را در بطن خود همراه دارد، افزود: سنت و مدرنیته در تقابل با هم هستند لذا با آمدن مدرنیته تلقی جدید از انسان و نهادهای نو شکل گرفت و سبک های زندگی تغییر کرد و مقوله دین و مذهب را به چالش کشید.

مدرس دانشگاه کمبریج با بیان اینکه بطن دین برخلاف مدرنیته دارای جزمیت و باورها و ارزش های ثابت است، گفت: براساس این چالش دنیای مسیحیت در غرب با دو جریان الحاد و نفی مذهب(تسلیم محض در برابر آورده های مدرنیته) و تاکید تام و تمام بر سنت و جزمیت های مذهبی(بنیادگرایی دینی و نفی مدرنیته) رو به رو شد.

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با اشاره به شکل گیری جریان الهیات مسیحی با هدف بازاندیشی دینی و وفق آورده های مدرنیته با مذهب تحت عنوان «کلام لیبرال»، تصریح کرد: پروتستانیسم لیبرال از دیدگاه مدرنیته به دین نگاه می کند تا از طریق بازتفسیر، مدرنیته و مذهب را سازگار سازد.

وی قرن نوزدهم را قرن شکوفایی اندیشه های لیبرالی دانست و عنوان کرد: لیبرالیسم وحیانیت کتاب مقدس و محتوای الهی آن را نمی پذیرد و تمایل دارد انجیل و تورات و سایر کتب آسمانی را دست نوشته بشر بداند لذا محدودیت های ذهنی افرادی که این کتاب ها را نوشته اند، بر جهان بینی و محتوای آن تاثیرگذار می شود.

این کارشناس دینی با بیان اینکه نگاه لیبرالی کتاب مقدس را به متن تاریخی تبدیل می کند، متذکر شد: متون تاریخمند در ظرف زمانی و جغرافیایی خاصی پدید آمده اند و پدیدآورندگان آن دارای محدودیت های ذهنی هستند و آن را با دریافت های شخصی و تجربی خویش نگاشته اند لذا هرگونه جهان شناسی، انسان شناسی و سایر ابعاد معرفتی که کتاب مقدس عرضه می کند، فاقد مرجعیت و اعتبار خواهد شد و لزومی ندارد به کتاب مقدس تقدس ببخشیم.

حجت الاسلام واعظی با بیان اینکه الهیات لیبرال از یافته های مدرن برای بازتفسیر استفاده می کند، یادآور شد: با این تاویل، چیزی که از کتاب مقدس باقی می ماند تنها پیام های اخلاقی دین است که در طول زمان محفوظ نمی ماند و ابعاد معرفتی دین نادیده گرفته می شود.

وی با اشاره به تاکید پدیدآورندگان الهیات لیبرال بر پیام های اخلاقی و شنیدنی کتاب مقدس، خاطرنشان کرد: در الهیات لیبرال محتوای کتاب مقدس به دلیل بشری بودن، تاریخمند شده و لذا اسطوره بر آن حاکم می شود، زیرا اصالت ندارد و در حصار محدودیت های ذهنی فراهم آورندگان آن ایجاد شده است. در واقع الهیات لیبرال تاریخی کردن محتوای معرفت دینی را به ارمغان آورد.

مدرس دانشگاه کمبریج خروجی هرمنوتیک را تاریخمند کردن فهم دانست و افزود: براین اساس همه اشکال معرفت تفسیری است و این عالم است که تفسیر می کند. این در حالی است که در اندیشه لیبرالی ذهن عالم مانند آیینه حقیقت را نشان می دهد و روش درست در هر شاخصه علمی راهبر عالم به سوی حقیقت خواهد بود.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه در نظریه هرمنوتیک فهم با دخالت ذهنی عالم همراه بوده و لذا زمانمند است، اظهار کرد: کمتر از 200 سال است که دنیای اسلام با آورده های مدرنیته آشنا شده و همان چالشی که دنیای مسیحیت با مدرنیته داشت، برای جهان اسلام نیز وجود دارد.

حجت الاسلام واعظی با اشاره به زایش مدرنیته در غرب و وارداتی بودن آن در دنیای اسلام، تاکید کرد: چالش سنت و مدرنیته در دنیای اسلام نیز با دو جریان کاملا متقابل(تسلیم کامل و نفی) مواجه شد لذا یکی از جلوه های نواندیشی در دنیای اسلام تمسک به تفسیر تاریخی از دین یا همان الهیات لیبرال است.

وی با بیان اینکه اندیشه لیبرالی در دنیای اسلام به دنبال قرائت انسانی از دین است، گفت: براین اساس دین باید خودش را با انسان منطبق کند و لذا هر چه نگرش انسان تغییر می کند، فهم از دین هم باید تغییر کند. در این فضا تفسیر تاریخی از دین در دو قالب تاریخی کردن معرفت دینی و تاریخی کردن متن دینی بروز پیدا می کند.

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با اشاره به اندیشه های لیبرالی درباره قرآن کریم، خاطرنشان کرد: یکی از نظریه پردازان مصری به پیوند زبان و فرهنگ توجه دارد و تغییر فرهنگ را موجب تغییر زبان می داند. در این نظریه قرآن یک محصول فرهنگی و متاثر از واقعیت های زمان پیامبر(ص) است و پیامبر اسلام را به عنوان دریافت کننده وحی و قرآن را به عنوان کلام الهی نمی پذیرد.

حجت الاسلام واعظی با بیان اینکه برخی از نظریه پردازان لیبرال در ایران قرآن را بینش پیامبر(ص) معرفی می کنند، گفت: براین اساس گزاره های قرآنی نه صادق است و نه کاذب و لذا معرفت بخش نیست. این نظریه پردازان اختلاف انبیاء را در بینش می دانند و وحی را توانایی چنین دیدن معرفی می کنند، اما وحی به معنی ارسال پیام الهی به یک گیرنده به نام «نبی» است.

وی اندیشه لیبرالی درباره قرآن را در تقابل جدی با تلقی رایج مسلمانان دانست و عنوان کرد: اگر قرآن را قرائت و روایت پیامبر(ص) از خداوند و انسان بدانیم، هیچ تکلیف دینی نداریم و راه برای آورده های مدرنیته باز می شود.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه احدی در امت اسلامی وحی بر پیامبر(ص) را به رویا تعبیر نکرده است، اظهار کرد: آیه «بَلْ قَالُوا أَضْغَاثُ أَحْلَامٍ بَلِ افْتَرَاهُ بَلْ هُوَ شَاعِرٌ فَلْيَأْتِنَا بِآيَةٍ كَمَا أُرْسِلَ الْأَوَّلُونَ» به دو دیدگاه مشرکین درباره وحی اشاره می کند. با رویا دانستن قرآن چیزی به نام تفسیر قرآن بلاموضوع است و به معبر و خوابگزار نیاز داریم.

مدرس دانشگاه کمبریج از ادله درون دینی برای معرفی قرآن از زبان خودش اشاره کرد و یادآور شد: خداوند در قرآن به صراحت وجه تنزیلی آیات قرآن را بیان می کند که به وسیله ملک وحی بر پیامبر(ص) تلاوت شده و پیامبر دریافت کننده وحی به زبان عربی است. همچنین بسیاری از آیات قرآن ماهیت تصویری ندارد و به بیان احکام می پردازد و لذا نمی تواند رویا باشد و برای همه انسان ها قابل فهم است، تنها باید به نبوت پیامبر(ص) مومن باشیم.