شاخصه‌های یک ترتیل مطلوب/ تقویت بخش القای معانی در مسابقات ضروری است
گروه فعالیت‌های قرآنی ــ مدرس و مرتل قرآن کریم در مورد شاخصه‌های یک ترتیل مطلوب به قابلیت‌های موسیقیایی یک قاری در خصوص مهندسی ذهنی و مهندسی تلاوت اشاره کرد و گفت: پیش از هر چیز یک مرتل حرفه‌ای باید قابلیت‌های صوتی، لحنی و تجویدی خود را به خوبی بشناسد، نقاط قوت و ضعف تلاوتش را بداند و متناسب با آن برنامه‌ریزی منظم و روزانه تمرینات و استماع تلاوت‌های اساتید را انجام دهد.
زهرا مهوشیان، دارنده رتبه نخست رشته ترتیل مسابقات اوقاف و امور خیریه در سال 95 در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، در مورد تلاوت ترتیل و جایگاه آن در کشور، در ابتدا به معنای آن اشاره کرد و گفت: ترتيل در واقع به معنای خواندن قرآن با تأنی و نظم و همچنین تأمل و دقت در مفهوم آيات است.
اهمیت و جایگاه ترتیل‌خوانی در آیات و روایات
این بانوی قرآنی با اشاره به اینکه ترتيل به معنی درنگ و توقف کردن در برابر آيات است، اظهار کرد: اين معنی به معنامحوری، توجه به معانی و القا معانی آیات قرآن مربوط می شود که در بحث الحان و تلاوت معنامحور نیز موارد استفاده بسیاری دارد. امام صادق(ع) در روایتی می فرمایند: «هر گاه به آيهای برخوردی كه در آن، ياد بهشت بود پس در برابرش بايست و از خدا بهشت را درخواست نما، و هرگاه به آيهای گذر نمودی كه در آن، ياد آتش جهنم بود پس در برابرش بايست و از آتش جهنم به خدا پناه ببر».
انواع قرائت، تفاوت‌ها و جایگاه کاربرد آن در تدریس
این مدرس قرآن کریم آستان قدس رضوی در ادامه به جایگاه قرائت در کشور در مقایسه با ترتیل اشاره کرد و افزود: قرائت چند نوع داریم، از جمله قرائت تحقیق که جنبه آموزشی داشته و در اصطلاح به آن تعلیمی گفته می شود و در واقع رعایت کامل احکام و صفات تجویدی است.
وی اضافه کرد: قرائت مجوّد، قرائتی است که بیشتر تمرکز بر اجرای مقامات و الحان دارد تا موارد تجویدی و با مفاهیم ارتباط برقرار می‌کند، همچنین قرائت ترتیل بهترین روش برای تلاوت قرآن است چرا که شمرده و منظم و ساده اجرا می‌شود.
مهوشیان در خصوص قرائت حدر ابراز کرد: این سبک از قرائت به تلاوتی اطلاق می شود که سرعت آن بیشتر از سه نوع دیگر بوده و بیشتر برای مرور محفوظات حفاظ و کسب ثواب توسط قاری مورد استفاده است.
دارنده رتبه اول کشوری رشته ترتیل مسابقات اوقاف و امور خیریه در سال 95، تفاوت در چهار روش قرائت را تفاوت در دور و سرعت تلاوت عنوان کرد و گفت: در همه انواع تلاوت، قالب ترتیل باید رعایت شود.
شاخصه‌های یک ترتیل مطلوب
این مرتل قرآن با اشاره به قابلیت‌های موسیقیایی یک قاری در خصوص مهندسی ذهنی و مهندسی تلاوت افزود: پیش از هر چیز یک مرتل حرفه‌ای باید قابلیت‌های صوتی، لحنی و تجویدی خود را به خوبی بشناسد، نقاط قوت و ضعف تلاوتش را بداند و متناسب با آن برنامه‌ریزی منظم و روزانه تمرینات و استماع تلاوت‌های اساتید را داشته باشد.
وی ادامه داد: ترتیل مطلوب با تنوع در چیدمان الحان همراه است اما با توجه به دامنه صوتی در محدوده یک اکتاو یا 8 درجه صوتی که در تلاوت ترتیل به آن نیاز داریم، مرتل حرفه‌ای باید با رعایت اسلوب ترتیل در تنغیم، پردازش نغمات، تنظیم و توزیع قطعه لحنی، تنوع در ردیف‌های لحنی و رعایت آکسان ها تلاوت داشته باشد.
تقویت بخش القای معانی در مسابقات/ نبود یکدستی در بخش خلاقیت
این مدرس قرآن کریم افزود: القای معانی مورد خوبی در آیین‌نامه است اما در توجه به این آیتم کمی کوتاهی صورت می‌گیرد که هم نیاز به افزایش این آیتم در آیین‌نامه است و هم اینکه توجه بیشتری از طرف شرکت‌کنندگان صورت پذیرد چرا که هدف تلاوت قرآن القای معانی است.
این قاری و مرتل قرآن در خصوص تقویت این مبحث افزود: اعلام نفرات برتر در بخش القای معانی و تلاوت معنامحور و برگزاری مسابقاتی در قالب تلاوت‌های معنامحور برای جا افتادن و توجه به این مقوله مهم است، ضمن اینکه در تلاوت‌های مجلسی به جهت این که چهارچوب‌های مسابقاتی نداریم قاری برای اجرای این بخش دستش بازتر بوده ولی در مسابقات با توجه به زمان اجرا و قطعات تلاوت هنوز به مورد انتظار و مطلوب نرسیده ایم.
مهوشیان در خصوص بحث خلاقیتی که جدیدا به آین نامه لحن اضافه شده نیز گفت: ضمن اینکه لحاظ شدن این مقوله در مسابقات به تعریفی جامع نرسیده است و هنوز یکدستی و همرنگی بین متسابقان و داوران نیز وجود ندارد.
تنوع در تلاوت با حفظ معنی آیات؛ رکن مهم در ترتیل
وی، تنغیم و پردازش نغمات، تنظیم آکسان ها و ضربه آهنگ تلاوت را مهم برشمرد و اظهار کرد: تنظیم آکسان ها و ضرب آهنگ های تلاوت، اجرای الحان متناسب با مفاهیم آیات، توجه به موارد وقف و ابتدایی، فراز و فرودهای صوتی، اجرای تحریرها و قفلات آیات و... در القای معانی موثر است.
مهوشیان اضافه کرد: به علاوه این که خود قاری باید با معانی قرآن آشنا باشد و تمامی توانمندی‌های صوتی و لحنی خود را در خدمت آیات قرآن کریم قرار دهد و به احسن‌ترین شکل به مخاطب انتقال دهد.
نیازهای تلاوت مستحکم و اصیل
وی با بیان اینکه در تلاوت نباید ناکوکی باشد، افزود: تنوع در تلاوت رکن مهمی است اما باید دقت شود که مغشوش کردن به معنای اصلی ترتیل صدمه نزند، همچنین از جمله توانمندی‌هایی که باید یک مرتل حرفه‌ای علاوه بر مهارت‌های تنغیمی و موسیقایی تلاوت داشته باشد این است که باید به تجوید و وقف و ابتدا نیز توجه ویژه ای داشته باشد چرا که تلاوت مستحکم و اصیل تلاوتی است که توانمندی‌های صوتی و لحنی را در کنار تجوید و وقف و ابتدای احسن داراست.
این مرتل قرآن کریم اظهار کرد: در بحث تجویدی فصاحت حرکات، حروف، موارد صفات و احکام تجویدی باید به شکل احسن اجرا شود و رعایت صحیح توازن غنه، توازن مد و توازن سرعت تلاوت از موارد بسیار مهم در اجرای ترتیل اصیل به شمار می رود.
مهوشیان توجه به موارد وقف و ابتدا را یکی از ارکان بسیار مهم تلاوت عنوان کرد و افزود: در کتب مربوط به علوم و فنون قرائت نقل شده است به کسانی که با وقف و ابتدا آشنایی نداشتند یا آن را به خوبی نمی‌دانستند اجازه وقف و ابتدا داده نمی‌شد و تسلط به وقف و ابتدا شرط ورود به وقف و ابتدا بوده است.
وی اضافه کرد: وقف و ابتدا در القای معانی صحیح نیز رکن بسیار مهمی است چرا که با وقف یا ابتدای ناصحیح ناخواسته در معنای آیه خلل ایجاد می‌شود و حتی در زمینه وقف و ابتدای صحیح موارد لحنی نیز مهم است.
خضوع و خشوع قاری در تلاوت
این مدرس و داور قرآن کریم گفت: الحان، مهارت‌های تنغیمی، تلاوت معنامحور، اکسان‌ها و ضرب آهنگ‌های تلاوت و ... همه و همه باید در خدمت معانی کلام الله باشند و قاری خضوع و خشوع در تلاوت داشته باشد که مرتل حرفه ای می‌تواند از تمامی نغمات در مضامین متفاوت آیات قرآن استفاده کند.
نخبه برتر جشنواره حضرت علی‌اکبر در سال 88 ادامه داد: استفاده هنرمندانه از الحان شاد با فضایی حزین و استفاده هنرمندانه از الحان حزین با فضایی شاد از جمله توانمندی‌های مرتل حرفه ای در جهت تلاوت احسن است زیرا قاری باید به زیباترین شکل ممکن القای معانی را به مستمع خود داشته باشد و تا زمانی که خود با مضامین و ترجمه آیات آشنا نباشد قطعا نمی‌تواند تلاوتی تاثیرگذار ارائه دهد.
وی با اشاره به اهمیت تجوید و وقف و ابتداء در ترتیل افزود: در بخش صوت برای ترتیل، توازن مهم است و با توجه به وقف و ابتدا نباید نسبت به برداشت معانی آیات بی توجه بود.
انتهای پیام
