کارکرد افعال مکلفین و نقش مهم در تعیین حکم فقهی

به گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا) از قم، آیت الله علیدوست، امروز 27 دی ماه در همایش فقه هنر در تالار غدیر در قم گفت: مدرسه اسلامی هنر در ماه های آغازین سال 94 وارد این عرصه شد و دفتر تبلیغات و مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) و پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و.... نیز در این امر ورود کردند و همایش اول در همان سال برگزار شد.

وی افزود: در همایش اول، بیشتر بازپژوهی همان پدیده هایی که در متون فقهی مورد بحث قرار گرفته بود مورد نظر قرار گرفت ولی در همایش دوم، در گامی به جلو به در سه بخش قرار گرفت که شامل فلسفه فقه هنر با 8 مدخل، فقه رفتار و آثار هنری با 10 مورد و حکومت و هنر با 6 مدخل است.

علیدوست ادامه داد: در بحث غنا و موسیقی، فقها، ابتدا عنوان مورد نظر را بیان می کنند و مثلا بیان می کنند که غنا و حرام است؛ سپس روایاتی که در خصوص غنا آمده است را بررسی می کنند و آیاتی را که در روایات به غنا تفسیر شده است را بیان می کنند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: در آیه صحبت از غنا به میان نیامده است و لهو الحدیث بیان شده است که انسان را از راه خدا گمراه می کند؛ یعنی به انگیزه مسخره کردن آیات خدا و مقابله با قرآن مطرح می شود و سخنی از غنا نیست؛ اما ذیل آیه امام، این لهو الحدیث را به غنا تفسیر می کنند.

دبیر علمی همایش ملی فقه هنر گفت: در مکتب اسم گرایی به دنبال عنوان هستند یعنی این حکم را به عنوان پیوست به دنبال نام ببریم و هرجا نام صادق بود باید آن را حکم بدانیم؛ در اینجا حتی به ماهیت موضوع نیز نباید توجه کنیم.

استاد حوزه تصریح کرد: بسیاری از تعابیر علما آن است که الاحکام تدور مدار اسما و موضوعات است؛ یا اینکه باید در موضوعات، وقتی مورد حکم قرار بگیرد باید کارکرد آنها دیده شود.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: امام(ع) بیان کرده اند که خداوند خمر را به خاطر اثم حرام نکرد بلکه دلیل حرمت خمر به خاطر عاقبت است؛ یعنی خمر به خاطر کارکرد آن حرام است.

دبیر علمی همایش ملی فقه هنر گفت: مصداق شناسی نیز در اینجا مهم است؛ اگر فقیه امروز بخواهد کتاب جهاد بنویسد نمی تواند مثل گذشته احکام را صادر کند؛ یعنی در باب نوع حمله و غنایم، مسایل و مصادیق تغییر کرده است.

این استاد حوزه ابراز کرد: امروزه ماهیت دفاع تغییر کرده است؛ در گذشته یک رزمنده برای جنگ باید همه آلات جنگ را بیاورد و حقوقی نیز نداشت ولی امروز مسایل نیازمند شده است. در اینجا باید هویت جهاد و ماهیت جهاد و دفاع را در قالب یک دولت مدرن تخصیص بدهیم؛ برخی از اوقات، مسایل تغییری نکرده است که از جمله آنها می توان به بحث دیه اشاره کرد؛ امام(ع) در 10 روایت وقتی از شتر در بحث دیه نام می برد، برای شتر قیمت تعیین می کنند؛ امروزه ماهیت تغییر کرده است.

دبیر علمی همایش ملی فقه هنر گفت: مشکل ربا آن است که فکر می کند که نظام اقتصادی کلان همان نظام فردی است و به همین دلیل حیله به کار برده می شود که البته باید از آن به تدبیر یاد کرد ولی آیا همین مرتبط به فقه فردی در فقه اجتماعی و اقتصادی نیز جواب می دهد؟ این مباحث باید با دقت بررسی شود.

استاد حوزه تصریح کرد: مجسمه، زمانی مظهر بت پرستی است و حتی امروز نیز از این نمادها استفاده می شود و هر شکل و حرکت آن نماد اعتقاد است ولی گاهی اوقات مجسمه نماد احترام و یا تمدن می شود؛ به همین دلیل نمی توان همه این موارد را ذیل یک عنوان بیان کرد؛ به همین دلیل این مباحث باید با نوآوری و انظباط فقهی بررسی شود.