مطالعات کمی را به سوی مطالعات کیفی هدایت کنیم

باقر غباری بناب، عضو هیئت علمی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به اینکه پژوهش‌های میان رشته‌ای قرآن و سلامت باید از سوی مبانی نظری و روش‌های تحقیق محکم پشتیبانی شود، اظهار کرد: متأسفانه در حال حاضر نظریات محکمی در پشت مطالعات نیست، اگر چنین ادبیات نظری وجود نداشته باشد هیچگاه نمی‌توانیم در یک قسمت متمرکز شده و پژوهش‌ها را عمیق کنیم بر همین اساس تا کنون فقط از یک شاخه به شاخه دیگر رفته و تحقیقات را بی‌سرانجام رها می‌کنیم.

وی افزود: از آنجایی که پژوهش‌های ما پایه‌های محکم نظری ندارند به تبع آن فاقد متدولوژی استواری هستند که از آن پشتیبانی کنند بسیاری از این مطالعات مبتنی بر شواهد نیست، یا اینکه مبنای آزمایشگاهی ندارند و به صورت انتزاعی هستند، در حقیقت داده‌های تطبیقی جمع‌آوری نمی‌شوند تا فرضیه‌هایی را که دارند تثبیت یا رد کنند.
باقری بناب بیان کرد: ویژگی‌های شخصیت انسان را از قرآن و کتاب‌های معارف دینی و یا قرآن جمع‌آوری می‌کنند، اما هیچ‌گاه آن را در جامعه آزمایش نمی‌کنند تا این داده‌ها مبتنی با اسناد بر شواهد همراه شوند، اگر قرار است از کتب دینی برای حوزه سلامت بهره ببریم مبنا باید این باشد که نخست اصول مشاهده را تبیین کرده و چهارچوب تحقیق به همراه تکنیک‌های مناسب برای این مطالعات داشته باشیم.
وی با بیان اینکه مطالعاتی که مبنای نظری و متدولوژی نداشته باشند، برای انسان معاصر، نمی‌تواند مشکلات انسانی حل کند بلکه این تحقیقات انتزاعی می‌شوند، گفت: در این پژوهش‌ها باید جمعیت و کیفیت را معلوم کرد مبانی نظری آن را استخراج و پایه‌های آن را مشخص کرده و به صورت استقرایی یک مدل ساخته شود، از این مدل است که می‌توان بر اساس آن متدولوژی تحقیق و پروتکل‌های مختلف را ساخت و مشکلات خود را روشن کرد.
این پژوهشگر قرآن و سلامت عنوان کرد: من پیشنهادم این است که از مطالعات کمی به سوی مطالعات کیفی برویم، مثلاً در مورد توکل و صبر که از قرآن برداشت می‌کنند توکل را ببرند از مردم بپرسند برداشت آن‌ها و تصویر زندگی آن‌ها را ثبت کنند و از مشاهده این رفتار‌ها داده‌های خود را جمع آوری و پس از آن مدل نظری (گراندد تئوری) خود را درست کنند.
وی ادامه داد: پس از ساخت مدل نظری، نخست گزاره‌های موضوع و طبقات را روشن و مفاهیم را توضیح دهند و چیزی که از قرآن استنباط کرده‌اند با داده‌ای که از مردم گرفتند تطبیق داده و آن را ترکیب کنند و با این تطبیق و ترکیب، همزمان یک روش قیاسی و استقرایی ساخته می‌شود، استقرایی است از این نظر که از مصاحبه‌ها بدست آمده و از این نظر که پایه‌های مصاحبه از قرآن و مفاهیم دینی استخراج شده است قیاسی است.
باقری بناب یادآور شد: روش استقرایی و قیاسی متدولوژی نظریه محکمی را به ما می‌دهد، که بالاتر از مدل نظری ساخته شده نخست است بر همین اساس می‌توان ساختمان پروتکل‌های درمانی و آموزشی را نیز از آن منتج کرد.

 

 

انتهای پیام