معرفت به خدا از دیدگاه امام حسین(ع)

به گزارش ایکنا از استان مرکزی، در زمان غیبت ولی‌عصر ارواحنافداه آنچه که لازم است برای طی طریق نمودن در صراط مستقیم شناخت این مسیر است و این‌امر ممکن نیست مگر آنکه راه‌بلدی انتخاب نموده تا از گرداب مهالک موجود بر سر راه نجات یابیم و در مسیر خدایی شدن و حرکت به سوی کمال الهیه، چه کسانی را بهتر و والاتر از اهل‌بیت علیهم‌السلام سراغ داریم.
شيخ كلينى و غير او از حضرت صادق عليه‌السّلام روايت كرده‌اند که اين دعا را تعليم زراره فرمود: كه در زمان غيبت و امتحان شيعه بخوانند: اَللّهُمَّ عَرِّفْنى نَفْسَكَ فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى نَفْسَكَ لَمْ اَعْرِف نَبِيَّكَ اَللّهُمَّ عَرِّفْنى رَسُولَكَ فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى رَسُولَكَ لَمْ اَعْرِفْ حُجَّتَكَ اَللّهُمَّ عَرِّفْنى حُجَّتَكَ فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى حُجَّتَكَ ضَلَلْتُ عَنْ دينى‌؛ خدايا خود را به من بشناسان، زيرا اگر خود را به من نشناسانى فرستاده‌ات را نشناخته‌ام، خدايا فرستاده‌ات را به من بشناسان، زيرا اگر فرستاده‌ات را به من نشناسانى حجّتت را نشناخته‌‌ام، خدايا حجّتت را به من بشناسان، زيرا اگر حجّتت را به من نشناسانى، از دين خود گمراه مى‌شوم.

اولین مرحله اساسی طی طریق نمودن
بنابر آنچه در روایت امام صادق علیه‌السلام خواندیم اولین مرحله اساسی برای طی طریق کردن مسیر الهی شدن معرفت به خداوند جل جلاله است که به مناسبت ماه محرم‌الحرام ماه عشق و معرفت به ساحت مقدس اباعبدالله الحسین(ع) هر چند به اجمال این موضوع را از منظر کلام گهربار آن حضرت در دعای عرفه حضرتش پی می‌گیریم؛
در دعای عرفه امام حسین(ع) معارف توحیدی بسیار گسترده است و آنقدر عمیق که قطعاً پرداختن به آن شایسته ماه‌ها و بلکه سال‌ها تدبر و تعمق است، اما در ادامه به برخی از عبارات برجسته دعای عرفه که معرفت رب را در کلام امام(ع) روشن‌تر می‌کند، می‌پردازیم.
سُبحانَکَ لا اِلهَ الّا اَنت...فَسُبحانَکَ سُبحانَکَ مِن مُبدِیٍ وَ مُعیدٍ...فَسُبحانَهُ سُبحانَه...؛ منزهی تو و خدایی جز تو نیست... منزهی تو از اینکه آغاز و پایانی داشته باشی...
«سبحان» که در ادعیه مکرر وارد شده چیست؟ سبحان که یکی از اسماء مهم خداوند است یعنی منزه کردن خدا از هر آنچه که شایسته خلق است. چنانچه معصوم می‌فرمایند: سبحان یعنی: تَعْظِیمُ جَلَالِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ تَنْزِیهُهُ عَمَّا قَالَ فِیهِ کُلُّ مُشْرِک. ‏تعظیم خدای عزوجل و منزه کردن خدا از هر چه مشرکان درباره خدا می‌گویند؛ پیش‌تر گفته شد، مشرکان درباره خدا چه می‌گویند: مشرکان خدا را به خلقش تشبیه می‌کنند.
سُبحانَ اللّهِ الواحِدِ الاَحَدِ الصَّمَد؛ منزه است خدایی که واحد و احد و صمد است. کسی که نزاییده و زاده نشد و هیچ همتایی ندارد. مناسب است برای روشن شدن معنای «صمد»، به نامه امام حسین(ع) به اهالی بصره بپردازیم.

نامه امام حسین(ع) به اهل بصره
امام زین‌العابدین(ع) می‌فرمایند: مردم بصره به پدرم نامه نوشتند و از ایشان درباره «صمد» پرسیدند. امام حسین(ع) در پاسخ چنین نوشتند: خداوند، خود صمد را تفسیر کرده است: نزاده و زاده نشده و هیچ کس همتای او نیست، از چیزى به وجود نیامده، نه در چیزی است و نه بر روی چیزی، ابداع کننده و آفریننده و پدید آورنده همه اشیاء است. همه چیز را با قدرتِ خود خلق کرده؛ به اراده او آنچه برای فناپذیری آفریده، نابود می‌شود. به علم او آنچه برای بقا آفریده شده، باقی می‌ماند. ایـن خدای صمد است که زاییده نشده و از او زاییده نمی‌شود، آگاه به غیب و آشکار است، بزرگ و بلند مرتبه است و برای او هم‌کفو و هم‌شأنی نیست.
صمد کسی است که میانِ خالی برای او نیست(جوف ندارد). صمد کسی است که آقایی‌اش به کمال باشد، صمد کسی است که نخورد و نیاشامد، صمد کسی است که نخوابد، کسی که همواره بوده و خواهد بود. الَّذِی‏ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَد... الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَدا؛ کسی که نه زاده و زاده نشده و هیچ کس همتای او نیست...حمد مخصوص خدایی است که فرزند ندارد.
برای توضیح بیشتر این فرازِ دعا، به احادیث امام حسین(ع) درباره «لم یلد و لم یولد» مراجعه می‌کنیم. حضرت سیدالشهدا(ع) در معنی آیه «لم یلد» اشاره می‌کند که یعنی از او چیزی مثل فرزند یا هرچیز دیگر بیرون نمی‌آید، او برتر از آن است که هر چیزی از او برون آید. «ولم یولد» یعنی از قبیل بیرون آمدن چیزی از چیز دیگر؛ مثل گیاهی از زمین یا آبی از چشمه یا میوه از درخت.
یادداشت از خانم میرزایی ری‌شهری
انتهای پیام