پژوهش‌محور بودن نظام تعلیم و تربیت، راهی به‌سوی توسعه است

به گزارش ایکنا از استان مرکزی، علی محبی، رئیس پژوهشگاه مطالعات وزارت آموزش و پرورش، امروز، 23 آذر، در همایش تجلیل از پژوهشگران و معلمان پژوهنده برتر استان که در کانون امام خمینی(ره) اراک برگزار شد، به اهمیت پژوهش و پژوهش‌محوری در قرآن اشاره کرد و افزود: نزیک به 500 آیه ار کلام وحی در رابطه با اهمیت پژوهش است و می‌طلبد پژوهشگران در این حوزه با اهتمام بیشتر وارد شوند.

محبی با بیان اینکه امروزه در دنیا جنگ برسر علم است و علم، ملاک برتری نیز محسوب می‌شود، اضافه کرد: دلیل زورگویی کشورهای قدرتمند به سایر کشورها نیز همین برتری علم آنان نسبت به سایرین است و این مرتبه علم حاکمیت و سلطان بودن را ایجاد کرده است. کسی که عالم شود حاکم می‌شود و کسی که به علم نرسد، مجبور به تبعیت است.

وی ادامه داد: بزرگترین آفت حاکمیت و مدیریت کشورهای جهان سوم، مدیریت بدون تحقیق علمی و نداشتن پیوست پژوهشی برای برنامه‌ها و عملکردهاست. مولا علی (ع) فرمودند: «هرنوع کوشش و تلاشی بدون تحقیق، بی‌فایده است». کوتاهی در تحقیق یا کاربست تحقیق باعث ضربه خوردن در امور می‌شود. بزرگترین درد ما این است که اهل عمل و تفکر، حوصله کافی برای تحقیق و مطالعه ندارند یا اهل تحقیق و پژوهش، تحقیقات خود را عملی نمی‌کنند. در واقع عمل می‌کنیم بدون تحقیق و تحقیق می‌کنیم، بدون عمل.

وجود 50 هزار معلم پژوهنده در کشور

این مقام مسئول از وجود پنجاه هزار معلم‌پژوهنده و 10 هزار در آموزش و پرورش خبر داد و با طرح این پرسش که آیا شایسته است با وجود این سرمایه بی‌بدلیل، باز در جامعه دچار مشکلات لاینحل باشیم؟ اضافه کرد: اگر کشور می‌خواهد به توسعه برسد راهی ندارد، جز عبور از مسیر تعیلم و تربیت ندارد و اگر می‌خواهد به سلامت به سرمنزل مقصود رسیده و کشور را به اوج برساند، راهی جز پژوهش محور کردن تعلیم و تربیت ندارد.

رئیس پژوهشگاه مطالعات وزارت آموزش و پرورش به سند بنیادین تحول این مجموعه اشاره و تصریح کرد: مهم‌ترین نکته در سند تحول توجه به پژوهش محوری، تفکر، خلاقیت و نوآوری است. پژوهش محور نبودن کتاب‌های درسی دلیل ناکارآمدی برنامه‌های درسی است و باعث شده تا کتاب‌های درسی مورد اعتراض همگان باشد. این کتاب‌ها و برنامه‌ها قوه خلاقیت و جست‌و‌جوگری دانش‌آموزان را پرورش نمی‌دهد. اگر دانش‌آموزان در فضای مجازی سرگردان شده و در مسیری قرار می‌گیرند که نباید باشند، به دلیل آن است که جست‌و‌جوگری صحیح و سوادرسانه‌ای به آنان آموزش داده نمی‌شود.

شاخصه باسواد بودن

وی با اشاره به تغییر شاخصه انسان‌های باسواد، اظهار کرد: روزی ملاک باسواد بودن خواندن و نوشت و روزگاری دیگر دانستن زبان‌های خارجه و علوم رایانه‌ای بود، اما امروز باسواد کسی است که برخوردار از قدرت تجزیه و تحلیل و شناخت دقیق باشد و در مواجهه با مطالب بسیار بتواند مطالب درست را از نادرست تشخیص دهد. راه نجات کشور در گرو ارتقای تعلیم و تربیت و آموزش و پرورش است و راه ارتقای آموزش و پرورش توجه به پژوهش و پژوهش محورکردن تمام برنامه‌هاست.

محبی با ذکر این مطلب که پژوهش از درون کلاس تا سطح وزارتخانه باید دنبال شود، بیان کرد: بیش از یک دهه از سند تحول آموزش و پرورش می‌گذرد، اما هنوز نقشه راه اجرای سند نهایی نشده بود که در اردیبهشت ماه امسال مورد گلایه شدید مقام معظم رهبری قرار گرفت. انتقاد ایشان باعث شد تا نقشه راه تهیه و تحویل شود. در نقشه راه سند تحول، ۲ سطح از تحول دیده شده که باید منسجم و هماهنگ با هم پیش برود و مهم‌ترین سطح، سطح مدرسه‌ای تحول است.

مدارس منشأ و مبدأ تحول در جامعه هستند

وی مدارس را مبدأ و منشأ تحول برشمرد و گفت: بیشترین انرژی باید صرف مدارس می‌شد، اما تاحدی از این امر غافل بودیم و حداکثر توان در سطح ستادی تحول صرف شد. پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش نقشه‌ای راهبردی با دارا بودن سه مأموریت ترسیم کرده که توسعه فرهنگ پژوهش یکی از آنان است.

محبی شناسایی و حل علمی مسایل نظام تعلیم و تربیت را از دیگر ابعاد سند تحول دانست و افزود: این بُعد از سطح مدارس تا کلان وجود دارد و قرار براین است در پژوهشگاه با رویکرد تنظیم‌گری مدیریت شود تا مشکلات به واسطه معلمان شناسایی و برطرف شود.

وی اضافه کرد: الگوی تعالی مدارس نیز در پنج بعد مدیریت و راهبری، کنشگران اصلی مدرسه، برنامه درسی و تربیتی براساس سند تحول، پرداختن به محیط فیزیکی و تربیتی و نتیجه و پیامد ترسیم شده که در تمامی ابعاد باید کار کرد و اگر این امر تک‌بعدی دنبال شود راه به‌جایی نخواهیم برد.

این مقام مسئول کاربردی بودن دروس را یکی از شاخصه‌های کتب درسی عنوان کرد و گفت: دانش‌آموز باید احساس کند آنچه می‌آموزد جذاب بوده و در زندگی برایش کاربرد دارد. مدارس باید تصمیم‌ساز و پژوهنده بوده و حداقل نیاز والدین را برای همسویی جریان تربیت پاسخگو باشند. کیفیت بخشی به تعلیم و تربیت غیر از مسیر تحقیق و پژوهش ممکن نیست و این امر باید از محور مدرسه مورد اهمیت واقع شود.

محبی با بیان اینکه الگوی ارزیابی مدارس دارای سه گام وضعیت مطلوب و الگوی تراز مدرسه، توصیف وضعیت موجود و برنامه تحول و تعالی مدرسه است، اظهار کرد: قرار براین است که طرح یاد شده از یک ماه دیگر تا مهر سال 1403 به صورت آزمایشی انجام و از سال تحصیلی جدید الگوی ارزیابی به مداس ابلاغ خواهد شد.

یادآور می شود، در پایان همایش از پژوهشگران برتر استان در حوزه آموزش و پرورش تقدیر شد.