10 صفت در سوره معارج برای کسانی که خواستار بهشت هستند

روح ملکوتی بشر همواره نیل به کمال‌گرایی، زندگی در مدینه فاضله و رسیدن به بهشت برین دارد اما در این راه باید لوازمی را به همراه داشته باشد و توشه خود را از مکارم اخلاق و تقوای الهی پر کند. خداوند در قرآن کریم نقشه راه سعادت انسان را ترسیم کرده است به عنوان مثال در سوره معارج صفات و ویژگی‌های بهشتیان و دوزخیان را نشان داده و ویژگی‌هایی که انسان برای بهشتی شدن به آن‌ها نیاز دارد را برشمرده است.

سوره معارج 44 آیه دارد و از سوره‌های مکّی است. نام این سوره، از آیه سوم برگرفته شده و به معنای محل عروج فرشتگان در آسمان‌ها است. محور آیات این سوره درباره معاد و انذار مشرکان، مخالفان، حالات کافران در قیامت و ویژگی‌های بهشتیان است.

حجت‌الاسلام محمد حاج ابوالقاسم دولابی، مفسر قرآن در گفت‌وگو با ایکنا از زنجان با اشاره به آیات سوره معارج اظهار کرد: بهشت رفتن نیاز به تلاش دارد و توقع باطل کفار که می‌گویند اگر قیامت و بهشتی باشد، ما اولین کسانی هستیم که به آن وارد می‌شویم را آشکار می‌سازد.

وی با اشاره به اینکه در این سوره 10 صفت برای کسانی که استحقاق رفتن به بهشت را دارند، ذکر شده است، ابراز کرد: از جمله این صفات می‌توان به نمازگزار بودن و مداومت ورزیدن در این امر، ایمان داشتن به روز جزا، کمک به محرومان، داشتن عفت، وفای به عهد و امانت، پرهیزگار بودن و مراقبت از اعمال اشاره کرد.

در سوره معارج صفات انسان‌های بهشتی با نماز آغاز و به آن ختم می‌شود و این موضوع اهمیت نماز را آشکار می‌سازد، آنچنان که آیت‌الله مکارم شیرازی در کتاب قرآن حکیم آورده است: با توجه به آیه «اَلَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ دائِمُونَ» انسان با نماز ارتباط خود را با خدا حفظ می‌کند و مانع از غفلت و غرور و فرورفتن در شهوات و هوای نفس می‌شود. منظور از مداومت بر نماز این نیست که فرد همیشه در حال نماز باشد، بلکه منظور این است که نماز را در اوقات معین می‌خواند. اصولا هر کار خیری آنگاه در انسان اثر مثبت می‌گذارد که تداوم داشته باشد.

آیه «وَالَّذِینَ فِی أَمْوالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ» اهمیت کمک به نیازمندان را آشکار می‌سازد، به طوریکه در تفسیر نور نیز آمده که نماز و رسیدگی به محرومان، پیوند ناگسستنی دارند. انفاق، تعدیل‌کننده روحیه حرص و بخل است. مؤمن و نمازگزار واقعی، خود را مالک همه دارایی‌های خود نمی‌داند و سهمی از آن را حق دیگران می‌داند. نیازمندان در اموال توانگران حق دارند و شریک هستند. در فقرزدایی تنها به ظاهر افراد ننگرید، گروهی از محرومان صورت خود را با سیلی سرخ نگه می‌دارند و سؤال نمی‌کنند. سعادت فرد از سعادت جامعه جدا نیست و نیازمندی شرط دریافت است، حال آن فرد مؤمن باشد یا نباشد.

پاکدامنی شاخص دیگری است که برای طالبان بهشت در سوره معارج به آن اشاره شده است. در روایات هم می‌خوانیم از پیامبر (ص) نقل شده است: بیشترین چیزی که امت مرا وارد دوزخ می‌کند، بی‌عفتی شکم و دامان است و همچنین آن حضرت برای کسی که دامان خود را از حرام نگه دارد، بهشت را تضمین کرده است.

حجت‌الاسلام محسن قرائتی در بخش دیگری از تفسیر این سوره و تشریح اهل بهشت، مسائلی همچون ایمان به معاد، ترس از حساب و پایبندی به امانت و تعهد را مطرح کرده و بهشتیان را کسانی می‌داند که نسبت به حقوق مردم قیام می کنند و اگر برای شهادت و گواهی دعوت شوند رد نمی‌کنند؛ چراکه سکوت آگاهان، جرم و گواهی به حق، نشانه ایمان است.