انقلاب اسلامی آغاز رجوع به روح قرآن بود + صوت
پیشکسوت قرآنی و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه جلسات قرآن در بحبوحه انقلاب به پایگاهی برای شکل‌گیری انقلابی اسلامی تبدیل شد، گفت: مردم با روشنگری‌های امام خمینی(ره) به دنبال مفاهیم قرآن و عترت(ع) رفتند و جلسات قرآن، پایگاه‌هایی برای انقلاب شدند.
قرآن کریم را می‌توان به مثابه قانون اساسی و کتاب انقلاب دانست، چراکه در پرتو آن به برکت جلسات سنتی قرآن، نسلی سر برآورد که توانست، نظام دژخیمان و ستم‌شاهی را سرنگون و ساختاری مستحکم، چون جمهوری اسلامی ایران را بنا نهد. از آن سال‌ها به بعد فعالیت‌های قرآنی کشور رشد و ریشه پیدا کرد.
سالروز پیروزی انقلاب اسلامی را بهانه‌ای برای گفت‌وگو با محمدصادق علمی، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد و از پیشکسوتان قرآنی کشور قرار دادیم. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
ایکنا_ وضعیت و کیفیت فعالیت‌های قرآنی کشور به ویژه جلسات و محافل قرآنی در قبل از پیروزی انقلاب اسلامی چگونه بود؟ از نقش این جلسات در شکل‌گیری انقلاب بگویید.
قرآن کریم دو دوره متفاوت را در این وقایع تجربه کرده است؛ در یک دوره هدف رژیم و حاکمیت در جهت محو اهداف قرآن و مبارزه با روح قرآن بود. اگر خود قرآن را هم چاپ می‌کردند، آن هم فریبی بیش نبود؛ همه می‌دانیم که پهلوی یک رژیم ضد دین و قرآن بود. در سوم اسفند ۱۲۹۹ انگلیسی‌ها رضاخان را به قدرت رساندند و خود در شهریور ۱۳۲۰ او را برداشتند و پسرش را به قدرت نشاندند. این عملکرد سران سه کشور انگلیس، آمریکا و شوروی بود که در آن برهه زمانی به متفقین مشهور بودند.
وقتی در این مسائل دقت می‌کنیم، می‌توانیم به اطمینان برسیم، رژیمی که سه قدرت آن را سر پا کردند، معلوم است که آن دست‌نشانده باید چه اهدافی را دنبال کند. چنین رژیمی رابطه و نسبتش با قرآن چگونه است؟
انقلاب اسلامی زمانی اتفاق افتاد که در دنیا دو قطب و دو بلوک شرق و غرب حاکمیت داشتند؛ یعنی نصف دنیا تفکر شرقی و نصف دیگر تفکر غربی داشت. هر دو این بلوک‌ها رابطه‌شان با معنویت به طور کلی و با قرآن و اسلام به طور جزئی‌تر معلوم بود. بلوک شرق با صراحت، دین را افیون توده‌ها می‌دانست و بار‌ها، اظهار می‌کردند که تمام نیرو‌های خود را جمع خواهند کرد تا دین را براندازند و تفکر غربی هم مشخص بود؛ چراکه حوزه دین با حوزه جامعه را جدا می‌دانست.
در تفکر غربی اگر دینی بود یا هست، نباید با سیاست و حکومت کاری داشته باشد؛ دینی که به اصطلاح آن را سکولار و فردی می‌نامیم. دین سکولار دینی است که در جامعه حضور ندارد. لذا در زمانی که دنیا به دو نیمه شرقی و غربی تقسیم شده بود، نظامی برخاسته از دل یک دین مقدس و از متن یک کتاب الهی به نام قرآن و تفکری بر اساس تفکر پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) شکل گرفت و انقلابی شروع شد که رهبرش با توسل و تمسک با این دو ثقل، حکومت و نظامی اسلامی را شکل داد.
برای جوانان برنامه‌ریزی کرده بودند و تلاش می‌کردند تا جوان به دنبال هر برنامه‌ای برود، مگر جلسه قرآن؛ چراکه از قرآن می‌ترسیدند که از آن انقلابی حاصل شود
اگر بخواهیم وضعیت قبل از انقلاب در خصوص جلسات قرآن را تشریح کنیم، باید گفت که آن موقع هم جلسات قرآن بود؛ البته نه با این گستره و تعدادی که امروز است. در قبل از انقلاب جلسات محدودی برگزار می‌شد، اما به شکلی بسیار سختگیرانه و وای به حال آن جلسه، جلسه‌دار یا شرکت‌کننده جلسه‌ای که رژیم یا ساواک بو می‌بُرد که به دنبال اهداف قرآن، مفاهیم قرآن و مبانی انقلابی است. دوستانی دارم که دست و پای آن‌ها را با سیگار سوزاندند و جرمشان این بود که از یک جلسه قرآن بیرون آمدند که خوشبختانه در قید حیات هستند و می‌توانید از خود آنان نیز بپرسید. اگر کسی می‌خواست به جلسه قرآن برود، باید ابتدا روی قرآن را جلد می‌گرفت تا معلوم نشود، قرآن است وگرنه همین حضور یک جوان در جلسات قرآن جرم بود. آن روز برای جوانان برنامه‌ریزی کرده بودند و تلاش می‌کردند تا جوان به دنبال هر برنامه‌ای برود، مگر جلسه قرآن؛ چراکه می‌ترسیدند که از آن انقلابی حاصل شود.
الحمدلله رب العالمین، دیدیم آنچه که آن‌ها از آن می‌ترسیدند، اتفاق افتاد و جلسات قرآن به پایگاه انقلاب تبدیل شد. البته آن‌ها مبارزات خود را داشتند و ضربه‌های خودشان را وارد می‌کردند. بعضا جلسات را تعطیل می‌کردند و معلمان قرآن را به ساواک می‌کشاندند، استادان قرآن مشهد، امثال آقای سیدعلی خامنه‌ای را به زندان می‌بردند و شکنجه می‌کردند؛ یادمان نمی‌رود که در جلسات قرآن آیت‌الله خامنه‌ای، حق تفسیر قرآن نبود و تفسیر قرآن توسط استادانی مانند ایشان ممنوع بود. با نزدیک شدن به انقلاب شرایط کمی بهتر شد و مردم با روشنگری‌های امام به دنبال مفاهیم قرآن و استفاده از پیام‌های دینی اهل بیت(ع) رفتند و همانطور که در سطح دینی جامعه با شعار نهضت ما حسینی است، رهبر ما خمینی است، اعلام می‌شد، جلسات قرآن هم در کنار مردم به این رشد، آگاهی و شور و هیجان رسید. بعد از انقلاب هم، هنوز چشم‌مان را باز نکرده بودیم که جنگ تحمیلی شروع شد و باز هم مساجد و جلسات قرآن به پایگاه رزمندگان و بسیجیان تبدیل شد و از همان‌جا تحت تاثیر همین جلسات در جبهه حضور پیدا کردند. امروز ما شهدای قرآنی از میان اساتید، حفاظ و نخبگان قرآنی بسیار داریم.
ایکنا_ وضعیت امروز را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
وضعیت قرآنی امروز قابل مقایسه با قبل از انقلاب نیست و حجم فعالیت‌های قرآنی بسیار بالا است. به عنوان مثال در همین مشهد ۱۵۰۰ جلسه هفتگی قرآن داریم که تا به حال چنین حجمی را نداشته‌ایم و لذا امروز کشور ما مانند چهل‌چراغ و خورشید تابانی می‌ماند که اشعه قرآن از آن تراوش پیدا می‌کند. امروز مسابقات قرآن ما با حجم و تعداد عظیم و استقبالی پرشور جهانی همراه است و بعضا تا ۷۰ کشور در این مسابقات شرکت می‌کنند؛ البته با دوستان مسئول این مسابقات صحبت کرده‌ایم که با توجه به هزینه‌های مسابقات، اثرگذاری مسابقات قرآن و اهدافش بهتر تعریف و اثرگذاری‌اش در کشور‌های اسلامی بیشتر شود.
امروز فعالیت‌های قرآنی ایران با توجه به محدودیت‌هایی که وجود دارد، بسیار خوب بوده است، اما جا دارد بهتر و بیشتر شود. در این خصوص پیشنهاد‌هایی را به متولیان قرآنی کشور داد‌ه‌ایم. در کل باید گفت امروز حجم کمیت فعالیت‌های قرآنی اصلاً قابل مقایسه با قبل از انقلاب نیست و دلیل آن هم این است که قبل از انقلاب یک نظام ضد قرآنی بود و امروز نظام ما اساسش قرآن است. آن روز اگر قرآن بود یک کار و فعالیت حاشیه‌ای بود، ولی امروز قرآن در متن فعالیت‌های ما قرار گرفته و نقش راهبردی پیدا کرده است.
ایکنا_ جامعه قرآنی و متولیان این حوزه چقدر توانسته‌اند به اهداف قرآنی امام(ره) و انقلاب جامه عمل بپوشانند؟
این که امام عزیز ما قرآن را اساس قرار دادند و بار‌ها عبارتی از ایشان در این خصوص نقل شده و آن را شنیده‌ایم یا رهبر عزیزمان که با جلسات مشهور سالانه خودشان که مانند توپ در دنیا صدا کرده است و خارجی‌ها می‌دانند و مطرح می‌کنند که در ایران رهبری دارند که در یک روز چنین جلسه عظیم قرآنی ویژه‌ای برگزار می‌شود همه نشان از توجه حاکمیت به قرآن است؛ اما متاسفانه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی آن که امام عزیزمان می‌خواست و بعد از ایشان امام بعدی به دنبالش بودند، گاهی متاسفانه یا مورد سوءتفاهم قرار گرفته یا اهدافی که آن‌ها ترسیم می‌کردند، مورد توجه و درک صحیح قرار نگرفته است. گاهی افرادی بودند که در راستای چنین اهداف و فکری قرار نداشتند و همفکر امام(ره) و مقام معظم رهبری در باب قرآن و اهداف قرآنی و حکومت قرآنی نبودند و لذا تفکراتشان مقداری با روح قرآن فاصله داشته است. به عنوان مثال باید دید رابطه دولت‌هایی که بعد از پیروزی انقلاب داشتیم با قرآن چقدر بوده است. اگر به عنوان مثال کمک‌های قرآنی را به عنوان یک معیار دقیق قرار دهیم، می‌تواند نشان‌دهنده برخی چیز‌های دیگر هم باشد؛ لذا اینکه هر دولتی در زمان حاکمیتش در نظام اسلامی رابطه‌اش با قرآن، فعالیت‌ها و محافل قرآنی، جلسات قرآنی و مؤسسات چقدر بوده است و چه نگاهی در رابطه با نقش قرآن و فعالیت‌های قرآنی داشته است؟ سوالی است که به عنوان یک معیار می‌تواند مقداری ما را با وضعیت موجود آشنا کند و این جواب را بدهد که خیلی از دولت‌ها تفکرشان همسو با رهبری و امام در این باب نبوده است. متاسفانه این‌ها ضربه خودش را هم می‌زند و می‌بینیم در زمان یک دولت مؤسسات قرآنی ضعیف و تعطیل می‌شوند.
اصل قضیه و آنچه که با اهداف انقلاب اسلامی است، قابل خدشه و قابل شک و تردید نیست، که امام راحل فرمودند: انقلاب ما قرآنی و اساس آن قرآن است و مقام معظم رهبری هم فرمودند الان دوران قرآن است، اما اینکه دولت‌های محترم چقدر قرآنی و همسو با امام و رهبری در این موضوع بودند، جای تأمل دارد.
ایکنا_ سخن پایانی
قرآن در آیات بسیاری وعده داده است که اگر شما قرآن را یاری کنید، قرآن، صاحب قرآن شما را نصرت خواهد کرد و این وعده قطعی قرآن است. به خصوص در آیات و منابع حدیثی شیعی و اهل سنت، آینده نظام و ایرانیان را مشخص کرده است. خدای متعال می‌فرماید بالاخره روزی ایرانیان پرچم حمایت از قرآن را بالا خواهند گرفت از جمله آیه ۵۴ سوره مائده آمده است که می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْکَافِرِینَ یُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَلَا یَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ ذَلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ؛ ای گروهی که ایمان آورده‌اید، هر که از شما از دین خود مُرتَد شود، به زودی خدا قومی را که بسیار دوست دارد و آن‌ها نیز خدا را دوست دارند و نسبت به مؤمنان سرافکنده و فروتن و به کافران سرافراز و مقتدرند (به نصرت اسلام) برانگیزد که در راه خدا جهاد کنند و (در راه دین) از نکوهش و ملامت احدی باک ندارند. این است فضل خدا، به هر که خواهد عطا کند و خدا را رحمت وسیع بی‌منتهاست و (به احوال همه) دانا است.» شیعه و سنی نوشته‌اند که قومی که بعد از ارتداد شما در آینده خواهند آمد، قوم سلمان و ایرانی‌ها هستند.
قرآن، کتاب ملی‌گرایی و نژادپرستانه نیست، اما توفیق و لطف ویژه خداست که شامل حال مردم ایران شده است و امید می‌رود که اهداف بلند قرآنی در آینده‌های نه چندان دور به دست ما ایرانی‌ها تحقق پیدا کند.
وهاب خدابخشی
انتهای پیام
