روزه تقوای درونی را برای انسان‌ها به ارمغان آورده است

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری صاحب تفسیر مشکاة و مفسر قرآن، در نشست مجازی که امروز 21 فروردین ماه، با موضوع «عید سعید فطر» برگزار شد، اظهار کرد: در وجود انسان‌ها خویشتنداری و تقوای درونی با روزه به ارمغان می‌آید. واژه «صیام» در لغت عرب به‌ معنای «امساک» است. همان‌طور که در کلام عرب به حیوانی که از خوردن علف خودداری و امساک می‌کند، «صَائِم» می‌گویند. از خصوصیات دیگری که در صیام وجود دارد، خلوص و یکدستی است، زیرا در بسیاری از عبادات ریا در میان مردم و بندگان خدا امکان‌پذیر است. اما در روزه رمضان ریا و تظاهری وجود ندارد. 

وی بیان کرد: یکی از دعاهایی که روزه‌داران در زمان افطار با خداوند در میان می‌گذارند، این دعا است که در آن می‌گویند: «اللَّهُمَّ لَکَ صُمْتُ وَ عَلَی رِزْقِکَ أَفْطَرْتُ وَ عَلَیْکَ تَوَکَّلْتُ؛ خدایا برای تو روزه گرفتم و با روزی تو افطار کنم و بر تو توکل کنم.» به‌همین‌علت است، که خداوند در حدیث قدسی در این‌باره می‌فرماید:«الصَّوْمُ‏ لِی‏ وَ أَنَا أَجْزِی عَلَیْهِ؛ روزه از آن من است و خود پاداش آن را می‌دهم.» 

انصاری بیان کرد: یکی از مهم‌ترین راه‌های به‌دست‌آوردن تقوا و دست‌یابی انسان متقی به توانمندی و صیانت نفس، روزه است. کسی که بتواند از نیازهای اولیه زندگی و ضرورت‌های بقا و دوام انسانی یعنی خوردن و نوشیدن و نیازهای شهوانی با توانمندی و اختیار دست بشوید، می‌تواند در سایر حوزه‌های زندگی نیز از این قدرت و اراده جدی بهره ببرد. بنابراین در چنین صحنه‌هایی است که آدمی نفس خود را با توانایی کامل مهار کرده و درحالیکه اراده و انتخاب دارد، از روزی حلال و مشروع خود دست می‌شوید. انسان مسلمانی که به چنین مهارتی نائل می‌شود از بسیاری چیزها کناره خواهد گرفت، همچنین کسی که می‌تواند نان پاکیزه و حلال خود را با میل و رغبت به کناری نهد، کجا به‌سوی حرام الهی و خباثت‌ها و آلودگی‌ها گام برمی‌دارد. 

صاحب تفسیر مشکاة گفت: در چنین شرایطی است که تقوای کسب‌شده از روزه رمضان در دیگر روزها نیز همراه با این مسلمان مؤمن خواهد بود. لذا تأکیدی که خداوند متعال در باب فایده روزه دارد، تحصیل تقواست و در آیه 183 سوره «بقره» فرموده است: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ؛ ای اهل ایمان! روزه بر شما مقرر و لازم شده، همان گونه که بر پیشینیان شما مقررر و لازم شد، تا پرهیزکار شوید.» شرافت و عظمت انسان به جوهره عقلانيت آدمی است؛ اما عاملی كه عقل را دربند می‌كند، هواها و ميل‌های سركش درونی اوست. لذا «هَوَی» ضد و دشمن عقل است و هواپرستی و عقلانیت هرگز با هم جمع نمی‌شوند و انسان نمی‌تواند هم تابع هوا باشد و هم تابع عقل قرار گیرد؛ بنابراین سنایی در یکی از قصیده‌های خود سروده است: 
با دو قبله در ره توحيد نتوان رفت راست/ يا رضای دوست بايد يا هوای خويشتن

وی افزود: بنابراین به همين دليل حضرت حق به‌جد فرمان به تبعيت نكردن از هوای نفس داده است و روزه گرفتن را راهکاری برای این امر بیان کرده است. از نبی مكرم اسلام(ص) نيز نقل است كه پيروی از هوای نفس انسان را به نابودی می‌كشاند. به همين دليل قدرت تخريب‌كنندگی تبعيت از هوای نفس است كه معصومان فرموده‌اند: «با هوای نفستان پيكار كنيد همان گونه كه با دشمنانتان پيكار می‌كنيد.»