حکمرانی مقاومتی با توصیه به حق و صبر ممکن می‌شود

به گزارش ایکنا حجت‌الاسلام و المسلمین مرتضی رجایی، پژوهشگر دینی، هشتم آذرماه در نشست علمی «حکمرانی در سوره عصر» که از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، گفت: در شرایط کنونی، جهان در وضعیت استکباری است و برخی زورگویان دنیا درصدد تسلط بر همه دنیا هستند؛این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که مفهوم سوره عصر، خسران است و عطف به مفهوم سرمایه است.

 

وی با بیان اینکه خسران به معنای از دست رفتن کامل سرمایه است لذا حکمرانی ما باید در شرایطی فهم شود که یک نظام زورگو در سده‌های مخلتف، درصدد مصادره سرمایه‌های بشری به نفع گروهی حداقلی است، اظهار کرد: اگر وجود این نظام سلطه را پذیرفتیم، در نقطه مقابل دو واکنش وجود دارد؛ یکی پذیرش این سلطه و تسلیم در برابر آن و دیگری مقابله با آن و مقاومت در این مسیر که هر کدام حکمرانی خاص خود را دارد.

 

وی افزود: اگر ما به هر دلیلی چون سابقه تاریخی، هویت ملی و مبانی ایدئولوژیک خود با نظام سلطه کنار بیاییم، در این صورت باید مقاومت را انتخاب کنیم که سوره عصر و برخی آیات دیگر مهم‌ترین مفاهیم را در این باره بیان کرده است. از جمله در مورد این آیه که خطاب به جامعه ایمانی فرموده است باز ایمان بیاورید؛ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالْكِتَابِ یعنی با اینکه مردم ایمان دارند، بر ایمان آوردن آنان تأکید شده است. با استفاده از روایات می‌فهمیم که ایمان مراتبی دارد؛ اول اقرار به زبان و دوم عقد قلبی. علامه طباطبایی هم ایمان را عقدالقلب می‌داند.

 

رجایی بیان کرد: چیزی که مطلوب است و در آیه سوم سوره عصر به عنوان اولین گام سرمایه اجتماعی و حکمرانی از آن سخن می‌گوید، عقدالقلب است یعنی اگر ایمان به باور قلبی افراد تبدیل نشده باشد، احتمالاً در بزنگاه‌ها دچار آسیب خواهد شد لذا مخاطب الذین آمنوا کسانی هستند که ایمان زبانی دارند ولی این ایمان در وجودشان تثبیت و نهادینه نشده است. 

 

رجایی با بیان اینکه ایمان نهادینه شده در برابر خسر، فرمول رشد جامعه است، اظهار کرد: ما در سال 1357 همراه با امام آمریکا را شیطان بزرگ نامیدیم و همراه با مقام معظم رهبری با استکبار مبارزه کردیم؛ یکبار این مفاهیم در لسان ما جاری می‌شوند ولی گاهی در قلب ما نهادینه است و اگر نهادینه نباشد در بزنگاه‌ها دچار مشکل خواهیم شد.

این پژوهشگر با بیان اینکه نهادینه‌شدن ایمان نیازمند تبیین است، تصریح کرد: تبیین مقوله‌ای است که رهبر انقلاب بارها بر آن تأکید کرده‌‎اند زیرا اگر بخواهیم به سادگی در بحران‌ها و شبهات خود را نبازیم، باید جهاد تبیین صورت بگیرد؛ تبیین همان چیزی است که به فرموده رهبری باعث قانع‌شدن دل‌ها و همراهی مردم خواهد شد، لذا اساس کار، حوزه تبیین است. 

 

وی افزود: این تبیین در هر مقیاسی لازم است؛ مثلاً اگر اعضای خانواده در مورد یک تصمیم پدر تبیین نشده باشند با او همراهی نخواهند کرد یا اگر پدری برای فرزندان و همسرش روشن نکند که برای خرید مثلاً منزل و یا اتومبیل باید مقداری از مخارج را بکاهیم، آن‌ها همراهی نمی‌کنند زیرا به اهمیت موضوع آگاه نیستند. 

 

رجایی با بیان اینکه مردم باید نسبت به ثمره مقاومت و ایستادگی خودشان تبیین شوند و در این صورت عمدتاً همراهی خواهند کرد، اظهار کرد: تبیین زیربنای ایمان آگاهانه و مقدمه برای مبتلانشدن به خسران اجتماعی است؛ حضرت آقا مداوماً و در تمامی سخنان از جمله سخنان اخیر وارد عرصه تبیینی شده‌اند و البته این تبیین، صرفاً گفتار با مردم نیست بلکه آن‌ها باید در اعمال افراد تبیین‌کننده هم ببینند، کما اینکه مقام معظم رهبری همانند اقشار ضعیف جامعه زندگی می‌کنند.

 

وی با بیان اینکه مرحله دیگر ایمان، عمل به جوارح است و رهبر انقلاب هم در طرح اندیشه اسلامی بحث کردند که نمی‌توان گفت ما مؤمن هستیم ولی ایمان ما در عمل متبلور نشود، اضافه کرد: این نوع ایمان حتماً ایمان ناقصی است؛ کسی که متولی تربیت و حکمرانی است حتماً باید دنبال این باشد که ایمان افراد تحت مدیریت خود را به جریان عمل صالح تبدیل کند و صرفا شاهد تراکم توده‌های ایمانی پراکنده در جامعه نباشیم. ایمان پراکنده باید متراکم و در قالب جریان عمل صالح به اجرا برسند. 

رجایی اضافه کرد: این تصور هم که ابتدا باید ایمان در حد اعلی در افراد به وجود بیاید تا عملی انقلابی را شکل بدهند غلط است؛ طبق تعالیم قرآن و روایات، ایمان، مزد عمل است، یعنی هر اندازه فرد ایمان بیاورد باید متناسب با همان ایمان وظیفه خود را انجام دهد و وقتی انجام داد، ایمان و عمل صالح او رو به تزاید می‌گذارد؛ در روایت داریم خداوند فرموده است اگر کسی یک قدم به سمت من بیاید، من 10 قدم به سمت او خواهم رفت لذا ایمان و عمل صالح اینگونه است و حکمران وظیفه دارد که ایمان‌های موجود جامعه را از حالت پراکندگی بیرون بیاورد و از آن اعمال صالح تولید کند تا خودشان با رأی‌العین ببینند و بر ایمان آنان افزوده شود. 

 

این پژوهشگر با بیان اینکه در مواردی شاهدیم که یکسری سخنان علیه انقلاب در بین مردم شایع می‌شود و در مغازه و نانوایی و داخل اتومبیل‌ها هم تکرار می‌شود و برخی هم تحت تأثیر قرار می‌گیرند، افزود: در سالی، بولتون گفت که انقلاب اسلامی چهل سالگی خود را نخواهد دید و بخشی از مردم هم باور کردند ولی وقتی راهپیماییی 22 بهمن برگزار شد، خود ما هم تعجب کردیم که واقعاً این تعداد مردم از نظام و کشور خود دفاع می‌کنند و حامی هستند. 

 

وی اضافه کرد: در فضای مجازی چون فرصتی برای عرض اندام جبهه ایمانی نیست، برخی احساس می‌کنند که جمهوری اسلامی شکست خورده است؛ در فضای توئیتر، اینستاگرام و ... روزی چند بار جمهوری اسلامی سقوط می‌کند ولی در کف خیابان، فناوری راهپیمایی 22 بهمن همه این توطئه‌ها را بر هم می‌زند و مردم وقتی همدیگر را در این راهپیمایی دیدند، اراده قوی‌تری پیدا می‌کنند.

 

این پژوهشگر ادامه داد: همین مسئله سبب شده است که رهبری بر حفظ و استمرار راهپیمایی 22 بهمن و اعتکاف و محرم و صفر ... تأکید داشته باشند. به تعبیر امام(ره)، مکتب کنار هم بودن و حضور در میدان و هیاهو لازم است زیرا وقتی مؤمنان کنار هم جمع شدند، نفس این عمل صالح سبب خواهد شد تا دشمنان القا نکنند که کار شما تمام است. گروه‌های جهادی و پیاده‌روی اربعین هم از این منظر مورد تأکید رهبر انقلاب است. 

 

وی تأکید کرد: سرمایه اجتماعی، زمانی حفظ خواهد شد که ایمان جامعه رو به ازدیاد برود و تبدیل به سرمایه عمل صالح شود. 

رجایی با اشاره به تواصی به حق در سوره عصر که به معنای توصیه به حق با رفتار و گفتار است، اظهار کرد: مؤمنین حتماً نسبت به هم باید در رفتار و هم گفتار توصیه به حق کنند؛ در مقیاس حکمرانی هم حکمران باید به فکر تواصی به حق باشد؛ نمی‌شود ما مردم را تشویق و توصیه به یک ناحق بکنیم و بعد انتظار داشته باشیم جامعه به سمت فضای مطلوب حرکت کند. مثلاً نمی‌توان در رسانه ملی و رسانه‌های دیگر از زنان استفاده ابزاری برای تبلیغ کالا بکنیم و بگوییم حکمرانی دینی داریم. اگر افراد جامعه، همه زنان را خواهر خود بدانند راضی نخواهند شد که از او استفاده ابزاری کنند. این حکمرانی، ولایی نیست بلکه بازاری است.

 

وی افزود: نمی‌شود نوع ساختمان و رسانه ما و محیط اجتماعی، زن را دعوت به بی عفتی کند و بعد از پلیس بخواهیم تا با گشت ارشاد جلوی بی حجابی را بگیرد؛ نمی‌توان از یک‌طرف بگوییم رهبر انقلاب سال تولید نامگذاری کردند ولی در رسانه، مردم توصیه به خرید طلا شوند که ضد تولید است. فناور اجتماعی باید توصیه به حق و تواصی به صبر داشته باشد تا مردم به مقاومت ایستادگی رو بیاورند و این کار صرفاً به گفتار نیست.

 

وی در پایان تأکید کرد: تنها در صورتی حکمرانی مقاومتی تداوم می‌یابد که فناوری‌های تواصی به حق و تواصی به صبر را در جامعه داشته باشیم و آن را توسعه دهیم.