منشور، سهم قرآن در وقت مسئولان ارشد را افزایش داده است/ گریز از اجرای مصوبات در برخی نهادها

سیدعلی سرابی، نماینده نهادهای قرآنی دفتر مقام معظم رهبری در شورای توسعه فرهنگ قرآنی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، با اشاره به اینکه تصویب منشور توسعه فرهنگ قرآنی و به دنبال آن استقرار شورایی در شورای عالی انقلاب فرهنگی کار بسیار مترقی در عرصه توسعه فرهنگ قرآنی بوده است، گفت: این کار در هیچ یک از کشورهای جهان اسلام، صورت نگرفته است و تاکنون در هیچ کشور اسلامی، شاهد چنین منشور مترقی و ساختاری قوی برای فعالیت‌های قرآنی نبود‌ه‌ایم.

حضور وزرا در جلسات قرآنی؛ دستاوردی بزرگ

وی افزود: استقرار شورایی تخصصی در حوزه توسعه فرهنگ قرآنی که جلسات آن با حضور تعدادی از وزرای دولت برگزار می‌شود دستاورد بزرگی است که نتیجه آن شکل‌گیری ساختاری قوی و سطح بالا بوده است. البته در این زمینه نباید بندهای قوی منشور توسعه فعالیت‌های قرآنی را نادیده گرفت.

نمره قبولی به دبیرخانه منشور توسعه فرهنگ قرآنی
سرابی در ادامه در مورد عملکرد منشور و شورای توسعه فرهنگ قرآنی در سال‌های گذشته، تصریح کرد: به نظر من، عملکرد شورای توسعه فرهنگ قرآنی و دبیرخانه این شورا به گونه‌ای بوده است که توانسته نمره قبولی را دریافت کند، اگرچه در برخی امور و اهدافی که در منشور ترسیم شده است، امکان عملکرد بهتر نیز وجود داشت اما در ارزیابی کلی به مدیریت دبیرخانه نمره قبولی داده می‌شود.

کم‌کاری برخی نهادهای قرآنی ناشی از جوان بودن منشور است
عضو کمیسیون تبلیغ و ترویج شورای توسعه فرهنگ قرآنی اظهار کرد: اگر در بخش‌هایی شاهد برخی کم‌کاری‌ها بود‌ه‌ایم و اتفاقی روی نداده است، به این دلیل بوده است که ساختار منشور و شورا یک ساختار جوان است و نباید انتظارات بسیار زیادی در مدت زمان کوتاه از آن داشت. اگر تشکیلات بخواهد طبق ایده‌آل‌ها عمل کند باید مقداری به آن زمان داد تا در بین ساختار و تشکیلات قرآنی کشور جای خود را باز کند و اصطلاحاً جا بیفتد. به نظر من در محور گفتمان‌سازی که یکی از اهداف منشور توسعه فرهنگ قرآنی است، شورای توسعه خوب عمل کرده است.

شورا در بحث گفتمان‌سازی قرآنی موفق بوده است
سرابی یادآور شد: اگر در زمینه گفتمان‌سازی قرآنی مقایسه‌ای با پنج سال قبل داشته باشیم، با مشاهده فضای گفت‌وگوی قرآنی در جامعه می‌توان به این درک رسید که گفتمان قرآنی ارتقاء پیدا کرده است و در واقع دغدغه نسبت به فراگیری قرآن و انس با آن هم در بین مردم و هم در بین مدیران فرهنگی کلان کشور افزایش پیدا کرده است. اگر بخواهیم شاخص تعریف کنیم، مدیران ارشد فرهنگی کشور همچون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزیر آموزش و پرورش و ... تا قبل از تصویب منشور درصد بسیار کمی از فعالیت‌هایشان برای فعالیت‌های قرآنی بوده است، اما بعد از منشور این درصد به میزان قابل توجهی افزایش یافته است.
وی بیان کرد: رایج شدن گفتمان قرآنی در جامعه نسبت به گذشته به هیچ وجه قابل مقایسه نیست، در حال حاضر وزرای مختلف، رئیس کمیسیون‌های تخصصی شورای توسعه هستند که حداقل ماهی یک بار جلسات این کمیسیون‌ها به ریاست وزیر تشکیل جلسه می‌دهد و هر دو ماه یک بار نیز در جلسات شورای توسعه فرهنگ قرآنی حضور می‌یابند. این حداقل کاری است که صورت گرفته است و همین امر گویای سهم بالای قرآن از وقت مسئولان عالی‌رتبه کشورمان است که با وجود این منشور، افزایش چشمگیری داشته است که این امر از شاخص‌های توجه مدیران ارشد به مسائل قرآنی و توسعه فرهنگ قرآنی است.

تحرک شورا در اصلاح ساختارهای قرآنی کم بوده است
قائم مقام شورای عالی قرآن با تأکید بر اینکه یکی از مهم‌ترین اهداف منشور توسعه فرهنگ قرآنی گفتمان‌سازی قرآنی بوده است، گفت: در بحث تقویت ساختارهای دستگا‌ه‌های قرآنی هم اگرچه در چند سال اخیر تحرک آنچنانی را ندیده‌ایم اما در سال‌های قبل‌تر ارتقاء ساختاری و تشکیلاتی خوبی در عرصه توسعه فعالیت‌های قرآنی داشته‌ایم. قبل از تصویب منشور، بالاترین سطح تشکیلاتی قرآنی در حد یک مرکز یا اداره کل بوده است اما بعد از تصویب منشور به معاونت تبدیل شده است. در سازمان اوقاف، دفتر مسابقات و آموزش قرآن را داشته‌ایم اما بعد از منشور، این دفتر به یک مرکز تقریباً مستقل تبدیل شد.
وی با اشاره به اینکه در اکثر نهادهای قرآنی شاهد این ارتقاء ساختار‌ها بود‌ه‌ایم، افزود: این موارد نشان می‌دهد که رشد ساختاری خوبی به وجود آمده است و همانطور که می‌دانید رشد ساختاری، شاخص مناسبی برای یک تحول و توسعه به شمار می‌آید که لازم و ضروری هم هست. این امر نشان می‌د‌هد منشور توسعه فعالیت‌های قرآنی حداقل در این بخش‌ها در مسیر خود حرکت کرده است. البته در این زمینه خلاءها و کاستی‌هایی نیز وجود دارد که انتظار ما این است که این خلاءها توسط شورای توسعه فرهنگ قرآنی از بین برود.

نهادهای قرآنی تنها 50 درصد مقید به اجرای مصوبات شورا هستند
نماینده نهادهای قرآنی دفتر مقام معظم رهبری در شورای توسعه فرهنگ قرآنی در ادامه در پاسخ به این سؤال که نهادهای قرآنی تا چه میزان خود را مقید به اجرای مصوبات شورا به عنوان بازوی اجرایی منشور می‌دانند، گفت: آنچه که مشاهده می‌شود این است که دستگاه‌ها در حدود 50 درصد نسبت به مصوبات شورا تقید دارند و در برخی موارد حتی دیده می‌شود که آن التزام بایسته وجود ندارد و دستگاه‌ها خارج از ساختار طراحی شده، شروع به فعالیت‌ می‌کنند که این امر مقداری ساختارهای پیش‌بینی شده در منشور توسعه فرهنگ قرآنی را به هم می‌ریزد. که شاید یکی از دلایلش جوان بودن ساختار شورای توسعه و عدم قاطعیت این شورا در ارتباط با ناهماهنگی بعضی سازمان‌ها باشد.

بخشی‌نگری یکی از دلایل عدم التزام به مصوبات شورا
وی در ادامه نگاه سازمانی و بخشی‌نگری را یکی دیگر از دلایل عدم التزام نهادهای قرآنی به مصوبات شورا عنوان و تصریح کرد: این امر البته تنها منحصر به حوزه فعالیت‌های قرآنی نیست و در حوزه‌‌های دیگر هم دستگا‌‌ه‌ها تمایل دارند حوزه اختیارات خود را توسعه دهند، با وجود اینکه در سیاست‌های کلان بر بحث واگذاری امور به بخش خصوصی تأکید شده است اما بدنه نظام اداری با این موارد مقابله می‌کند و نمی‌گذارد این مسئله به خوبی تحقق پیدا کند.
قائم مقام شورای عالی قرآن در ادامه در مورد میزان همکاری نهادهای قرآنی با شورای توسعه فرهنگ قرآنی، اظهار کرد: شورای توسعه فرهنگ قرآنی متشکل از رؤسا و نمایندگان دستگاه‌های فرهنگی و قرآنی است و اگر آنها نباشند نه تنها جلسه‌ای تشکیل نمی‌شود بلکه هیچ کاری را نمی‌تواند انجام دهند. همین کارهایی هم که تاکنون صورت گرفته است حاصل حضور مستمر دستگا‌ه‌ها است. نظر من بر این است که دستگا‌ه‌ها تلاش دارند تا همکاری خوبی با شورا داشته باشند و نمی‌توان منکر این تلاش‌ها شد اما می‌توان با توسعه فعالیت‌های شورا این التزام و همکاری‌ها را تا حد مطلوبی افزایش داد.

شورا در انسجام‌بخشی فعالیت‌ها موفق نبوده است
وی در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود با خبرگزاری ایکنا به بحث در مورد اثربخشی فعالیت‌های شورای توسعه فرهنگ قرآنی در زمینه منسجم شدن فعالیت‌های قرآنی در کشور پرداخت و گفت: شورای توسعه فرهنگ قرآنی در برخی موارد به ساماندهی و انسجام‌بخشی پرداخته است که یکی از آنها مربوط به طرح اعطای مدرک به قاریان بوده است که تقسیم وظایفی را انجام داده است. در امر مسابقات نیز حرکت‌هایی را انجام داده است که در راستای انسجام‌بخشی فعالیت‌ها بوده است. اما اگر به طور جامع و کامل بگوییم که آیا شورای توسعه فعالیت‌های قرآنی توانسته است به نحو موفقی انسجام‌بخشی را به وجود بیاورد یا نه؟ باید بگوییم در این زمینه توفیقات شورای توسعه خیلی قابل توجه نیست.       
سرابی یادآور شد: حدود دو تا سه سال قبل، موضوع ساماندهی امر مؤسسات قرآنی در شورای توسعه فرهنگ قرآنی مطرح شد، قرار شد موارد موازی‌کاری و خلاء‌ها، شناسایی و پس از آن یک بازمهندسی جامع در مورد مأموریت‌ها صورت بگیرد، تا الان شورا نتوانسته است مقدمات این کار را فراهم کند که البته موضوعی پرچالش است و عوارض بسیار متعددی دارد. شورای توسعه در این زمینه نتوانسته کاری را به سرانجام برساند. و می‌توان گفت در این خصوص قدری تعلل و محافظه کاری مشاهد می‌شود.

ورود شورا در بازمهندسی ساختارها در حد 20 درصد توان بوده است
عضو کمیسیون تبلیغ و ترویج شورای توسعه فرهنگ قرآنی بیان کرد: باید سرعت را مقداری بیشتر کنیم تا هرچه سریعتر به این بازمهندسی جامع برسیم، بالاخره یک ساختار منسجم و کامل با تقسیم وظایف شفاف، لازمه توسعه در هر عرصه‌ای است. اگر بخواهم در بحث ساماندهی و انسجام‌بخشی فعالیت‌های قرآنی به یک رقم و درصد خاص اشاره کنم در این حوزه ورود شورا در حد 20 درصد بوده است. یک تشکیلات منسجم که البته منظور تشکیلات واحد نیست، زیرساخت مهمی برای توسعه فرهنگ قرآنی است که امیدواریم هرچه زودتر محقق شود.
سرابی در ادامه در مورد میزان پاسخگو بودن شورا نسبت به مطالبات مطرح شده، گفت: یکی از موفقیت‌های شورا گسترش گفتمان قرآنی در سطح عموم و خصوص جامعه بوده است، همین توسعه گفتمان و جلب توجه باعث شده تا در سال‌های اخیر دولت و مجلس اعتبارات خوبی را برای تحقق منشور توسعه فعالیت‌های قرآنی در نظر بگیرند، تخصیص این اعتبارات در بدنه فعالیت‌های قرآنی باعث رشد چشم‌گیری شده است، واقعیت این است که در اواخر دهه هشتاد کمتر از 50 مؤسسه قرآنی ثبت شده در کشور داشته‌ایم، اما در حال حاضر این عدد به بالای 2000 مؤسسه رسیده است و معنای آن هم چیزی نیست جز اینکه زمینه فعالیت‌های قرآنی در جامعه گسترش یافته است و عده‌ای جلب این فعالیت‌ها شده‌اند که همه این موفقیت نتیجه مطالباتی بوده است که مطرح شده است.

کمیسیون تبلیغ و ترویج یکی از کمیسیون‌ها موفق بوده است
وی در ادامه این گفت‌وگو با بیان اینکه در جلسات کمیسیون تبلیغ و ترویج عضو است و حضور دارد، گفت: این کمیسیون از موفق‌ترین کمیسیون‌ها بوده است و جلسات آن در چند سال گذشته تقریباً مرتب تشکیل شده است. نکته‌ای که مطرح است این است که باید این جلسات به سمت سیاست‌گذاری‌های کلان و تصویب برنامه‌های کلانی که محقق‌کننده اهداف منشور باشند سوق داده شود و از ورود به طرح‌های کوچکی که می‌تواند در کارگروه‌ها بررسی شود، خودداری کنند. جلسات مرتب تشکیل می‌شود و اعضا و خصوصاً شخص وزیر ـ چه در گذشته و چه در حال حاضر ـ  حضور خوبی دارند. اما مسائلی که در کمیسیون مطرح می‌شود باید کلان‌تر باشد.
قائم مقام شواری عالی قرآن در ادامه در پاسخ به این سؤال که مهم‌ترین برنامه در دست اقدام کمیسیون تبلیغ و ترویج چه برنامه‌ای است؟ بیان کرد: بحث تدوین برنامه‌های دستگاه‌ها برای دریافت بودجه منشور توسعه فعالیت‌های قرآنی در سال 93 است که کمیسیون‌ها و از جمله کمیسیون تبلیغ و ترویج آن را در دستور کار خود قرار داده است تا نتایج این بحث‌ها برای تخصیص اعتبار به شورای توسعه ارائه شود.