چه شد که قاریان خواستار لباس متحدالشکل شدند؟

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، لباس متحدالشکل برای قاریان بنام و بین‌المللی، موضوعی است که از سال‌ها پیش و شاید بتوان گفت چند دهه، محل بحث و نظر صاحب‌نظران این حوزه شامل اساتید بنام قرائت قرآن،‌ قاریان، پیشکسوتان و مدیران قرآنی بوده است در این موضوع، مانند بسیاری از موضوعات اجتماعی و فرهنگی، نظرات موافق و مخالف را به وفور می‌توان یافت، اما پرداختن به این لباس واحد که به گفته بسیاری حتما باید در طراحی آن به دقت و ظرافت از فرهنگ اسلامی و ایرانی بهره گرفت زمانی جدی شد که محمدرضا مخبردزفولی تیرماه 91 پس از یکی از جلسات شورای تخصصی توسعه فرهنگ قرآنی از نظام‌مند شدن رتبه‌بندی قاریان کشور چه از نظر ظاهر و چه در سایر زمینه‌ها خبر داد.

چرایی طرح این لباس
اما این که چرا این موضوع در شورای توسعه فرهنگ قرآنی مطرح شده است در میان دلایل مختلف، دو دلیل اصلی داشته است یکی اینکه کسوت ظاهری قاریان با توجه به حضور آنها در صدا و سیما در اجرای تلاوت‌ها و اینکه این افراد با هیئتی مناسب و در شأن قرآن حضور یابند، مطرح شد، همچنین قرائی که به عنوان مبلغ قرآنی به دیگر کشورها اعزام می‌شوند، نشانه یک قاری ایرانی را در برداشته باشند از این رو مصوبه‌ای برای بررسی طرح لباس قاریان مورد بحث و بررسی قرار گرفت و مقرر شد تا رئیس شورای توسعه فرهنگ قرآنی این موضوع را به منظور پرداختن و اجرایی‌کردن به شورای عالی قرآن واگذار کند.

نقدهای تند و پاسخ‌ها
در همان زمان جدی شدن بحث‌‌‌‌‌‌‌ها، این بحث داغ، صرفاً در میان جامعه و رسانه‌های قرآنی نماند و دیگر رسانه‌های عمومی داخلی نیز این لباس متحد الشکل برایشان جالب شد؛ در یک یادداشتی منتقدانه یکی از این رسانه‌ها، نویسنده، طرح این موضوع را زیاده‌روی نام‌گذاری کرد و هشدار داده بود که «این طرح به این سمت‌و‌سو می‌رود که ایجاد یک طبقه اجتماعی با نام «حافظین و قاریان قرآن کریم» را به همراه داشته باشد که نه تنها با اصالت اسلام ناب محمدی و مکتب انسان‌ساز تشیع فاصله چشمگیر دارد، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز ایراد ثلمه به پیکره آخرین دین الهی باشد! بی‌گمان آثار منفی چنین حرکتی از آثار مثبتش بیشتر خواهد بود؛ چرا که کمترین‌ ‌اثر منفی آن، ایجاد ‌طبقه‌ای تازه در سطح اجتماع است که اگر تاکنون کارهایشان به پای قرآن نوشته می‌شد، از این پس رویکرد‌هایشان بیشتر به چشم می‌آید... البته اگر لباس‌های یک‌شکلی برای سفر خارجی و حضور در دیگر کشور‌ها در نظر گرفته شود، برای معرفی نمایندگان ایران تا اندازه‌ای پذیرفته ‌است، ولی در غیر این صورت، چنین حرکتی با منطق سازگاری ندارد و در خوشبینانه‌ترین حالت به سرنوشت لباس مداحان دچار خواهد شد که مورد استقبال قرار نگرفت و تنها شمار اندکی از نوحه خوانان قائل به پوشش آن لباس هستند».

پیگیری‌های ایکنا و دریافت نظرات موافق و مخالف

قائم‌مقام شورای عالی قرآن پس از انتشار این مطلب در یکی از پایگاه‌های خبری و در پی پیگیری‌های مستمر خبرگزاری ایکنا و انجام مصاحبه‌های متعدد با صاحب‌نظران، پرداختن به این موضوع را بدین شکل، هجمه‌های غیرمنصفانه و ناشی از بی‌اطلاعی و منفی‌گرایی برخی رسانه‌ها دانست و تأکید کرد: «برخی افراد فکر می‌کنند که شورای عالی قرآن، لباس قاریان را در بی‌اطلاعی خبری طراحی کرده است حال آنکه این طرح در مراحل ابتدایی خود قرار دارد. متأسفانه برخی از رسانه‌ها در کنار مصاحبه‌ها و گزارشات خود اقدام به نگاه منفی‌گرایانه به این موضوع داشتند و با افراد مختلف و صاحب‌نظر مصاحبه نکردند تا این موضوع با نگاهی پخته‌تر در رسانه‌ها مطرح شود. شورای عالی قرآن طرح لباس قاریان و حافظان را به منظور بررسی تمام جوانب و زوایای کار مورد بررسی قرار داد تا در پایان طرحی جامع و لباسی کامل به شورای توسعه فرهنگ قرآنی ارائه گردد. قاریان و اساتید قرآن در برخی از کشورها هنگام تلاوت قرآن با گذاشتن سرپوش و کلاه یا عبا به تلاوت قرآن می‌پردازند و رعایت این شئونات را بسیار بااهمیت می‌دانند لذا حتی برخی از قراء کشورمان برای اجرای برنامه‌های قرآنی خود در این کشورها ملزم به استفاده از عبا و سرپوش هستند».

پایلوت ابتدایی
وی همچنین به دریافت نظرات از فعالان قرآنی کشور تأکید کرد و گفت: «مطابق مصوبه شورای توسعه فرهنگ قرآنی کلیات اصول حاکم بر طرح لباس قاریان و حافظان مورد بررسی قرار گرفت و چند موضوع مورد توجه قرار داشت که یکی از آنها نظر خود جامعه قرآنی، قاریان، حافظان و پیشکسوتان بود که می‌بایست پایلوت ابتدایی شکل ظاهری لباس قاریان با توجه به نظرات موافق و مخالف اساتید قرآنی انعکاس یابد. همچنین پس از نظرسنجی‌های نهایی کلیات طرح لباس قاریان با توجه به نظرات اساتید مورد بررسی قرار گرفت. یکی دیگر از مطالب مهم پیرامون طرح این لباس بهره‌مندی و اعطای آن به قاریان شرایط خاص بود، از این میان می‌توان به قرآنیانی که موفق به کسب رتبه‌های اول بین‌المللی در مسابقات قرآن و نیز دارندگان مدارک تخصصی حفظ و قرائت اشاره کرد. این مطلب از درجه اهمیت بالایی برخوردار بود که هرکسی با داشتن ادعای قرائت قرآن یا حفظ کل قرآن اقدام به پوشیدن لباس قاریان و حافظان نکند و این لباس باید در سطوح خاص جامعه قرآنی مورد بهره‌برداری قرار گیرد».(فروردین‌ماه 92)

منتظران دیدن نتیجه
در آن برهه زمانی، پرداختن به طراحی و استفاده از این لباس و ضرورت آن همچنان برای برخی محل اشکال بود و آن را امری غلط و جداسازی قراء از عموم مردم می‌دانستند، اما برخی دیگر حتی در میان قراء و مدیران قرآنی مطرح کشور بر ضرورت آن واقف بودند و بحث رنگ و طرح و ویژگی‌های این پدیده جدید را مطرح می‌کردند. از جمله علی‌اکبر حنیفی یکی از اساتید و پیشکسوتان قرآنی در همان زمان موضع خود را به ایکنا چنین بیان کرد: «در طراحی رنگ پیراهن می‌توان از رنگ‌های سرمه‌ای، سفید و سبز استفاده و کلاه‌ها را نیز به رنگ‌های مختلف برای تفکیک درجات قاریان طراحی کرد، همان‌طور که در قرآن رنگ یاقوت، مروارید، سبز و زرد بیان شده می‌توان از مجموعه رنگ‌ها برای درجات قاریان استفاده کرد و طلایی که نماد رنگ معنویت است برای قاریان درجه یک و ممتاز در نظر گرفته شود. ایرانیان بیش از 80 سال قبل از لباس‌های راه‌راه سفید و سیاه که به طور مساوی فاصله داشته و عمود بودند، استفاده می‌کردند که می‌توان در طراحی لباس برای قاریان از آن بهره گرفت و همچنین عبا که شناخته شده است».
غلامرضا شاه‌میوه، قاری بین‌المللی، جایگاه قراء ایرانی در جهان را بی‌نظیر دانست و می‌گوید: «نبود یک لباس متحد الشکل ویژه تالیان و حافظان ایرانی مهم‌ترین آسیب موجود است». وی با اشاره به سابقه طولانی بحث هیئت ظاهری قاریان قرآن و طرح این موضوع در شورای عالی قرآن گفت: «طرح لباس متحد الشکل قاریان، سال‌ها پیش در شورای عالی قرآن توسط جمعی از اساتید مطرح شد که به حمدالله در حال حاضر مراحل اجرایی خود را می‌گذراند». «اولین و مهم‌ترین نکته در طراحی این لباس همه پذیر بودن آن و تن دادن همه قاریان در پوشیدن آن بوده و تناسب فرهنگی، اجتماعی و روحی ایرانی مهم‌ترین خصیصه لباس ملی قاریان است».

این لباس نیاز به فرهنگ‌سازی دارد
علی‌اکبر ملک‌شاهی، قاری بین‌المللی نیز در همان ابتدای طرح این موضوع به صورت رسمی، چنین نظر داشته است که «طراحی لباس متحدالشکل یک موضوع چالشی و قابل بررسی است که باید به طور اساسی به آن پرداخته شود؛ چرا که قاریان قرآن در ماه‌های رمضان که به کشورهای مختلف جهت تلاوت سفر می‌کنند، لازم است لباسی که معرف آن‌ها به عنوان قاریان قرآن ایرانی است به تن کنند. متاسفانه قاریان ایرانی از داشتن لباس متحدالشکل محرومند در حالی که می‌توان با طراحی لباس ویژه‌ای برای آن‌ها به این جریان شکل مناسبی داد و این مسئله در خارج از کشور برای معرفی یک قاری قرآن ایرانی بسیار مناسب خواهد بود و در داخل کشور نیز برای شأن قاری مطلوب و خوب است».
عباس امام‌جمعه، دیگر قاری بین‌المللی بحث فرهنگ‌سازی لباس متحدالشکل را مطرح می‌کند و این که اگر قاریان مصری لباسی متحد دارند به دلیل آن است که این فرهنگ سالیان سال در آنجا نهادینه شده است ادامه می‌دهد: «طراحی لباس متحدالشکل قاریان و ایجاد جایگاه برای آن‌ها در جامعه نیازمند پرداختن صحیح به موضوع است، لباس قاریان مصری در بین مردم جامعه مصر از جایگاه لازم و قدمت چند صد ساله برخوردار است درحالی که برای این موضوع باید فرهنگ‌سازی لازم در کشور صورت گیرد تا جایگاه خود را بین مردم ایران پیدا کند».
حجت‌الاسلام موسوی‌درچه‌ای از دیگر فعالان، قاری و مدرس قرآن با بیان اینکه قاری در مصر حکم یک روحانی را دارد، خاطرنشان کرد: «ارزش و مقام یک قاری در مصر به منزله یک روحانی است به همین جهت است که لباس قاریان مصر همانند روحانیون این کشور است. قاری قرآن برای مصری‌ها آنقدر محترم و با ارزش است که در مساجدشان دو یا سه روحانی دارند، یک روحانی که امام جماعت است، یک روحانی که قاری قرآن است و بر روی منبر مخصوص، قرآن تلاوت می‌کند و یک روحانی که مبتهل و مؤذن است».
قرار است نمونه تولید شده پس از دو سال در خلال فردا، 19 اردیبهشت در یازدهمین نشست تخصصی شورای عالی قرآن رونمایی شود تا پس از آن با نظرخواهی از اساتید، قاریان و صاحب‌نظران آنگاه به نهایی شدن این طرح بپردازند.

صدیقه صادقین