ماندگاری و تأثیرگذاری گفتگوهای دانشورانه در دعوت افراد به یک هدف

حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی اسماعیل‌پور، استاد حوزه علمیه نبی‌اکرم(ص) تهران در گفتگو با کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ، با نام و یاد خدا مهرآفرین و با شادباش زاد روز پیامبراکرم (ص) و امام صادق (ع) در پاسخ به این سؤال که روش تدریس امام صادق(ع) چگونه بود که اهل سنت هم شرکت می‌کردند؟ گفت: روش و شیوه دعوت و فراخوانی افراد به یک هدف و یا یک آرمان اگر بر سه پایه استوار باشد که آن «حکمت و فرزانگی»، «مهر و عشق و علاقه و دلسوزی و خیرخواهی»، «گویش‌های دوسویه و و دانشورانه و پیچش‌های آگاهانه وگزینش بهترین مجادلات علمی» باشد این روش مانا وجاودانه خواهد بود و قطعا تأثیرگذار است.
امام جماعت مسجد حضرت ابوالفضل‌(ع) ستارخان ادامه داد: روش سه گانه دعوت را از قرآن کریم که وحی نامه شگفت انگیز الهی است فراگرفته‌ایم آنجایی که خداوند به پیامبراکرم(ص) می‌‌گوید: «ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ با حكمت و اندرز نيكو به راه پروردگارت دعوت كن و با آنان به [شيوه‏ اى] كه نيكوتر است مجادله نماى در حقيقت پروردگار تو به [حال] كسى كه از راه او منحرف شده داناتر و او به [حال] راه‏يافتگان [نيز] داناتر است آیه125 سوره نحل» این روشها و شیوه‌های دعوت اگر انجام شود یقیناً موفقیت‌آمیزخواهد بود و روشهای فوق هر کدام کاربرد جداگانه دارد.
حجت‌السلام والمسلمین اسماعیل‌پور گفت: انسان‌های خردورز و فرهیخته را  باید با سخنان حکیمانه و براساس فرزانگی آنها را دعوت کرد.
 وی ادامه داد: افرادی که آمادگی پذیرش حقایق و معارف را دارند و از دلی مهربان برخوردارهستند از شیوه موعظه حسنه استفاده کنند.
استاد حوزه علمیه نبی‌اکرم(ص) افزود: شیوه سوم؛گویش‌های دو سویه و بگو مگوهای دانشورانه و پیچش‌های آگاهانه وگزینش بهترین مجادلات علمی است و این  از آن کسانی است که اهل جدل و پیچاندن هستند وهمیشه خواهان به چالش کشاندن افراد وجریانهای دینی، علمی وتاریخی هستند و امام صادق(ع) از این شیوه های قرآنی بهره می‌بردند.
وی ادامه داد: اگرنگاهی به کتاب «توحیدمفضل امام صادق(ع)» بیندازیم شیوه نخست که همان حکمت وفرزانگی است را مشاهده می‌کنیم و اگر به احادیث اخلاقی و موعظتی در کتب اخلاقی ایشان نگاه کنیم؛ موعظه حسنه را مشاهده می‌کنیم و اگر مباحثات امام را با سران ماتریالیست‌های زمان چون ابوشاکر دیصانی وابن ابی العوجا و دیگران تماشا کنیم روش سوم دعوت را مشاهده خواهیم کرد.

حجت‌الاسلام والمسلمین اسماعیل‌پور گفت: در تاریخ نوشته‌اند که روزی یکی ازشاگردان امام صادق (ع) درمباحثه بایکی ازسران کفر با تندی وگستاخی سخن گفت او درجواب شنید: امام شما تمام سخنان کفرآمیزما راگوش می‌داد بگونه‌ای که ما باور می‌کردیم اوسخنان ما را پذیرفته و سپس در پايان تمام بافته‌های ما را جواب منطقی می‌داد؛ با این مقدمه دریافتیم انگیزه گرایش همه افراد به ویژه اهل‌سنت و دانشوران آنها به امام صادق (ع) چه بوده است و این شیوه و روش عامل تأثیرگذاری جهت دعوت افراد به یک هدف وآرمان است.
استاد حوزه علمیه نبی‌اکرم(ص)  در پاسخ به این سؤال که چرا لقب رئیس مذهب تشیع را اختصاص به امام صادق دادند؟ تشریح کرد: یکی از علل و انگیزه‌ها، شکوفایی فرهنگ و آموزه‌های وحیانی در عصرامام (ع) است.
وی ادامه داد: مکتب امامت  در زمان امام علی (ع) دچار سه جنگ بزرگ بود (قاسطين، مارقین وناکثین) و نگذاشتند مردم ازدانش بی‌پایان پیشوای خویش به خوبي بهره‌مند شوند؛ در زمان امام حسن(ع) و امام حسین (ع) و امام سجاد(ع) هم شرایط بگونه‌ای بود که فرصت تعلیم وتربیت در شکل گسترده نبود؛ ولی در زمان امام باقر (ع) وفرزند بزرگوارشان یک فرصت طلایی پیش آمد تا بتوانند شاگردانی تربیت کنند و توسط آنها مکتب تشیع وتعالیم متعالی آیین محمدی (ص) را گسترش دهند.
این کارشناس حوزوی اضافه کرد: یکی دیگر  از عوامل این موفقیت درگیری بنی‌امیه با بنی‌عباس بود واگرنگاهی گذرا به روایات واحادیث کتب روایی داشته باشیم متوجه خواهیم شد که90% آنها از امام باقر (ع) و فرزند بزرگوارشان امام صادق (ع) است.
وی ادامه داد: یکی دیگر از این عوامل، مباحثات علمی امام با دیگر مکاتب است و روش امام(ع) پسندیده بود  و با  برخورد علمی و مهربانانه آنها را به خود جذب می‌کرد.
استاد حوزه علمیه نبی‌اکرم(ص) گفت: مکتب ماجعفری است اگرچه امام باقر (ع) هم در این رستاخیزعلمی اعتقادی حضورداشتند ولی اوج و تبلور آن بیشتردر زمان امام صادق (ع) بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین اسماعیل‌پور در پاسخ به این سؤال که  چگونه طلاب و دانشجویان می‌توانند مسیر مبارزاتی و علمی امام صادق (ع) را ادامه دهند؟ تشریح کرد: طلاب و دانشجویان مکتب اهل‌بیت(ع) اگرخواهان موفقیت در راه گسترش فرهنگ متعالی اسلام از رهگذر تعالیم امامان و پیشوایان معصوم (ع) به ویژه امام صادق (ع) هستند باید از شیوه و روشهایی که قران کریم به ما آموزش می‌دهد بهره‌مند شوند و این روشها حکمت، موعظه زیبا  و جدال زیباتر است وآن همان راهی است که پیشوای ما امام صادق (ع) برگزیدند.
وی ادامه داد: طلاب و دانشجویان باید در بیان معارف قرآنی وحدیثی هم با دقت به مضامین آن توجه کنند و با زبان علمی با مردم به ویژه فرهیختگان ودانشوران سخن بگویند.
استاد حوزه علمیه نبی‌اکرم(ص) در پایان با اشاره به آیه 18 سوره زمر« الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولَئِكَ الَّذِينَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُولَئِكَ هُمْ أُولُو الْأَلْبَابِ» تصریح کرد: ازقرآن کریم بیاموزیم که دربرخورد با دیگران سخن آنان را گوش دهیم و زیباترین و کامل‌ترینش را انتخاب کنیم؛ﺁﻧﺎﻥ ﻛﻪ ﺳﺨﻦ ﺭﺍ ﻣﻰ‌ﺷﻨﻮﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺑﻬﺘﺮﻳﻨﺶ ﭘﻴﺮﻭﻯ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ، ﺍﻳﻨﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺧﺪﺍ ﻫﺪﺍﻳﺘﺸﺎﻥ ﻛﺮﺩﻩ، ﻭ ﺍﻳﻨﺎﻥ ﻫﻤﺎﻥ ﺧﺮﺩﻣﻨﺪﺍﻧﻨﺪ.
علیرضا برومند