هدف قرآن در ترجمه‌های منظوم تأمین نمی‌شود
گروه ادب: مترجم قرآن کریم گفت: هیچ ضرورتی برای ترجمه منظوم قرآن وجود ندارد چرا که نمی‌تواند همه جهات را منعکس کند و در آن دخل و تصرفاتی رخ می‌دهد؛ اساساً هدف قرآن در ترجمه‌های منظوم تأمین نمی‌شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا صفوی، مترجم قرآن کریم، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در رابطه با ترجمه‌های منظوم گفت: ترجمه منظوم، نوعی ترجمه آزاد است که قافیه و وزن شعر می‌طلبد، مطالبی به آن افزوده یا از آن کم شود که مطابق آیات شریفه نیست، این مورد طبعاً ترجمه آزاد است و اگر از این منظر به آن نگاه شود، مشکلی ندارد.
وی افزود: نباید با ترجمه تطبیقی و وفادار اشتباه شود؛ چرا که در ترجمه‌های تطبیقی، الفاظ مطابق آیات بوده و کم و کاستی در آن وجود ندارد، اما در ترجمه آزاد مواردی وجود دارد که در آن رعایت نمی‌شود، نظیر معلوم یا مجهول بودن فعل، جمله شرطی یا غیرشرطی. در ترجمه منظوم نیز همین گونه است.
اصل ترجمه منظوم مشکلی ندارد، اما مطلوب نیست
حجت‌الاسلام صفوی با بیان این که مخاطبان نباید انتظار داشته باشند که ترجمه منظوم یک ترجمه وفادار است، ادامه داد: در این صورت اصل ترجمه منظوم مشکلی نخواهد داشت.
وی در ادامه در پاسخ به اینکه آیا ضرورتی برای انجام ترجمه‌های منظوم قرآن وجود دارد یا خیر، تصریح کرد: این امر هیچ ضرورتی ندارد و اگر این کار انجام نشود بهتر است، چرا که نمی‌تواند همه جهات را منعکس کند و در آن دخل و تصرفاتی رخ می‌دهد و به همین دلیل مطلوب نیست که این کار انجام شود و همان طور که در آیه 69 سوره مبارکه «یس» آمده است، «وَمَا عَلَّمْنَاهُ الشِّعْرَ وَمَا یَنبَغِی لَهُ إِنْ هُوَ إِلَّا ذِکْرٌ وَقُرْآنٌ مُّبِینٌ»؛ قرآن شعر نیست.
مخاطبان احساس نیاز به ترجمه‌های منظوم ندارند
این مترجم قرآن با اشاره به جایگاه ترجمه منظوم قرآن در میان مردم و مخاطبان گوناگون گفت: قرآن‌هایی که به صورت منظوم ارائه شده، آن چنان نتوانسته جایگاهی در میان مخاطبان داشته باشد و به گونه‌ای نبوده که مردم نسبت به احساس نیاز داشته باشند.
حجت‌الاسلام صفوی ادامه داد: با توجه به این که استقبال مردم از ترجمه‌های غیرمنظوم قرآن بیش از ترجمه‌های منظوم است، شاید بتوان گفت این ترجمه‌ها، خوب به نظم در نیامده‌اند و بیشتر مخاطبان این نوع ترجمه‌ها(منظوم) کسانی هستند که از روی تنوع به سراغ آنها می‌روند و یا اغلب می‌خواهند از چگونگی به نظم درآوردن قرآن اطلاع یابند نه اینکه بخواهند جنبه هدایتی آن را درک و یا جست‌وجو کنند و می‌توان گفت هدف قرآن، که جنبه هدایتی آن است، در ترجمه‌های منظوم تأمین نمی‌شود.
ترجمه‌های منظوم اطمینان مخاطب را جلب نمی‌کند
وی در پاسخ به این که مقام معظم رهبری نیز با ترجمه منظوم قرآن موافق نبوده است، عمده‌ترین دلیل مخالفان با این نوع ترجمه‌ها چیست، بیان کرد: من اطلاعی نداشتم که رهبری چنین فرمایشی داشتند و من هم همان گونه که در صحبت‌هایم اشاره کردم، این نوع ترجمه نمی‌تواند موفق باشد وتاکنون نیز این گونه بوده است و عمده مخالفت‌ها نیز به همین دلیل است که وزن و قافیه شعر ایجاب می‌کند که کم و زیادی‌هایی در این نوع ترجمه منعکس شود و از نظر همین تصرفات، نمی‌تواند اطمینان مخاطب را جلب کند.
این مترجم قرآن ادامه داد: مخاطب با خواندن این نوع ترجمه این دغدغه را خواهد داشت که آنچه گفته شده، از خداوند متعال نیست و در ترجمه‌های غیرمنظوم در راستای اطمینان‌بخشی به مخاطب کروشه‌هایی را در میان ترجمه باز کرده و معنای دقیق عبارات را می‌نویسند تا نشان دهند بازگردان یک واژه یا عبارت چیست، اما در ترجمه‌های منظوم و آزاد چون این اطمینان وجود ندارد، استقبال نیز کم است.
ترجمه منظوم شاه نعمت‌الله ولی؛ رساتر از ترجمه‌های کنونی
حجت‌الاسلام صفوی با اشاره به انجام ترجمه‌های منظوم قرآن در زمان‌های قدیم گفت: در زمان قدیم نیز ترجمه منظوم وجود داشته است، از جمله شاه نعمت‌الله ولی از شعرا و عرفای سده هشتم و نهم قمری که همه قرآن را به نظم درآورده است که کار خوبی است و مقایسه این اثر با آنچه که امروزه انجام می‌دهند، نشان می‌دهد که رساتر، گویاتر، روشن‌تر و قابل مأنوس‌تر است و در جایگاه بالاتری نسبت به ترجمه‌های منظوم قرآن دیگر قرار دارد.
