مسئله آینده شغلی در علوم قرآن و حدیث تابع مشکلات کل رشته‌های علوم انسانی است

حجت‌الاسلام والمسلمین سیداسحاق حسینی کوهساری، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران پردیس فارابی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در رابطه با آینده شغلی دانشجویان رشته‌های قرآنی، سخنان خود را با تبریک حلول ماه مبارک رمضان، آغاز کرد و گفت: امیدواریم که ان‌شاء‌الله خداوند این ماه را بر همه ما مبارک بگرداند. درباره آینده شغلی شخصاً معتقدم که این سؤال تنها مربوط به گروه علوم قرآن و حدیث نیست؛ کل علوم انسانی در کشور ما با کمال تأسف، آن ارزش عملی کاربردی را که معمولاً در جهان پیشرفته برایش قائل هستند، ندارد.

وی افزود: در حال حاضر در خود کشور انگلستان و در جاهای دیگر، افرادی که بالاترین ضریب هوشی را دارند رشته فلسفه را انتخاب می‌کنند؛ اما در اینجا افراد با ضریب هوشی بالا یا مهندسی و یا پزشکی می‌خوانند. دلیل آن این است که بازار کار خوبی برای علوم انسانی نیست.

حجت‌الاسلام کوهساری با بیان اینکه بحث علوم انسانی یک مشکل ساختاری دارد، اظهار کرد: به نظرم باید نظام آموزشی ما این مسئله را حل کند. آینده کاری چند رشته دیگر را نام می‌برم که هیچ‌گونه فرقی بین علوم قرآن و آن‌ها نیست؛ تاریخ، فلسفه، ادبیات و جامعه‌شناسی. مثلاً حقوق یا فقه و مبانی که در ارتباط با حقوق است و چون به طور کاربردی با جامعه در تماس هستند بازار کار خوبی دارند؛ و الا این مشکل اگر وجود داشته باشد در همه وجود دارد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه در پاسخ به این سؤال که از لحاظ کاربردی باید چه کاری انجام دهیم؟ عنوان کرد: ما در نظام آموزشی‌مان باید جایگاه علوم انسانی را درست کنیم که الان مشکل دارد. به نظر من این مشکل، مشکل جهان سومی است. اگر ما این مشکل را حل نکنیم نشان عقب‌افتادگی ما از لحاظ فرهنگی در مورد شاخصه‌هایی است که در دنیا وجود دارد.

در کشور ما کشاورزی باید محور باشد اما فارغ‌التحصیلان آن بیکار هستند

وی افزود: این را قبول دارم که معمولاً در این رشته‌ها از لحاظ کاری دانشجویان مشکل دارند؛ این هم تنها مربوط به رشته علوم قرآن و حدیث نیست. نکته بسیار جالب دیگر این است که الان در کشور آن چیزی که کاربردی‌ترین و نیاز کشور ما است کشاورزی است؛ اما کسی که فارغ‌التحصیل کشاورزی باشد بیکار است؛ در حالی که در کشور ما کشاورزی باید محور باشد. یا اگر محیط زیست و جغرافیا هم خوانده باشند هم همینطور است.

حجت‌الاسلام کوهساری ادامه داد: این نشان می‌دهد که نظام آموزشی ما باید با جامعه بیرون یک حالت انطباقی داشته باشد. حال این کار مجلس است یا کار جاهای دیگر من نمی‌دانم، من به‌عنوان یک معلم به‌واسطه تحقیقاتی که کردم می‌گویم و شاید اینها بخوانند و فکری برای این مسئله کنند که نشان عقب‌افتادگی ما از جهان توسعه است. این یک واقعیتی است و باید آن را حل کنیم.

وی افزود: پس همه رشته‌ها در این مورد با هم مشترک هستند؛ منتهی ما در رشته خودمان، معمولاً به دانشجویان خودم می‌گویم که اگر پارتی دارید دنبال مدرک نباشید که از کجا می‌خواهید آن را بگیرید. اگر کسی علوم قرآن باشد، حداقل شاید قرآن شفاعت کند و این مشکلات برطرف شود. جالب این است که دانشجویانمان که در زمینه علوم قرآنی بودند معمولاً مشکلی ندارند؛ خوشبختانه در دولت سابق مسئله معلمان تفسیر قرآن و ... مطرح شد، به هرحال الان یک مقداری خط قرمز این مسئله در این رشته کمتر از بقیه رشته‌های علوم انسانی است.

برای همه اشخاص باسواد در شاخه‌های علوم انسانی شغل وجود دارد

این عضو هیئت علمی دانشگاه عنوان کرد: نکته‌ای که شخصاً معتقدم و می‌خواهم بگویم این است که اگر در هر رشته‌ای از علوم انسانی اگر کسی باسواد باشد برای او کار هست. کارگر و در واقع کننده کار نیست. چنانچه تسلط به زبان داشته باشد، بتواند از متن عربی یا متن انگلیسی در زمینه قرآن استفاده و ترجمه کند، یا بیاید با دائرة‌المعارف‌هایی که الان هستند همکاری کند، برایشان کار هست. به‌عنوان معلمی که خودم پژوهشگر هستم و کار می‌کنم و با مراکز پژوهشی آشنا هستم این را می‌گویم.

وی گفت: بحث دیگر این است که پایان‌نامه را می‌نویسند اما به درد کتابخانه هم نمی‌خورد، ولی در مراکز پژوهشی که وجود دارد اگر پایان‌نامه‌ای کاربردی و خوب باشد فوری آن را می‌برند و اصطلاحاً در هوا می‌زنند. پس معلوم است مشکل ما این است که متأسفانه کسانی که در زمینه علوم انسانی کار می‌کنند متخصص به معنای واقعی کلمه نیستند. کاربردی نیستد که از آن‌ها کار بر بیاید. برای کار پایان‌نامه اگر 20 یا 30 صفحه از دائرة‌المعارف‌ها و دانشنامه‌‌هایی که هستند را بخواهید به هر زبانی ترجمه کنید رقم بالایی باید پول هزینه کنید که الان هزینه هم می‌کنند، مشکل این است که می‌روند و از نرم‌افزارهای آماده ترجمه استفاده می‌کنند که مشخص است، واژه را به آن می‌دهند بعد هم از طریق اینترنت آن را ترجمه می‌کند، معلوم است که برای چنین شخصی کار نیست.

در کشور ما کار یعنی میز!

این عضو هیئت علمی دانشگاه، تعریف درست از شغل را مشکل دیگر دانست و گفت: متأسفانه در کشور ما کار یعنی میز، نه کار! در شهر ما کارخانه‌ای بزرگی وجود دارد. از رئیس کارخانه درباره آن‌ها پرسیدم، گفت اینها ساعت هفت صبح لباس کار می‌پوشند و تا چهار بعد از ظهر کار می‌کنند. گفت مهندسان ما اصلاً بلد نیستند آچار دست بگیرند. ما نمی‌خواهیم کار کنیم. مشکل ما در زمینه علوم انسانی و در بقیه موارد، این است که ما نمی‌خواهیم کار کنیم. کار را هم به این معنا گرفتیم که حتماً یک میزی و کامپیوتری باشد بعد هم می‌خواهند بروند در اینترنت بچرخند، نمی‌خواهند کار کنند. کار وجود دارد، ولی کننده کار نیست.

مشکل زبان‌آموزی

وی افزود: نظام آموزشی ما مشکل دارد. در کشورهای دیگر روی زبان‌های دیگر به عنوان زبان دوم کار می‌کنند. ببینیم دنیا چه کاری می‌کنند آن را انجام دهیم. کشورهای دیگر اسلامی علاوه بر زبان مادری، دو زبان علمی نیز دارند؛ زبان انگلیسی و زبان عربی کار می‌کنند. در مراکز علمی‌شان خیلی راحت اینها تدریس می‌شود. نظام آموزشی ما مشکل دارد، آن را باید حل کنند.

حجت‌الاسلام کوهساری در پاسخ به این سؤال که چقدر جذب این رشته متناسب با نیاز بازار کار است؟ اظهار کرد: ما مسلمان هستیم. ایران ما مسلمان است. قرآن ثقل اکبر است. اگر مقدار کمی هم صرف این بخش شود هیچ فارغ‌التحصیل علوم قرآنی بیکار نخواهد بود. بچه‌های ما که بچه‌های مسلمان هستند اینها نیاز به شغل دارند.

وی با ذکر نمونه‌ای عنوان کرد: در کشور ترکیه یکی از کارهایی که شده این است که تمام خادمان مساجدشان لیسانس به پایین نیستند. در ترکیه به هر مسجدی که بروید خادم آن حداقل دارای مدرک لیسانس است. چون معلم هستم خیلی راحت حرف می‌زنم. نظرم این است که ما خیلی کم در این مسائل کار کرده‌ایم.

حجت‌الاسلام کوهساری عنوان کرد: اینهایی که کار فرهنگی می‌کنند ان شاء الله خداوند به اینها بیشتر توفیق دهد و بتوانند بیشتر به قرآن خدمت کنند که ان شاء الله اصلاً ما در این زمینه مشکل نداشته باشیم. البته اصل این است که اگر کسی سواد داشته باشند بیکار نمی‌ماند.