یک بام و دو هوای صدا و سیما در بوته نقد / 15
مدیریت فرهنگی به شیوه ایستا مقدور نیست/ ضرورت بازتعریف نگاه رسانه‌ای سیما
گروه هنر ــ یک برنامه‌ساز تلویزیون گفت: هر نوع تصمیم‌گیری ایستا در صداوسیما منجر به شکست است، زیرا ذائقه مخاطبان تغییر کرده و نیازمند بازتعریف نگاه رسانه‌ای در صداوسیما هستیم.
بهروز مفید، تهیه‌کننده سینما و تلویزیون، در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایکنا با بیان اینکه این روز‌ها فیلمنامه بزرگ‌ترین مسئله تلویزیون است، اظهار کرد: اگر امروز تلویزیون ارتباط لازم را با مخاطب برقرار نمی‌کند، دلیلش را باید در فیلم‌نامه‌های نامناسب جست‌وجو کرد؛ ضعفی که تنها به تلویزیون خلاصه نمی‌شود، بلکه سینما نیز از چنین معضلی رنج می‌برد. گواه این موضوع را می‌توان در آثار پرفروش این روز‌های سینما هم مشاهده کرد که عموماً متن غنای لازم را ندارد. دو دلیل برای وقوع این معضل وجود دارد: در این حوزه ظرفیت لازم را نداریم و استعداد‌ها را شناسایی نکرده‌ایم.
وی افزود: با وجود اینکه ضعف فیلمنامه واضح و مبرهن است اما هنوز هم برای رفع آن تصمیم مناسبی اتخاذ نشده، یک جواب دارد. آن‌هم اینکه متأسفانه فرهنگ فعالیت‌های جمعی در کشور هنوز به خوبی شکل نگرفته است، درصورتی که کشور‌های صاحب سینما عموماً گروهی بر روی یک سناریو کار می‌کنند، اما در ایران فیلم‌نامه‌نویس علاقه‌مند است محور فعالیت باشد، در حالی که ظرفیت یک فرد محدود است و توان او با ایده‌پردازی یک گروه قابل مقایسه نیست. مطلب دیگر اینکه متولیان فرهنگی در زمینه سناریو هزینه زیادی نمی‌کنند و گاهی حداقل هزینه را برای فیلمنامه صرف می‌کنند.
وی افزود: با وجود اینکه ضعف فیلمنامه واضح و مبرهن است اما هنوز هم برای رفع آن تصمیم مناسبی اتخاذ نشده، یک جواب دارد. آن‌هم اینکه متأسفانه فرهنگ فعالیت‌های جمعی در کشور هنوز به خوبی شکل نگرفته است، درصورتی که کشور‌های صاحب سینما عموماً گروهی بر روی یک سناریو کار می‌کنند، اما در ایران فیلم‌نامه‌نویس علاقه‌مند است محور فعالیت باشد، در حالی که ظرفیت یک فرد محدود است و توان او با ایده‌پردازی یک گروه قابل مقایسه نیست. مطلب دیگر اینکه متولیان فرهنگی در زمینه سناریو هزینه زیادی نمی‌کنند و گاهی حداقل هزینه را برای فیلمنامه صرف می‌کنند.
در تلویزیون کیفیت را فدای کمیت کرده‌ایم
تهیه‌کننده سریال «محکومین» اضافه کرد: اگر فیلمنامه خوبی داشته باشیم، حتی در یک فضا با کارگردانی متوسط هم قادریم آثار خوبی را خلق کنیم. نکته بعدی به کمیت مجموعه‌های نمایشی مربوط می‌شود. در سال‌های اخیر تمرکز ویژه‌ای روی تعداد تولیدات داشته‌ایم. درصورتی که اگر تا حدی در این عرصه محدودتر عمل می‌کردیم و فیلم‌نامه‌ها را محور توجه قرار می‌دادیم، شاید وضعیت بهتری در تلویزیون داشتیم.
مفید با بیان اینکه سعی می‌کند کارش از تکرار دور باشد، تأکید کرد: وقتی اندیشه در حوزه فیلمنامه محدود می‌شود، نتیجه آن خواهد بود که در سریال‌ها اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد، به نحوی که بعد از گذشت ۲۰ قسمت هنوز واقعه خاصی در سریال رخ نداده است. این معضل باعث شد تا من در سریال جدیدم که مجموعه‌ای ۴۰ قسمتی است اپیزودیک کار کنم، چون می‌دانم در این سبک از فعالیت کمتر دچار تکرار می‌شویم.
تهیه‌کننده سریال «محکومین» اضافه کرد: اگر فیلمنامه خوبی داشته باشیم، حتی در یک فضا با کارگردانی متوسط هم قادریم آثار خوبی را خلق کنیم. نکته بعدی به کمیت مجموعه‌های نمایشی مربوط می‌شود. در سال‌های اخیر تمرکز ویژه‌ای روی تعداد تولیدات داشته‌ایم. درصورتی که اگر تا حدی در این عرصه محدودتر عمل می‌کردیم و فیلم‌نامه‌ها را محور توجه قرار می‌دادیم، شاید وضعیت بهتری در تلویزیون داشتیم.
مفید با بیان اینکه سعی می‌کند کارش از تکرار دور باشد، تأکید کرد: وقتی اندیشه در حوزه فیلمنامه محدود می‌شود، نتیجه آن خواهد بود که در سریال‌ها اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد، به نحوی که بعد از گذشت ۲۰ قسمت هنوز واقعه خاصی در سریال رخ نداده است. این معضل باعث شد تا من در سریال جدیدم که مجموعه‌ای ۴۰ قسمتی است اپیزودیک کار کنم، چون می‌دانم در این سبک از فعالیت کمتر دچار تکرار می‌شویم.
محدودیت مالی دلیل اصلی افت تولیدات تلویزیونی نیست
وی در پاسخ به این پرسش که آیا بخشی از دلیل افول این روز‌های تلویزیون را نباید در مسائل مالی جست‌وجو کرد؟ گفت: با این موضوع موافق نیستم، زیرا ایراد ما بیشتر به ساختار کارهایمان مربوط می‌شود. محدودیت‌های مالی ممکن است تا حدی به کار‌ها آسیب برساند، اما آنچه سبب افت کیفیت تولیدات می‌شود همان مسائل ساختاری است که بخش مهمی از آن به فیلمنامه اختصاص دارد.
تهیه‌کننده سریال «هشت‌و‌نیم دقیقه» درباره تولید برنامه به وسیله اسپانسرها گفت: اینکه تصور کنیم وجود اسپانسر باعث حل مشکلات مالی تلویزیون شود تصور نادرستی است. ضمناً اکثر حامیان مالی وجهه فرهنگی ندارند، بلکه بنگاه‌های اقتصادی در پی سودآوری صرف هستند. این مشارکت‌ها هم عمدتاً دستاورد فرهنگی لازم را ندارند. البته نمی‌توان انجام چنین فعالیت‌هایی را متوقف کرد، چون برای پر کردن آنتن چنین کار‌هایی هم لازم است، اما از این فعالیت‌ها نباید انتظار اثرگذاری فرهنگی داشت.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا بخشی از دلیل افول این روز‌های تلویزیون را نباید در مسائل مالی جست‌وجو کرد؟ گفت: با این موضوع موافق نیستم، زیرا ایراد ما بیشتر به ساختار کارهایمان مربوط می‌شود. محدودیت‌های مالی ممکن است تا حدی به کار‌ها آسیب برساند، اما آنچه سبب افت کیفیت تولیدات می‌شود همان مسائل ساختاری است که بخش مهمی از آن به فیلمنامه اختصاص دارد.
تهیه‌کننده سریال «هشت‌و‌نیم دقیقه» درباره تولید برنامه به وسیله اسپانسرها گفت: اینکه تصور کنیم وجود اسپانسر باعث حل مشکلات مالی تلویزیون شود تصور نادرستی است. ضمناً اکثر حامیان مالی وجهه فرهنگی ندارند، بلکه بنگاه‌های اقتصادی در پی سودآوری صرف هستند. این مشارکت‌ها هم عمدتاً دستاورد فرهنگی لازم را ندارند. البته نمی‌توان انجام چنین فعالیت‌هایی را متوقف کرد، چون برای پر کردن آنتن چنین کار‌هایی هم لازم است، اما از این فعالیت‌ها نباید انتظار اثرگذاری فرهنگی داشت.
تلویزیون نظارت خود را بر روی فیلمنامه جدی‌تر کند
این تهیه‌کننده با بیان اینکه سازمان صداوسیما باید نظارت خود را بر روی فیلمنامه جدی‌تر کند، تأکید کرد: سازمان صداوسیما این روز‌ها بیشتر تا مرحله طرح با آثار در ارتباط است، اما بعد از تصویب، متأسفانه طرح‌ها به حال خود رها می‌شوند. نباید برای جذب تماشاگر به هر شیوه‌ای تن داد، چون برخی مواقع به شیوه‌های سخیف روی می‌آوریم تا بتوانیم تماشاگر را جذب کنیم. این امر مذموم است و باید با آن مقابله شود. البته قبول دارم که جامعه امروز به دلایل گوناگون به شدت خسته و افسرده است، اما نباید به بهانه سرگرمی، موضوعات اجتماعی را فراموش کنیم.
این برنامه‌ساز در بخش دیگری از سخنان خود درباره خطوط قرمز رایج در تلویزیون گفت: هر نوع ایستایی در حوزه فرهنگ منجر به شکست است و باید توجه کرد که مخاطبان امروز ذائقه دیگری دارند. برای همین قطعاً باید در تلویزیون شاهد بازتعریف نگاه رسانه‌ای باشیم. البته منظور از بازتعریف تغییر در کارکرد هنجارهای اجتماعی نیست و برنامه‌سازان موظف‌اند اصول اجتماعی و اعتقادی را در آثار خود منظور کنند. در حقیقت بازنگری در حوزه بازتعریف به نحوه پیام‌رسانی مربوط می‌شود.
این تهیه‌کننده با بیان اینکه سازمان صداوسیما باید نظارت خود را بر روی فیلمنامه جدی‌تر کند، تأکید کرد: سازمان صداوسیما این روز‌ها بیشتر تا مرحله طرح با آثار در ارتباط است، اما بعد از تصویب، متأسفانه طرح‌ها به حال خود رها می‌شوند. نباید برای جذب تماشاگر به هر شیوه‌ای تن داد، چون برخی مواقع به شیوه‌های سخیف روی می‌آوریم تا بتوانیم تماشاگر را جذب کنیم. این امر مذموم است و باید با آن مقابله شود. البته قبول دارم که جامعه امروز به دلایل گوناگون به شدت خسته و افسرده است، اما نباید به بهانه سرگرمی، موضوعات اجتماعی را فراموش کنیم.
این برنامه‌ساز در بخش دیگری از سخنان خود درباره خطوط قرمز رایج در تلویزیون گفت: هر نوع ایستایی در حوزه فرهنگ منجر به شکست است و باید توجه کرد که مخاطبان امروز ذائقه دیگری دارند. برای همین قطعاً باید در تلویزیون شاهد بازتعریف نگاه رسانه‌ای باشیم. البته منظور از بازتعریف تغییر در کارکرد هنجارهای اجتماعی نیست و برنامه‌سازان موظف‌اند اصول اجتماعی و اعتقادی را در آثار خود منظور کنند. در حقیقت بازنگری در حوزه بازتعریف به نحوه پیام‌رسانی مربوط می‌شود.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا تلویزیون در رقابت با ماهواره موفق عمل کرده است بیان کرد: متأسفانه در حوزه موضوعات سیاسی شبکه‌های ماهواره‌ای باخته‌ایم. دلیل این مسئله هم به نگرش مسئولان سیما مربوط می‌شود، چون فکر می‌کنند آن گونه که خود می‌اندیشند باید برنامه‌سازی کنند؛ رویکردی که ممکن است به مذاق تماشاگر خوش نیاید، زیرا تجربه ثابت کرده هرگاه تماشاگر احساس کند قرار است موضوعی به او القا شود، در برابر آن عکس‌العمل منفی نشان می‌دهد. این مسئله درباره برخی موضوعات اجتماعی نیز صدق می‌کند. پس بیراه نیست که بگوییم از برنامه‌های ماهواره‌ای عقب افتاده‌ایم.
گفت‌و‌گو از داوود کنشلو
انتهای پیام
مطالب مرتبط
