بی‌توجهی به معنای سوره حمد، جفا است

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خوزستان، آیت‌الله سيد علی شفیعی نماينده مردم خوزستان در مجلس خبرگان رهبری در ششمین جلسه از جلسات سومين دوره تفسیر خود که شامگاه گذشته 25 تیرماه در اهواز برگزار شد، در ادامه تفسير سوره حمد به بيان تفاوت كلمه حمد و مدح پرداخت و گفت: حمد آن است كه کسی را بر کار خیری که اختیاراً انجام داده است، تجلیل و تکریم کنیم؛ مثل نماز و روزه. اگر کسی کار خیری را بدون اختیار انجام داد؛ مثل شجاعت و سخاوت(صفاتی که بدون اختیار در انسان هستند) و او را تجلیل کردیم، این مدح است و اگر در مقابل نعمتی که فردی به شما ارزانی داشته است، او را سپاسگزاری کنید، این شکر است.

وی با بيان اينكه این هر سه لایق مقام خداوندی هستند، اظهار كرد: همه شکرها و حمدها و مدح‌ها به خدا بازمی‌گردد و هر انسان که کسی را بخواهد حمد، مدح و یا شکر کند باید بداند اصل این حمد و مدح و شکر به خدا بازمی‌گردد.

آيت‌الله شفيعی افزود: کلمه حمد دو نوع است؛ یک نوع آن تمام حمدهایی هستند که در مقابل هر نعمتی واجب هستند. اما حمد مطلق مخصوص خداوند است. لذا در تمام قرآن مبارک هر جا کلمه حمد آمده است، حمدی است که درباره مورد خاصی است بجز کلمه حمدی که در ابتدای سوره فاتحه‌الکتاب آمده است. کلمه حمد در اینجا به صورت مطلق آمده است و حمد مطلق تنها به خدای متعال برمی‌گردد.

مؤلف كتاب بيان و تبيان در علوم قرآنی ادامه داد: از این رو حمد در سوره فاتحه‌الکتاب حمد مطلق است و حمد سوره‌های دیگر، چنین نیست؛ بر اين اساس سوره حمد از همه سوره‌های قرآن افضل است.

وی با اشاره به روايتی در بيان اهميت كلمه «الله» گفت: در روایتی از امام صادق(ع) و امام رضا(ع) نقل شده است: آیه «بسم‌الله الرحمن الرحیم» به اسم اعظم خدا از سیاهی چشم به سفیدی چشم نزدیک‌تر است. از این رو باید به این آیه اهمیت داد چرا که هیچ چیز جای این آیه را نمی‌گیرد.

آيت‌الله شفيعی توضيح داد: «الله» اسمی است كه شامل تمام صفات کمال خداوی است؛ اما اسماء دیگر مثل «رب»، «رحمن» و «رحیم» چنین نیستند. این کلمه کلمه‌ای است که وقتی آن را گفتید و خدا را با «یا الله» خواندید مثل آن است که خدا را با هزار اسمش مورد خطاب قرار داده‌ايد. این اهمیت کلمه «الله» را می‌رساند.

اين عالم دينی در بيان معنای‌ كلمه «رب» نيز اظهار كرد: اين كلمه به معنای خداوندی است که صاحب و مالک همه چیز است. پیش از این گفته شد مشرکان قریش معتقد بودند خداوند «الله» است؛ خالق است اما «رب» نیست و تدبیر و اداره امور عالم را به دیگری سپرده است؛ قرآن كريم این نگاه را رد می‌کند و می‌فرماید همان کسی که «الله» است، همو «رب» است.

وی در ادامه در تفسیر کلمه «عالمین» گفت: «عالمین» یعنی عالم‌ها؛ چه عالم‌های عقلی و چه عالم‌های فوق عقلی، چه عالم‌های حسی و چه عالم‌های غیبی. تمام آن عوالم و تمام جهان‌های مرئی و نامرئی را عالمین(جمع عالم) می‌گویند. خداومند متعال نسبت به تمام عالم و عالمین هم «الله» است و هم «رب» و هیچ چیزی از حیطه قدرت خداوند خارج نیست.

آيت‌الله شفيعی در پايان تأكيد كرد: بنابراین انسان بايد در خواندن سوره حمد دقت کند که چه میزان عظمت دارد. بی‌دقتی به این سوره جفا به خود و به اين سوره است؛ سوره حمد را باید با تفسیرش و با توجه به مفاهیم علمی‌اش از نظر بگذرانیم. باید با هوش، تدبر و توجه و طهارت سوره حمد را بخوانیم، در کلماتش تدبر کنیم تا بتوانيم به عظمت‌هایی كه در اين سوره وجود دارد، دست یابیم.