اظهار نعمت‌های خدا، نعمت‌شناسی انسان را افزون می‌کند

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خوزستان، آیت‌الله سید علی شفیعی، شب گذشته 5 مهرماه در ادامه تفسیر سوره «والضحی» با اشاره به خلاصه تفسیر آیات اولیه این سوره گفت: خداوند در این سوره به تجلیگاه روز و شب هنگامی که همه جا را فرا می‌گیرد، سوگند یاد می‌کند. خداوند به پیامبر(ص) می‌فرماید گرچه مورد اذیت و آزار قرار می‌گیری اما در مقابل زحماتت آخرت را داری و آخرت برای تو از دنیا بهتر است.

وی اظهار کرد: خداوند در ادامه سوره برای اثبات اینکه او را رها نکرده است فرمود: «أَلَمْ يَجِدْكَ يَتِيمًا فَآوَى،وَوَجَدَكَ ضَالًّا فَهَدَى، وَوَجَدَكَ عَائِلًا فَأَغْنَى»آیا تو را یتیمی نیافت و پناه داد،آیا سرگردان نبودی که چگونه ملت را ارشاد کنی و خداوند تو را هدایت کرد. خداوند تو را تنگدست دید و با ثروت خدیجه(س) و امکانات غیبی تو را بی‌نیاز کرد.

آیت‌الله شفیعی در ادامه بیان تفسیر این سوره گفت: خداوند فرمود: «فَأَمَّا الْيَتِيمَ فَلَا تَقْهَرْ » اینجا حرف «ف» در آغاز آیه آمده که ترجمه آن «پس» است. این حرف نشان می‌دهد آنچه در ادامه جمله می‌آید با قبل آن مرتبط است به این معنا که حالا که خداوند به تو پناه داد در مقابل این نعمت، هیچ‌گاه یتیمی را از خود نران. چون یتیم عامل محبت و تربیتی ندارد، خداوند متعال تمام افراد جامعه را مکلف کرده است درباره یتیم پدری کنند تا این فرد در اثر یتیمی خشن و بداخلاق بار نیاید و انسانی سالم و مأنوس بار بیاید.

مؤلف کتاب بیان و تبیان در علوم قرآن افزود: بنابراین خداوند درس اول را به پیامبر(ص) می‌دهد که حال که طعم یتیمی را چشیده‌ای و الطاف خداوند را دیده‌ای، مبادا با یتیم با قهر و غلبه رفتار کنی. «وَأَمَّا السَّائِلَ فَلَا تَنْهَرْ» کسی که از تو چیزی طلب می‌کند، او را با غلظت، خشونت و بداخلاقی از خود نران. «وَأَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ» نعمت‌های خداوند را به یاد بیاور و بگو خداوند چه نعمت‌هایی به تو داده است.

وی با بیان اینکه این سه جمله هر کدام توضیحی لازم دارد، اظهار کرد: در روایات و احادیث اهل‌بیت(ع) از شیعه تعبیر به «ایتام آل محمد(ص)» شده است؛ ایتام جمع یتیم است. حال چرا به شیعه چنین گفته‌اند، دو دلیل دارد؛ یکی اینکه پدر حقیقی شیعه علی(ع) است که به اجماع امت، پیامبر خدا(ص) به ایشان فرمود: «یا علی أنا و أنت ابو اهذه الأمه» ای علی من و تو پدران واقعی این امت هستیم. پس امیرالمؤمنین(ع) حکم پدر شیعه را دارد.

آیت‌الله شفیعی ادامه داد: غاصبین خلافت دست ایشان را از خلافت کوتاه کردند و شیعه را از خلافت حضرت علی(ع) محروم کردند مانند آنکه پدری را از فرزندش بگیرند. چون از پدر واقعی شیعه که علی بن ابیطالب(ع) است، غصب خلافت شد، شیعیان یتیم هستند.

این عالم دینی بیان کرد: دلیل دوم این است که امروز پدر واقعی ما امام زمان(عج) است و ایشان که غایب است، شیعیان در حکم فرزندانی هستند که از وجود پدر محرومند. لهذا یتیم هستند. به علمای اسلام و فقهای بزرگ دستور داده شده است که به امور ایتام(شیعه) رسیدگی کنند.

وی در توضیح آیه «وَأَمَّا السَّائِلَ فَلَا تَنْهَرْ» گفت: به امام زین‌العابدین(ع) گفتند: ای فرزند رسول‌الله(ص)شما به هر کس که به در خانه‌ات بیاید کمک می‌کنید، برخی از اینها مستحق نیستند، فرمود: معلوم نیست چه کسی مستحق است، چه کسی مستحق نیست، اگر یک مستحق را راندیم و دست خالی برگرداندیم، ممکن است آنچه بر سر خانواده یعقوب رفت بر سر ما بیاید. خانواده یعقوب عائله گسترده ای بودند و روزی یک گوسفند می‌کشتند، روزی فرد مستحقی به خانه آنها آمد. در آن روز در اثر سستی یا فراموشی به او کمکی نشد، دلش شکست و گفت: خدایا من به خانه پیغمبر تو آمده‌ام و با دست تهی برمی‌گردم. خداوند متعال برای تطهیر خانواده یعقوب ازاین لغزش آنها را به فراغ یوسف مبتلا کرد.

آیت‌الله شفیعی در توضیح این روایت افزود: البته شرایط فرمایش امام سجاد(ع) این بود که فقیری که معلوم نیست نیازمند است یا نه و به در خانه‌ات آمد، او را دست خالی برنگردان. اما اگر یقین داشتی او دروغ می‌گوید این مسائل دیگر وارد نیست؛ اما اگر یقین داری مستحق است، یا نمی‌دانی، به او کمک کن.

این عالم دینی اظهار کرد: آیه پایانی این سوره «وَأَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ» به این معناست که نعمت‌هایی را که خداوند به تو عنایت کرده است، بازگو کن و در مقام شکر نعمت باش. یکی از علائم شکر نعمت این است که نعمت‌شناس باشی. لازمه نعمت‌شناس بودن این است که در جایی که پیش می‌آید نعمت‌های خدا را اظهار کنی. تا هم نعمت و هم نعمت‌شناسی‌ات افزون شود. این ریاکاری نیست؛ بلکه اظهار نعمت خداوند است.