جوایز قرعه‌کشی نشانه سوءاستفاده بانک‌ها از سپرده‌های قرض‌الحسنه است
گروه اقتصاد: حبیبیان نقیبی اظهار کرد: اگر بانک‌ها منابع قرض‌الحسنه را در راه انتفاعی صرف نمی‌کنند چرا اصرار دارند این جوایز وجود داشته باشد و خود این اصرار می‌تواند شاهدی باشد که از سپرده‌های قرض‌الحسنه در راه غیرصحیح استفاده می‌شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین مجید حبیبیان نقیبی، عضو هیئت‌علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به بحث درباره آثار حذف جایزه‌های بانکی در پیش‌نویس قانون جدید بانکداری بدون ربا بر وضعیت قرض‌الحسنه در کشور پرداخت و اظهار کرد: در عقد قرض نوعی ایثار از جانب قرض‌دهنده وجود دارد و قرض‌دهنده دو مورد را به قرض‌گیرنده منتقل می‌کند که یکی قدرت خرید و دیگری هزینه فرصت است و معمولا تقاضای قرض در هر جامعه‌ای بیش از عرضه آن است.
جوایز پرداختی حاصل استفاده از سپرده‌های قرض‌الحسنه است
وی ادامه داد: بانک‌ها و صندوق‌های قرض‌الحسنه برای ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا راهکاری را دارند که همان اعطای جوایز در هر دوره مالی به عرضه‌کنندگان منابع قرض است و سؤالی که مطرح می‌شود این است که منابع تأمین این جوایز از کجاست؟
حبیبیان افزود: اگر قرار است بانک‌ها پولی را به عنوان جایزه پرداخت کنند یا اخیرا که سفر به عتبات، عمره یا مشهد را در برخی مواقع به عنوان جایزه در نظر گرفته‌اند، باید منابعی در اختیار داشته باشند و احتمالا بانک‌ها و صندوق‌های قرض‌الحسنه این منابع را در فعالیت‌های انتفاعی به کار گرفته و تلاش می‌کنند با نفع ایجاد شده جوایز را تهیه کرده و به سپرده‌گذاران پرداخت کنند.
سوءاستفاده از نهاد قرض
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی تأکید کرد: این نوع نگاه و فعالیت‌های انتفاعی، به نوعی انحراف در استفاد از نهاد قرض است و تعبیری که خود بنده به‌کار می‌برم سوءاستفاده از نهاد قرض است و اگر بانک‌ها و صندوق‌های قرض‌الحسنه این منابع را از فعالیت‌های انتفاعی همین سپرده‌های قرض‌الحسنه به دست نیاورند مطمئنا ضرر می‌کنند.
حبیبیان ادامه داد: سؤال دیگر این است که اگر منابع قرض‌الحسنه را در این راه صرف نکرده و دچار زیان می‌‌شدند چرا اصرار دارند که این جوایز وجود داشته باشد و خود این اصرار می‌تواند شاهدی باشد که از نهاد قرض‌الحسنه در راه غیرصحیح استفاده شده و منابع تحصیل شده از طریق عقد قرض‌الحسنه در فعالیت‌های انتفاعی و کسب سود به‌کار گرفته می‌شود.
مؤسسه‌ای غیرانتفاعی متکفل قرض‌الحسنه شود
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: البته بنده اصرار دارم که این امر استفاده غیرصحیح از نهاد قرض‌الحسنه است و نه استفاده غیرشرعی؛ چراکه بانک‌ها برای انجام این کار از صاحبان سپرده اجازه می‌گیرند اما قرض‌الحسنه در راه غیرصحیح استفاده می‌شود.
وی ادامه داد: اگر قرار است بانک‌ها متولی نهاد قرض باشند دائما در صدد هستند که سود خود را افزایش دهند؛ بنابراین پیشنهاد بنده این است که نهاد قرض و هرگونه فعالیت مربوط به قرارداد قرض‌الحسنه از بانک‌ها تفکیک شده و مؤسسه‌ای غیرانتفاعی متکفل امر قرض‌الحسنه در جامعه شود.
استفاده صحیح از قرض‌الحسنه با حذف جایزه‌های بانکی
حبیبیان در پاسخ به این پرسش که آیا حذف جایزه‌های بانکی، استفاده از قرض‌الحسنه را در مسیر صحیح قرار خواهد داد؟ تأکید کرد: البته اگر این اتفاق رخ دهد، بانک‌ها دیگر متولی نهاد قرض‌الحسنه نخواهد بود؛ چراکه برای آنها به صرفه نیست که این کار را انجام دهند بلکه موضوعی که برای آنها به صرفه است این است که از این طریق منابعی را جذب کرده و فعالیت‌های انتفاعی خود را داشته باشند؛ بنابراین بانک انگیزه‌ای برای متولی شدن نهاد قرض ندارد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی تأکید کرد: بنده معتقدم در مجموع حذف جایزه‌های سپرده‌های قرض‌الحسنه در قانون جدید بانکداری بدون ربا اتفاق مناسبی است و بهتر است است تکفل نهاد قرض را به بانک‌های غیرتجاری واگذار کنند.
دلایل کاهش سپرده‌گذاری مردم در حساب‌های قرض‌الحسنه
وی در پاسخ به این پرسش که اگر جایزه سپرده‌های قرض‌الحسنه حذف شود این صندوق‌ها چگونه سپرده‌های مردم را جذب کنند؟ عنوان کرد: کمیته امداد چگونه منابع را جذب می‌کند. بسیاری از افراد، به صورت روزانه یا هفتگی صدقه پرداخت می‌کنند و اگر همین مردم بدانند که صندوق‌های قرض الحسنه به دنبال منافعی برای خود نیستند در این صندوق‌ها سپرده‌گذاری خواهند کرد کما اینکه قبلا چنین اقدامی را انجام می‌دادند.
وی در پایان گفت: اما چون مردم الان می‌دانند که بانک‌ها به نفع خود این کار را انجام داده و لزوما به محتاجین و نیازمندان قرض نمی‌دهند در نتیجه سپرده‌گذاری مردم در حساب‌های قرض‌الحسنه کمتر شده است.
