سوءاستفاده بانک‌ها از سپرده‌های قرض‌الحسنه/ لزوم تقویت بازار سرمایه
گروه اقتصاد: حجت‌الاسلام نظری اظهار کرد: مشکل قرض‌الحسنه این است که بانک‌ها وجوه مردم را با عنوان قرض‌الحسنه جمع‌آوری میکنند ولی آن را با نرخ سود بالا و به عنوان تسهیلات اعتباری توزیع میکنند.
حجت‌الاسلام والمسلمین حسن نظری، رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، با اشاره به تصویب کلیات طرح عملیات بانکداری بدون ربا در جلسه روز گذشته کمیسیون اقتصادی مجلس به بیان انتظارات خود از قانون جدید پرداخت و اظهار کرد: به اعتقاد بنده ساماندهی بازار سرمایه باید اولویت قانون جدید بانکداری بدون ربا باشد؛ چراکه مؤسسات اعتباری بسیاری با مجوز یا بدون مجوز وارد فعالیت‌های اقتصادی شده‌اند و در حال جذب سرمایه‌های نقدی هستند.
لزوم تقویت بازار سرمایه
وی ادامه داد: این مؤسسات، بیشتر سرمایه‌های مردم را جمع‌آوری می کنند بدون اینکه آن را در راستای فعالیت‌های تولیدی ساماندهی کنند و یکی از مشکلات جدی وضعیت اقتصادی کنونی ایران همین است که سرمایه نقدی با آنچه که نیاز تولید و اقتصاد واقعی جامعه است رابطه منطقی ندارد.
عضو کمیته فقهی سازمان بورس تأکید کرد: اگر این قانون بتواند به این نابسامانی سامان ببخشد و این سرمایه‌های نقدی زمینه اشتغال را فراهم کنند و به گونه‌ای هدایت شوند که از وضعیت رکود و بیکاری خارج شویم بسیار امیدوارکننده است و اگر ظرفیت تولید را افزایش دهیم کار مثبتی انجام داده‌ایم اما آنچه که بنده بر تقویت آن تأکید دارم، بازار سرمایه است؛ چراکه براساس مشاهدات بنده این بازار ساماندهی شده نیست.
سوءاستفاده بانک‌ها از سپرده‌های قرض‌الحسنه
نظری در پاسخ به پرسشی درباره تأثیر جدایی قرض‌الحسنه از نظام بانکی و حذف قرعه‌کشی بر توسعه قرض‌الحسنه در قانون جدید بانکداری بدون ربا اظهار کرد: به نظرم اینها موضوعات مهمی نیست و نباید به موضوعات جزئی که تأثیرات مهمی ندارد اشاره کنیم؛ چراکه مشکل قرض‌الحسنه این است که بانک‌ها وجوه را با عنوان قرض‌الحسنه جمع‌آوری و به اصطلاح خودشان تجهیز منابع میکنند ولی این وجوه را به عنوان قرض‌الحسنه در اختیار مردم قرار نمی‌دهند بلکه با نرخ سود بالا توزیع میکنند.
رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اظهار کرد: وقتی بانک اعلام می‌کند حساب قرض‌الحسنه باز کنید تا در قرعه‌کشی سهیم شوید و این وجوه را که جمع‌آوری میکنند باید دوباره به عنوان قرض‌الحسنه در اختیار نیازمندان قرار دهند اما اکنون تخصیص منابع به گونه‌ای دیگر است.
درآمدهای میلیاردی بانک‌ها از محل سپرده‌های قرض‌الحسنه
وی در پاسخ به این پرسش که آیا این جوایز باعث ترغیب بیشتر مردم به افتتاح حساب قرض‌الحسنه نمی‌شود؟ عنوان کرد: بانک‌ها از این طریق، به صورت میلیاردی پول جمع‌آوری میکنند و پول بسیار ناچیزی به عنوان جایزه پرداخت میکنند؛ بنابراین آنها به این وسیله به صورت میلیاردی خلق اعتبار میکنند؛ به این دلیل که صد تومانی که شما به شخصی قرض می‌دهید با صد تومانی که به بانک قرض می‌دهید کاملا متفاوت است؛ چراکه برای بانک باعث خلق اعتبار میشود.
لزوم تفکیک قرض‌الحسنه از نظام بانکی
عضو کمیته فقهی سازمان بورس تأکید کرد: بنابراین بنده معتقدم جدایی قرض‌الحسنه از نظام بانکی باعث توسعه قرض‌الحسنه خواهد شد؛ چراکه اگر مردم در صندوق‌های قرض‌الحسنه سپرده‌گذاری کنند این منابع به صورت قرض‌الحسنه تخصیص داده خواهد شد اما در شرایط فعلی و در نظام بانکی به جای پرداخت قرض‌الحسنه، تسهیلات اعتباری اعطاء میشود.
نظری در پاسخ به این پرسش که با توجه به حذف جوایز بانکی در پیش‌نویس قانون جدید بانکداری بدون ربا، اگر این صندوق‌های قرض‌الحسنه شکل بگیرند، برای تشویق مردم به سپرده‌گذاری در این صندوق‌ها چه اقدامی باید انجام دهند؟ اظهار کرد: اساسا قرض‌الحسنه از ابتدا نباید وارد سیستم بانکی می‌شد و اکنون هم باید زیر نظر بانک مرکزی این موضوع را ساماندهی کرده و مراکزی را تأسیس کنیم که همانند مؤسسات خیریه‌ای که فقط کار قرض‌الحسنه انجام دهند وجوه مردم را جمع‌آوری کرده و صرفا به عنوان قرض‌الحسنه در اختیار مردم قرار دهند.
بانک‌ها به صورت تخصصی فعالیت کنند
وی ادامه داد: بانک‌ها باید صرفا تسهیلات لازم برای بخش تولید را فراهم کنند و از این به بعد باید بانک‌ها به صورت تخصصی فعالیت کنند؛ چراکه بازار سرمایه، قرض‌الحسنه و بانک هرکدام منطق خاص خود را دارند و یک شخص نمی‌توانند همه این موارد یا مثلا بانک یا مؤسسه قرض‌الحسنه را به صورت هم‌زمان اداره کند.
رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در پایان تأکید کرد: البته مؤسساتی هم که فعالیت خیریه و قرض‌الحسنه انجام می‌دهند باید سازوکار مشخصی داشته باشند و از سوی دیگر بانک‌ها یا شرکت‌های تأمین سرمایه هم فعالیت‌های لازم برای تولید کالا و خدمات انجام دهند.
