مسئولان برای جذب افراد به قرآن برنامه‌ شاخصی داشته باشند/ نخبگان قرآنی را معطل مسابقات نکنیم

محمد برخورداری، مبتهل برتر و قاری ممتاز کشور در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) ضمن اشاره به پیشرفت‌های حاصل شده در جامعه قرآنی و نقش اساتید پیشکسوت در این زمینه به ارائه راه‌کارهایی برای بهبود وضعیت قرآنی کشور و انتقاداتی نسبت به مسابقات قرآن پرداخت.
نفر اول مسابقات ابتهال کشور گفت: لازم می‌دانم در همین ابتدا یادی کنم از شهدای عزیز و والامقام کشورمان که با تقدیم خون خود در راه خدا و گذشتن از سایر لذت‌های دنیوی شرایط پرداختن به امور دینی و مذهبی را برای ما هموار کردند و از جمله آنها همین فعالیت‌های قرآنی است و چه بسا اگر این مجاهدت‌ها و زحمات و به تبع آن این امنیت نبود الان همین مقدار پیشرفت در سایر امور قرآنی را مشاهده نمی‌کردیم.
نقش پیشکسوتان در عرصه قرآنی
وی در مورد نقش اساتید پیشکسوتان قرآنی بیان کرد: اساتید پیشکسوت زحمات بسیار زیادی کشیده‌اند و جلسات و آثار قرآنی زیادی که در حال حاضر وجود دارد حاصل زحمات این اساتید بوده است که ان‌‌شاءالله مأجور عندالله هستند. همین جا برای اساتیدی که دیگر در این نشئه توفیق زیارتشان را نداریم مثل پدر بزرگوار شهید مرحوم استاد اربابی، استاد مروت، استاد غفاری، استاد علامی و سایر رفتگان آرزوی رفعت و علو درجات و برای حاضران طول عمر باعزت از خداوند منان خواستارم.
برخورداری در ادامه افزود: اساتید و پیشکسوتان ما زحمات و رنج‌های زیادی را تا به امروز متحمل شده‌اند اما به نظر می‌رسد این زحمات به‌دلیل عدم سازماندهی و عدم ورود به سیستم قانونی کشور نتیجه مطلوبی را در پی نداشته است. البته همین جا باید عرض کنم که اجر حقیقی با خداست و قطعاً هرکسی با اخلاص برای قرآن قدمی بردارد زحمتش بی‌پاسخ نمی‌ماند هم در این دنیا و هم در آخرت لذا قصد جسارت به کسی را ندارم و بیشتر هدفم نقد منصفانه است.
قاری ممتاز کشور تصریح کرد: در مقام مقایسه وقتی اصناف دیگر را نگاه می‌کنیم شاید وضعیت اعضای آن صنف از قاریان و حافظان قرآن بهتر باشد، علیرغم سازمان‌های متعدد قرآنی، جمعیت قرآن و ... آیا اصلاً مگر برای قرآن هم صنفی وجود دارد؟ به نظر می‌رسد یک قاری قرآن هیچ مرجع رجوعی برای پیگیری مطالباتش ندارد، در سیستم قرآنی کشور این تشکل‌ها و سازمان‌ها وجود دارد اما در عمل هیچ گونه فعالیت محسوس و ملموسی برای قرآنیان ندارند، اگر به نخبگان علمی نگاه کنیم می‌بینیم ولو اینکه آن شرایط هم ایده‌آل نیست ولی بالاخره تسهیلاتی برایشان در نظر می‌گیرند تا بتوانند در زمینه مسکن یا اشتغال بکارگیری شوند.
وی به طرح چند سؤال پرداخت و افزود: آیا یک قاری که عمرش را در راه قرآن صرف کرده و زحمات زیادی کشیده تا بشود نفر اول کشور نباید او را به چشم نخبه دید؟ آیا حتماً باید برود در خارج از کشور و در یک مسابقات بین‌المللی ضعیف‌تر از سطح مسابقات شهرستانی ما و رتبه اول را کسب کند تا او را به رسمیت بشناسیم؟ این چه منطقی است؟ یکی از قاریان مطرح را می‌شناسم که برای پیگیری بیمه‌اش پس از پیگیری از مراجع قرآنی نتیجه نگرفت و متوسل به خانه مداحان شد.
انتقاد قاری ممتاز کشور از مسابقات قرآن
برخورداری ضمن انتقاد از مسابقات قرآن تصریح کرد: چرا این همه نخبه را معطل مسابقاتی کرده‌ایم که شاید در اوایل انقلاب پاسخگوی تقاضای موجود بود ولی الان به هیچ وجه پاسخگو نیست. یعنی عرضه رتبه‌ها با تقاضای قراء اصلاً همخوانی ندارد، سیلی از مشتاقان تلاوت که هر کدامشان اگر در هر رشته دیگر ورزشی یا هنری این همه وقت گذاشته بودند الان وضع بهتری داشتند و واقعاً اساتید فعلی این مملکت را پشت قیف مخروطی مسابقات معطل یک رتبه کرده‌ایم تا آن رتبه بهانه بها دادن به آن نخبه بشود. چه بسیار جوانانی که در این راه پیر شدند و چه بسیار قاریانی که سبک زندگی‌شان سبک زندگی غیرقرآنی شد و چقدر این مسابقات فرصت‌های طلایی کشور ما را به تاراج برد.
وی افزود: به نظر حقیر مسابقات قرآن با این شکل فعلی که خیلی با اوایل انقلاب فرقی نکرده است آفت قرآن کشور است. البته از همه زحمتکشان این عرصه تشکر می‌کنم ولی اینجاست که نقش اساتید و پیشکسوتان مشخص می‌شود، ایشان هستند که باید همزمان با حرکت قرآنی مردم رو به جلو و رشد و گسترش استعدادها با ارائه راهکارهای مناسب فضای کافی برای بروز استعدادها فراهم کنند و از تلف شدن و دلسرد شدن جوانان قرآنی جلوگیری کنند. شاید یک زمانی بود که در کشور به تعداد انگشتان دست قاری خوب نداشتیم اما در این برهه واقعاً شرایط تغییر کرده و اسباب و روش‌های آن روز پاسخگوی امروز نیست. به‌نظر می‌رسد اینجا می‌بایست اساتید و پیشکسوتان به دنبال تحقق اینگونه مسائل باشند.
برخورداری در مورد نهادهایی مسئول امر قرآنی گفت: در حال حاضر شورای عالی قرآن یک بخش برای انجام امور قرآنی است، سازمان دارالقرآن یک بخش دیگر، اوقاف به گونه‌ای دیگر و ... هر یک از این سازمان‌ها نظرات خودشان را دارند زحمات زیادی هم می‌کشند ولی هیچ کدام در عمل برای قاریان نقش صنف را ایفا نکرده‌اند، لازمه مدیریت بهتر سازمان‌های قرآنی و توجه بیشتر به قاریان و حافظان این است که اساتید پیشکسوت حضور مؤثر بیشتری داشته باشند و نقش خودشان را بهتر ایفا کنند.
وضعیت قرآنی کشور به هیچ وجه راضی‌کننده نیست
نفر اول مسابقات ابتهال کشور تصریح کرد: تعداد زیادی استاد و پیشکسوت داریم که ممکن است در برخی از موارد نظرات یکدیگر را هم قبول نداشته باشند و همین مسئله باعث شده که جمعیت عظیم قرآنی کشور سردرگم باشند. اساتید و پیشکسوتان باید این جریان را مدیریت کنند. وضعیت قرآنی کشور به هیچ وجه راضی‌کننده نیست و افرادی که فعالیت قرآنی داشته‌اند با علاقه شخصی خودشان به دنبال این کار رفته‌اند، واقعاً این طور نبوده که مسئولان کار شاخصی کرده باشند که کسی جذب قرآن شده باشد. البته کارهایی شده ولی خیلی کم و در مقابل جبهه دشمن خیلی عقب هستیم.
وی بیان کرد: اگر از خدمات اساتید جلسات قرآن که واقعاً ثمربخش بوده است بگذریم آیا نقش مهمتر و بزرگتری را نباید دنبال کنند که همان اتاق فکر و ترسیم خط‌مشی قرآنی کشور بدون هدر رفتن استعدادهاست؟ متأسفانه نظر قاریان و حافظان جوان در این نظام قرآنی جایی ندارد، به شخصه دوستان زیادی دارم که هر کدامشان در این مسائل صاحب نظرند ولی از آنها استفاده‌ای نمی‌شود.
برخورداری در مورد عدم حمایت‌های لازم از قاریان جوان تصریح کرد: متأسفانه مسابقه‌محوری بلای جامعه قرآنی شده و تمام ارزش رتبه اول فلان مسابقات شده است. از قاریانی که نخبه قرآنی محسوب می‌شوند به معنای واقعی کلمه هیچ حمایتی صورت نمی‌گیرد، برای نمونه برای حافظان قرآن از چند سال قبل قانون مدرک تحصیلی مطرح بوده و هست اما برای قاریان چنین امتیازی در نظر گرفته نشده است، در صورتی که مقام معظم رهبری در دهه هفتاد بحث درجه‌بندی قاریان را مطرح کرده‌اند اما مسئولان قرآنی کشور بعد از بیست سال اقدام به اجرای طرح ارزیابی کردند و آن هم به صورت ناقص و خروجی ارزیابی هم بسیار اندک و انگشت‌شمار بوده است. اما آیا مطالبه مقام معظم رهبری این بوده است که مسئولان طوری برنامه‌ریزی کنند و مدرک ارزیابی به قاریان بدهند که قاریان خوش‌خوان کشور هیچ کدام نتوانند این مدرک را بگیرند؟ در تهران حدود 100 نفر قاری مجلسی‌خوان وجود دارد که سطح تلاوتشان قابل قبول است اما در این میان فقط به اندازه کمتر از تعداد انگشتان دست موفق به اخذ مدرک درجه دو شده‌اند. آیا این طرح باید به گونه‌ای باشد که قاریان نتوانند در آن پیش بروند؟ باید این طرح به شیوه صحیحی اجرا شود.
وی در ادامه افزود: توجه به این نکته هم ضروری است که این مدرک باید از اعتبار کافی برخوردار باشد، فرضاً افرادی این مدرک را گرفته‌اند اما آیا برای کسانی که مدرک درجه دو را گرفته‌اند کار مثبتی صورت گرفته است؟ مسلماً در حد توقع نبوده و کافی نیست. اگر این قاری به‌عنوان قاری درجه دو کشور شناخته می‌شود چه حمایتی از او می‌شود؟ در عمل هیچ حمایتی صورت نمی‌گیرد.
مزیت طرح ارزیابی قاریان
قاری ممتاز کشور در مورد طرح ارزیابی تصریح کرد: تنها مزیتی که تاکنون برای طرح ارزیابی شنیده‌ام این است که به قاری که مدرک درجه دو را گرفته جواز حضور مستقیم در مرحله کشوری مسابقات اوقاف را می‌دهند. در حالی که طرح ارزیابی به خودی خود معیار سنجش قاریان است و باید در مقابل مسابقات باشد اما متأسفانه این طرح مقابل مسابقات نیست و به قاری گفته می‌شود حالا که درجه دو گرفتی باید تازه بروی و در مسابقات اوقاف شرکت کنی.
وی افزود: چرا در مصر که مادر قرائت قرآن است مسابقه نمی‌گذارند؟ چرا برای مداحان مطرح ما مسابقه‌ای نمی‌گذارند‌؟ البته اخیراً شنیده‌ام که در مداحی هم دارند مسابقاتی برگزاری می‌کنند که همینجا به دلسوزان این عرصه برادرانه و دلسوزانه عرض می‌کنم که از تجربه تلخ جامعه قرآنی استفاده کنند تا وضعیت مداحی هم اینطور نشده جلوی این کارها را بگیرند.
نفر اول مسابقات ابتهال کشور تصریح کرد: این‌‌ها مسائلی است که بسیاری از قاریان جوان نسبت به آن دغدغه دارند و در حال حاضر وقت آن نیست که مسئولان بخواهند به صورت آزمون و خطا کار را پیش ببرند، اگر نتوانیم یک جوان را در فعالیت‌های قرآنی حفظ کنیم ممکن است آن جوان قرائت قرآن را رها کند. خوشبینانه‌اش این است که برود سراغ مداحی ولی ممکن است سراغ کارهای دیگری برود، تا کی آزمون و خطا؟
برخورداری بیان کرد: این تحول باید توسط پیشکسوتان مدیریت شود آن‌ها که این طرح را پیش برده‌اند باید با قاریان هم صحبت کنند و از آن‌ها نظرخواهی کنند، متأسفانه نظر قرآنیان خصوصاً جوانان خوشفکر در تصمیم‌گیری‌ها هیچ وقت پرسیده نمی‌شود این مسئله هم به این خاطر است که یک عده از اساتید با هم نظراتی را ارائه کرده‌اند در حالی که این طرح‌ها و مزایای آن برای همین قاریان جوان است و اگر از آن‌ها هم نظرخواهی شود اشکالی ندارد ولو این که عملی نشود.
وی در مورد اقتصاد مقاوتی تصریح کرد: در وضعیتی که اقتصاد مقاوتی باید اجرا شود و با کمبود بودجه مواجه هستیم بنظر می‌رسد که حداقل به حمایت از جلسات قرآن و برپایی کرسی‌های تلاوت که مدنظر مقام معظم رهبری است اهتمام ویژه‌ای بورزیم. زمانی که شنیدیم بودجه 1 درصدی برای قرآن کشور در نظر گرفته‌اند ما که جزئی از بدنه آموزش قرآن در کشور هستیم چیزی ندیدیم چه رسد به حال که کلاً قرآن مغفول مسئولین قرار گرفته و نمونه‌های این بی‌توجهی خصوصاً از جانب دولت زیاد است.
تشکل‌های مدعی فعالیت‌های قرآنی اقدام مناسبی در این راه نداشته‌اند
قاری ممتاز کشور بیان کرد: تشکل‌های مدعی فعالیت‌های قرآنی زیاد هستند اما از هیچ کدام از آن‌ها اقدام مثبت یا حداقل اقدام کافی را شاهد نیستم، اگر بخواهیم جنبه مادی تسهیلات را در نظر بگیریم به جایی می‌رسیم که نخبه قرآنی در حال حاضر به این نتیجه می‌رسد که اگر در فضایی به غیر از فضای قرآنی وارد می‌شد قطعاً از او حمایت بیشتری صورت می‌گرفت. البته مباحث معنوی سرجای خودش است اما نکته مهم این است که افرادی که باید وظایفشان را انجام می‌دادند به خوبی کار را پیش نبرده‌اند.
از زمانی که مسابقات راه افتاد قاریان این کشور بسیار اندک بوده‌اند در آن زمان تا اواخر دهه شصت این شیوه مسابقات مفید بوده اما در حال حاضر که به تدریج جمعیت فعالان قرآنی زیاد شده است نمی‌توانیم طبق روال سابق مسابقات را برگزار کنیم، مسابقاتی که در آن قاریان خوش‌خوان فراوانی حضور دارند اما در نهایت خروجی آن می‌شود سه نفر، اخیراً قانونی را مطرح کرده‌اند که مسابقات را سطح‌‌بندی کنند و گفتند عالی و ... اما برای این طرح هم در عمل هیچ بهایی داده نشد فقط در حد یک اسم و طرح بود و دیدیم نفراتی که سال قبل عالی گرفتند امسال باید مجدداً در مسابقات شرکت می‌کردند و خیلی از این افراد متأسفانه در مقدماتی حذف شدند. این چه درجه عالی‌ای است؟
وی بیان کرد: نکته قابل توجه این است که اگر یک قاری در مسابقات حائز رتبه عالی شد باید از مسابقات خداحافظی کند نباید مسئولان طوری برنامه‌ریزی کنند که قاری با کسب عنوان عالی باز هم ببیند وضعیت حمایتی و ... برای او با قبل هیچ فرقی نکرده است و مجبور باشد سال بعد مجدداً از مراحل پایین شروع کند و به مرحله کشوری و ... برسد، عامل اصلی این اتفاق این است که قاری هیچ گونه حمایتی نمی‌بیند.
برخورداری گفت: متأسفانه روال مسابقات و طرز تفکر مسئولان به گونه‌ای شده است که فقط نفر اول را حمایت می‌کنند بنده در مسابقات ابتهال سال 94 که رتبه اول را کسب کردم به وضوح شاهد این اتفاق بودم که بسیار مورد توجه قرار گرفتم اما این در حالی بود که رتبه دوم با چند صدم کمتر از من دوم شده بود و به همین دلیل هیچ گونه حمایت و توجهی به او نشد. تازه توجهی هم که به بنده شد در حد 2 یا 3 دعوت برای ابتهال بود، فقط همین و بعد از آن دیگر خبری نشد. آیا کسی که در همین سیستم مسابقات که البته بشدت به آن نقد دارم رتبه کسب کرد را باید به دست فراموشی سپرد یا تازه آغاز زمان بهره‌برداری از اوست؟
وی افزود: متأسفانه در همین سیستم مسابقات هم از منتخبین تجلیل و حمایت شایسته‌ای نمی‌شود مگر مسابقات بین‌المللی ایران و مالزی، متأسفانه شاهد این هستیم که یک استاد سالیان طولانی در مسابقات مختلف شرکت کرده تا رتبه اولی مسابقات بین‌المللی ایران یا مالزی را کسب کند و بعد در مسابقات حضور پیدا نکند.
نفر اول مسابقات ابتها کشور در مورد راه‌حل مشکل فعالیت‌های قرآنی تصریح کرد: تنها راه‌حل برون‌رفت از این مشکل این است که مسابقات کم‌رنگ شود و در عوض به طرح ارزیابی قاریان اهمیت بیشتری داده شود، نهایت خروجی مسابقات 5 یا 10 نفر است که این افراد هم به مسابقات کم‌ارزش بین‌المللی اعزام می‌شوند در حالی که برای مسئولان قرآنی نفر اول مسابقات بین‌المللی ایران و مالزی دارای اهمیت است. در نتیجه خروجی اصلی مسابقات در عمل می‌شود، اما این تعداد اندک کجا و این جمعیت زیاد قاریان متقاضی کجا؟ عرضه و تقاضا با یکدیگر تناسب ندارد و باید مسئولان به طرح ارزیابی اعتبار دهند، طرح ارزیابی سالی یک بار برای تعداد زیادی از قاریان برگزار می‌شود و هرکس توان لازم را دارد می‌تواند شرکت کند و حمایت‌ها و تسهیلات و ... معطوف به آن شود.
وی بیان کرد: مسابقات فقط فرصت‌سوزی می‌کند و باعث شده که قاریان جوان به سمتی حرکت کنند که سطح تلاوتشان کلیشه‌ای شده و در سطح پایینی قرار گرفته است. در حالی که این قراء می‌توانند خیلی بهتر بخوانند اما مسابقات عرصه را برای آن‌ها بسته است. البته مسابقه را نمی‌شود حذف کرد چرا که باید در سطح جهانی نماینده از ایران حضور داشته باشد، اما با این حال تنها راه مقابله با آفت مسابقات اهمیت دادن به طرح ارزیابی است. چرا باید مسابقات این قدر پر رنگ شود که اگر بخواهند قاری را برای تلاوت دعوت کنند ببینند بین‌المللی شده یا نشده است.
قاری ممتاز قرآن در ادامه تصریح: متأسفانه این اتفاق اخیرا زیاد تکرار می‌شود که مثلاً شخصی برای محفلی بنده را دعوت می‌کند و فردای همان روز زنگ می‌زند و عذرخواهی می‌کند که شما در لیست مصوب صدا وسیما نیستید، خوب چرا اینقدر سخت می‌گیریم؟ من نوعی و امثال بنده که کم هم نیستند بارها و بارها در مسابقات مختلف در سطح کشور رتبه کسب کرده‌ایم. سؤال من اینجاست چرا نباید در لیست مصوب باشیم؟ چرا اینقدر فرصت‌سوزی می‌کنیم؟ پس چه زمانی قدر داشته‌هایمان را باید بدانیم؟ متأسفانه سیستم قرآنی کشور در عمل برای بنده و امثال بنده کاری نکرده است و اصلاً کارنامه درخشانی ندارد. ان‌شاءالله روزی بیاید که قدر نخبگان قرآنی مان را بیشتر بدانیم.
تشریح وضعیت آموزش قرآن در کشور
وی در مورد وضعیت آموزشی در کشور افزود: قاریان ما در مباحث آموزشی بیشتر از آنچه لازم است بدانند را آموخته‌اند و بلد هستند اما عملیاتی نشده و برای قاری عرصه باز نشده و تریبونی در اختیار قاری قرار داده نشده که بتواند تلاوتش را ارائه کند. فضایی وجود نداشته که قاری خودش را نشان دهد. نحوه اجرای کرسی‌های تلاوت نیز ناعادلانه بوده و همین مسئله موجب شده داشته‌های قاری بروز پیدا نکند. بیشتر از این که نیاز به آموزش داشته باشیم نیازمند فضایی برای ارائه تلاوت هستیم. برای نمونه یک قاری نخبه را به عنوان قاری ثابت یک مسجد یا یک امامزاده انتخاب کنند که هر شب تلاوت قبل از اذان مغرب را برای مردم زنده اجرا کند، این باعث می‌شود قاریان ما قوی‌تر شوند.
برخورداری در مورد قاریان مصری تصریح کرد: مصری‌ها ‌به نوعی صاحبان تلاوت قرآن بوده‌اند و نسل اخیر آن‌ها هم به عبارتی در امتداد نسل طلایی کشور مصر بوده‌اند و از قاریان ما قطعاً بالاتر هستند، اما در یکی دو سال اخیر شاهد هستیم که قاریانی به ایران دعوت شده‌اند که سطح تلاوتشان بسیار پایین بوده است و برخی از آن‌ها از قاریان داخلی هم ضعیف‌تر بوده‌اند اما برخی از قاریان مصری مانند محمود شحات حضورشان خوب است اما به شرطی که اول به قاریان داخل اهمیت لازم داده شود بعد به این فکر کنیم که قاری دعوت کنیم.
وی افزود: کسانی مانند آقای شاذلی یا ... که به ایران برای امر آموزش آمده‌اند مطالب خوبی را بیان می‌کردند ولی واقعاً مشکل تلاوت قرآن جوانان ما نبودن علم و دانش تلاوت نیست بلکه نبودن عرصه تلاوت و نبودن چتر حمایتی سازمان‌های مربوطه است. در حال حاضر از لحاظ داشته‌های آموزشی سطحمان به گونه‌ای نیست که قاریان مصری بیایند و به ما آموزش دهند بیشتر این داشته‌ها باید بروز پیدا کند که این عرصه وجود ندارد. الحمدلله خودمان اساتید خیلی خوبی داریم.
نفر اول مسابقات ابتهال کشور در مورد لزوم انتخاب یک نهاد برای انجام حمایت‌ها از جامعه قرآنی بیان کرد: برای حمایت‌ها هم باید یک نهاد واحدی تشکیل شود و این که ما چند نهاد برای پیگیری فعالیت‌های قرآنی داریم اما فعالیت مثبتی را شاهد نیستیم این موجب عدم پیشرفت است. به نظر حقیر راهکار برون رفت از این مشکلات پس از تجمیع نهادهای قرآنی، تشکیل جلسه‌ای متشکل از پیشکسوتان، اساتید، قاریان و حافظان بین‌المللی، قاریان و حافظان ممتاز و یا حداقل جمعی به نمایندگی از هر طبقه تحت عنوان اتاق فکر قرآنی کشور است تا مسائل موجود را بررسی و ارائه طریق نمایند و آن نهاد مربوطه قرآنی نیز آن را اجرا کند. اتحاد و تجمیع این نهادها ضروری است، اگر چنین نشود متأسفانه روز به روز شاهد فرصت‌سوزی قرآنی در کشور خواهیم بود. چه جوانانی که در این راه عمرشان را صرف کردند والان از کمترین جایگاه یا مزایایی بهره مند نیستند.
وی در پایان گفت: باز هم متذکر میشوم بنده و امثال بنده همین که در این مسیر نفس می‌زنیم و سعی داریم تا مشمول حدیث نورانی پیامبر اکرم(ص) بشویم که فرمودند: «خیرکم من تعلم القرآن و علمه»، همین برای دنیا و آخرتمان کافیست لکن مباحثی که عرض شد بجهت تقویت و اشاعه فرهنگ قرآنی و رفع نقائص موجود بود. آیا اگر امام زمان روحی فداه تشریف بیاورند از وضع قرآنی کشور ما و از ما به عنوان جامعه قرآنی کشور رضایت دارند؟ در پایان از خداوند متعال میخواهم که از باقیمانده مدت غیبت امام زمان(اروحنا فداه) صرف‌نظر کند و چشمان گنهکارمان را به جمال نورانی آن بهار روزگاران منور فرماید.